ინტერვიუირება შეფასების ერთ-ერთი ფორმაა და ის გამოიყენება კლიენტის პრობლემის ანალიზისა და ეფექტური ჩარევის სტრატეგიის დაგეგმვისათვის. ინტერვიუირება აუცილებელი, მოქნილი და მრავალმხრივი საკვლევი საშუალებაა. შეფასების მეთოდებიდან ის ყველაზე ხშირად გამოიყენება. ინტერვიუირების დროს ერთგავრი თერაპიული ურთიერთობის დასაწყისს აქვს ადგილი. მაშინ როცა ინტერვიუერი ინფორმაციას აგროვებს, მკურნალობის გეგმის მონახაზი და პრიორიტეტების დალაგება თავისთავად უნდა ხდებოდეს.

      არსებობს სხვადასხვა სახის ინტერვიუ, მაგრამ აქცენტს გავაკეთებთ ქცევითი შეფასების ინტერვიუზე, რომლის ფუნქციაც ორგვარია:

1. კლიენტთან პოზიტიური თერაპიული ურთიერთობის და რაპორტის დამყარება;
2. პრობლემის გამომწვევ და მის შემანარჩუნებელ ფაქტორებზე სპეციფიკური ინფორმაციის შეგროვება, რათა ადექვატურად მოხდეს კლიენტის პრობლემ(ებ)ის ფუნქციონალური ანალიზი.

      ზემოთ ნახსენები კომპონენტები ძალიან მნიშვნელოვანია. პოზიტიური თერაპიული ურთიერთობის დამყარების შემთხვევაში მეტია იმის შანსი, რომ კლიენტი წარმატებით ითანამშრომლებს პროფესიონალთან შეფასების და ჩარევის დროს. პრობლემის შესახებ სპეციფიკური ინფორმაციის

      შეკრების შემდეგ კი ინტერვიუერს შეუძლია გააკეთოს პრობლემის ფუნქციონალური ანალიზი, რის შემდეგაც სწორად შეარჩიოს და ეფექტურად დაგეგმოს ჩარევა.

ინტერვიუს შინაარსი

      ინტერვიუერის ვერბალური ან არავერბალური ქცევა დიდ გავლენას ახდენს კლიენტის ქცევაზე და პირიქით. ქვემოთ საუბარი იქნება ინტერვიუერის რამოდენიმე ქცევაზე, რომელიც სავარაუდოდ ფორმირებას უკეთებს ინტერვიუში მონაწილისა და ინტერვიუს ჩამტარებლის ურთიერთობას.

      იმის ყურადღებით მოსმენა, რასაც კლიენტი გვეუბნება, წარმატებული ინტერვიუირების ერთ-ერთი საფუძველია. გულისხმიერი მოსმენა კლიენტს უბიძგებს უფრო მეტად გახსნილი და მიზანმიმართული საუბრისაკენ. თუ ინტერვიუერი ყურადღებით არ ისმენს კლიენტის ნათქვამს, დიდია ალბათობა იმისა, რომ საუბარი აცდება თემას და იქნება არაპროდუქტული. რისი გათვალისწინება გვჭირდება ყურადღებით მოსმენისას?

• თვალით კონტაქტი
• პოზა
• ვოკალიზაცია
• "კლიენტის კვალ და კვალ"

თვალით კონტაქტი

      თვალით კონტაქტის სწორად განხორციელება ძალიან მარტივ პრინციპს მოიაზრებს: თუ შენ გინდა ადამიანს ესაუბრო, უყურე მას. თვალით კონტაქტი არის მიმართული მზერა კლიენტის სახის მიმართულებით, რომელიც ბუნებირივია და არ გულისხმობს მიშტერებას. მიშტერება მიუღებელია ინტერვიუერისთვის, ისევე როგორც არარეკომენდირებულია კლიენტზე თვალის არიდება.

      თვალით კონტაქტი კლიენტს მიანიშნებს:

      • რამდენად აინტერესებს ან არ აინტერესებს ინტერვიუერს პრობლემა

      • რამდენად მობეზრდა ან დაიღალა ინტერვიუერი

პოზა

      პოზა ინტერვიუერის სხეულის ენას გულისხმობს. სწორად შერჩეული პოზის დროს პირდაპირ უყურეთ კლიენტს, თავისუფალად და ოდნავ წინგადახრილი დაჯექით, გქონდეთ მეტყველი სახე (ღიმილი) და მხარდამჭერი ჟესტები (თავის დაქნევა, ხელის გახსნილი მოძრაობა). Pპოზა რაც შეიძლება ნაკლებად დაძაბული ბუნებრივი უნდა იყოს, რაც პრაქტიკაში თანდათანობით მიიღწევა.

