X საუკუნეში, კიევში ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა მოციქულთასწორი ოლღა. ის იზბორსკების (დიდებულთა გვარი) შთამომავალი იყო და მითხოვილი კიევის დიდ მთავარზე - იგორზე. 945 წელს, როდესაც წმინდანის მეუღლე მოკლეს, შემდეგ კი სამეფო ტახტი სვიატოსლავის მცირეწლოვნობის გამო მმართველის გარეშე რჩებოდა, ხელისუფლება ოლღას ხელში გადავიდა. კერთპთაყვანისმცემელთა შორის გაზრდილი ოლღა, წარმართობას ნაზიარები და მათი წეს-ჩვეულებებით გაჯერებული, სასტიკად გაუსწორდა ქმრის მკვლელ დრევლიანებს - მათი სამკვიდრებელი დაიპყრო, გადაწვა, მოაოხრა, მოსახლეობა ამოჟლიტა და კიდევ მრავალ ტყვედ ჩაიგდო. ამის შემდეგ ოლღამ განამტკიცა ცენტრალიზებული ხელისუფლება, მოიარა, აღწერა და მაზრებად დაყო კიევის მიწები, პირველი საზღვრებიც დაუწესა ქვეყანას... იგი მართალი და გულმოწყალე მსაჯული იყო, უყვარდა გლახაკები, მოხუცები და დავრდომილები; ყველა მოსულს გულისხმიერებით უსმენდა, დაუზარლად ასრულებდა ყოველ სამართლიან სათხოვარს...

      ამ პერიოდში კიევში აღმართული იყო ელია წინასწარმეტყველის სახელობის ტაძარი, რომელიც პიველმა მართლმორწმუნე მთავარმა ასკოლდმა ააგო. ამ ტაძარში ღმრთისმსახურება სლავურად აღევლინებოდა, უკვე თარგმნილი იყო სახარებაც. წარმართობათი აღზრდილი ოღლა მარადჟამს ეძებდა ჭეშმარიტებას, მას მოსწონდა მართლმადიდებლების ცხოვრების წესი, ხედავდა, რომ ბიზანტიის ძლიერების ერთ-ერთი მიზეზი ქვეყნის სულიერებაში წარმატება იყო. ასეთი ფიქრებით აღვსილმა საბერძნეთს მიაშურა ჭეშმარიტი სარწმუნოების გამოსაძიებლად. კონსტანტინოპოლში ოლღაზე დიდი გავლენა მოახდინა ქრისტიანული საყდრების დიდებულებამ, ღვთისმსახურებასაც დაესწრო წმიდა სოფიასა და ვლაქერნის ღვთისმშობლის ტაძრებში... მისი გული გაიხსნა ქრისტესთვის და გადაწყვიტა, მონათლულიყო. წმიდა საიდუმლო კონსტანტინოპოლელმა პატრიარქმა თეოფილაქტემ (933-956) აღასრულა, მიმრქმელი კი თავად იმპერატორი - კონსტანტინე VII პორფიროგენეტი (912-959) იყო. ახალნათელღებულს ელენე დაარქვეს წმიდა მოციქულთასწორი დედოფლის, კონსტანტინე დიდის დედის, ელენეს (იხსენიება 3 ივნისს) პატივსაცემად. პატრიარქმა ასე დალოცა ნეტარი: "კურთხეულ ხარ შენ, რამეთუ წყვდიადი დაუტევე და ნათელი შეიყვარე; შენს სახელს კურთხევით მოიგონებს შთამომავლობა!"

      ამის მოსმენის შემდეგ მოციქულთა სწორმა ელენემ ბიზანტიაში დარჩენა გადაწყვიტა ქრისტეს რჯულის უკეთ შესასწავლად. როდესაც სამშობლოში დაბრუნების დრო მოახლოვდა საეკლესიო ჭურჭელი, ხატები და პატრიარქისგან ნაბოძები, ცხოველმყოფელი ძელისგან გამოკვეთილი ჯვარი კიევში გადააბრძანა და რამდენიმე ხუცესიც თან გაიყოლა.

      ქრისტეს შეცნობით და მისდამი სიყვარულით განმსჭვალულმა დედოფალმა კეთილმსახური ცხოვრება დაიწყო. მისი თაოსნობით კიევის წმიდა ნიკოლოზისა და წმიდა სოფიას, ვიტებსკის ხარების, ფსკოვის ყოვლადწმიდა სამების და სხვა მრავალი ტაძარი აშენდა. ნეტარს სურდა, მთელი სამთავრო გაენათლებინა ქრისტეს ნათლით, მაგრამ ეს მცდელობა ამაო გამოდგა: მისმა ძემ, სვიატოსლავმა ვერ მიიღო ჭეშმარიტება, აბობოქრდნენ სხვა წარმართი დიდებულებიც. სხვა გზა არ ჰქონდა დედა-დედოფალს, ელენემ კერპთმსახურ შვილს დაუთმო ტახტი, თვითონ კი მხოლოდ კიევში მისი არყოფნის დროს განაგებდა სამთავროს. ერთხელ წმინდანი სვიატოსლავის ჩამოსვლამდე თვითონ ხელმძღვანელობდა კიეველთა ბრძოლას მომხდური პაჭანიკების წინააღმდეგ.

      969 წელს წმინდა მოციქულთსწორი ელენე მიიცვალა. მისი უხრწნელი ნაწილები 989 წელს (ზოგიერთი წყარო მიუთითებს 1007 წელს) იქნა აღმოყვანებული წმიდა ვლადიმირის მიერ. ნეტარის ნეშტი კიევის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარში გადააბრძანეს და ჩაასვენეს სარკოფაგში, რომელსაც მცირე სარკმელი ჰქონდა დატანებული. სარკმელი მხოლოდ ღვთისმოშიშებით მიახლებულთათვის იღებოდა. XVIII საუკუნის დასაწყისში წმიდა ნაწილები დაიკარგა.

◄ გუშინ | დღეს | ხვალ ►