      საჭიროა შუალედის დაცვა პოზის შერჩევის დროს – თქვენმა დაძაბულობამ შესაძლოა კლიენტიც დაძაბოს. თქვენმა ზედმეტად თავისუფალმა, მოშვებულმა პოზამ კი აფიქრებინოს კლიენტს, რომ მის პრობლემას არასერიოზულად ეკიდებით ან მოგწყინდათ.

ვოკალიზაცია

      ვოკალიზაცია მოიაზრებს ცვლილებებს ხმის ტემბრში, სიძლიერეში და მეტყველების სიჩქარეში.

      თითოეული ეს ნიუანსი განსაზღვრავს იმას, თუ როგორ მიეწოდა ინფორმაცია. ამის მიხედვით შეიძლება ვიმსჯელოთ ინტერვიუერის ინტერესეზე ან უინტერესობაზე, შფოთვაზე ან სიბრაზეზე, მიმღებლობაზე ან მიუღებლობაზე კლიენტის მიმართ. საშუალო მაჩვენებლები ტემბრშიც, სიძლიერეშიც და სიჩქარეშიც ყველაზე ოპტიმალურია, თუმცა მნიშვნელოვანია ზოგჯერ მათი ცვლა, რათა მონოტონურ მეტყველებასთან არ გვქონდეს საქმე.

"კლიენტის კვალ და კვალ"

      "კლიენტის კვალდაკვალ გულისხმობს " კლიენტის მიერ წამოწყებული თემატიკის მიყოლას და ბოლომდე გავლას. ინტერვიუერი უნდა ცდილობდეს ყურადღებით უსმინოს და ამოწუროს ის საკითხი, რაზეც კლიენტი მოცემულ მომენტში საუბრობს. არ ღირს სხვა საკითზე გადახტომა ან ახალი საკითხის წამოჭრა მანამ, სანამ ერთი საკითხი ბოლომდე არ ამოიწურება.

პარაფრაზი

      პრაფრაზი ნიშნავს კლიენტის ნათქვამის შინაარსის რეფრაზირებას. პარაფრაზის დროს ყურადღება ექცევა ნათქვამის კოგნიტურ(აზრობრივ) და არა აფექტურ(ემოციურ) შინაარსს. კლიენტის მიერ ნათქვამი საკვანძო იდეები ინტერვიუერმა თავისი სიტყვებით უნდა გამოხატოს, მაგრამ ისეთი ფორმით, რომ წინადადების გრამატიკული სტრუქტურა იგივე რჩებოდეს. მაგ. თუ კლიენტის კომენტარი კითხვითი ფორმისაა, თქვენი პარაფრაზიც კითხვითი უნდა იყოს. სწორი პარაფრაზირება კლიენტის სიტყვების თუთიყუშივით გამეორებას არ ნიშნავს.

რეფლექსია

      რეფლექსია კლიენტის განცდების, ნათქვამის აფექტური ნაწილის რეფრაზირებას გულისხმობს. რეფლექსია პარაფრაზისგან განსხვავდება იმით, რომ ნათქვამის ემოციურ მხარეზე აკეთებს აქცენტს. ღეფლექსიით ინტერვიუერი კლიენტს ეუბნება, რომ ესმის მისი განცდების და უბიძგებს სხვა განცდებზე სასაუბროდ.

სუმირება(შეჯამება)

      სუმირება ორი ან მეტი პარაფრაზის ან რეფლექსიის ჯამია. სუმირება გამოიყენება კლიენტის ნათქვამის სხვადასხვა ელემენტის დასაკავშირებლად, ძირითადი თემების გამოსაყოფად, შეხვედრის მიმართულების მისაცემად. კარგი შეჯამება მოკლეა, ორგანიზებულია და მიმართულია იმ ძირითად თემატიკაზე, რასაც კლიენტი საუბრისას შეეხო.

მხარდაჭერა

      მხარდაჭერა არსებობს ვერბალური და არავერბალური. ის ამცნობს კლიენტს, რომ შენ უსმენ მას და გსურს რომ განაგრძოს საუბარი.

      მხარდაჭერის ერთ-ერთი ფორმაა ,როცა იმეორებთ კლიენტის ნათქვამიდან ერთ-ორ მნიშვნელოვან სიტყვას. სხვა ფორმაა ისეთი ისტყვები, როგორებიცაა: მესმის თქვენი, გასაგებია, დიახ, განაგრძეთ, აჰა, და, შემდეგ.

      რავერბალურ მხარდაჭერას მიეკუთვნება თავის დაქნევა, ხელებით ჟესტიკულაცია.

შეკითხვის სახეები

      შეკითხვა არის კითხვითი ფორმის ფრაზა, რომელიც გამოიყენება ინფორმაციის მისაღებად.შეკითხვა შეიძლება გამოყენებულ იქნას ზოგადი ან დეტალური, სპეციფიკური ინფორმაციის მისაღებად. არსებობს შეკითხვების ორი სახე: ღია ტიპის შეკითხვა და დახურული ტიპის შეკითხვა.

      ღია ტიპის შეკითხვა იწყება სიტყვებით: რა, ვინ, როგორ, როდის, სად, რომელი. ღია ტიპის შეკითხვას აუცილებლად სრული პასუხი სჭირდება, მოითხოვს დისკუსიას და ვერ უპასუხებ "კი" ან "არა"-ს. ამ ტიპის შეკითხვის დასმის შემდეგ კლიენტს შეგვიძლია ვთხოვოთ – მომიყევით ამის შესახებ, ამიღწერეთ , ამიხსენით. ღია ტიპის შეკითხვებით მუშაობა ეფექტურია ინტერვიუირების დასაწყისში, მაშინ როცა მაქსიმალური ინფორმაცია გვჭირდება კლიენტისგან.

      დახურული ტიპის შეკითხვა შეიძლება დაგჭირდეთ მაშინ, როცა გინდათ გაიგოთ კონკრეტული ფაქტის შესახებ ან გაინტერესებთ კონკრეტული ინფორმაცია. ამ ტიპის შეკითხვებზე პასუხი შეიძლება იყოს ძალიან მოკლე, კი ან არა. დახურული შეკითხვები გამოიყენება სპეციფიური ინფორმაციის მოსაპოვებლად და ინტერვიუს ფოკუსის დასავიწროვებლად.

დაკონკრეტება

      დაკონკრეტება არის მოკლე, მიმართული შეკითხვა იმისათვის, რომ კლიენტმა მოგვაწოდოს ზუსტი ინფორმაცია კონკრეტული და სპეციფიკური დეტალის შესახებ. იგი გამოიყენება კლიენტის ნათქვამში "ჩავარდნების" შესავსებად. ანუ იმის გასაგებად, რაც კლიენტს არ უთქვამს და ჩვენ გუინდა რომ მოვისმინოთ. დაკონკრეტება იძლევა იმის საშუალებას, რომ ინტერვიუერმა არ დაამატოს საკუთარი აზრები, ინტერპრეტაციები კლიენტის ნათქვამს. დაკონკრეტების მეშვეობით ვრწმუნდებით, რომ კლიენტის პრობლემის აღწერა იმდენად სრულყოფილია, რომ ინტერვიუერს ესმის პრობლემა მთლიანად და მისი კონტექსტი.

დაზუსტება

      დაზუსტება შედგება შეკითხვებისაგან, რომლესაც ხშირად შემდეგი ფორმა აქვს: "თქვენ ამბობთ რომ...", "ესე იგი თქვენ იგულისხმეთ ..." რასაც შემდეგ მოყვება კლიენტის უკვე ნათქვამის გამეორება ან რეფრაზირება. დაზუსტება გვაძლევს იმის საშუალებას, რომ ჩვენ ხელმეორედ დავრწმუნდეთ კლიენტის ნათქვამის სიზუსტეში. დაკონკრეტებისაგან განსხვავებით, დაზუსტების შემთხვევაში ჩვენ დაინტერესებული ვართ არა იმის გაგებით, რაც კლიენტს არ უთქვამს. ამ შემთხვევაში ჩვენ ვამოწმებთ რამდენად სწორად გავიგეთ ის, რაც გვითხრეს.

ინფორმირება

      ინფორმირება გულისხმობს კლიენტისათვის ობიექტუერი ინფორმაციის მიწოდებას ადამიანებზე, აქტივობებზე, პროცედურებზე. ინფორმირებით შეიძლება დაეხმაროთ კლიენტს, მოახდინოს სავარაუდო ალტერნატივების აღმოჩენა. როცა ინფორმირებას ახორციელებთ სასურველია თქვენი რეპლიკა იყოს გასაგები, პირდაპირ მიმართული და კონკრეტული. მნიშვნელოვანია იმის აღნიშვნა, რომ ინფორმირება განსხვავდება რჩევისაგან. რჩევის მიცემისას ხდება გარკვეული გამოსავლის შეთავაზება ან იმ ქმედებათა ჩამონათვალის მიწოდება, რაც გამოსავლამდე მიგვიყვანს. ინფორმირების დროს უნდა მივაწოდოთ ადამიანს ადექვატური, სანდო ინფორმაცია რაიმე საკითხთან ან სიტუაციასთან დაკავშირებით. ამ დროს არ ხდება იმაზე საუბარი თუ როგორ უნდა მოიქცეს ის(ანუ არ ვაძლევთ რჩევას). გადაწყვეტილებას იმის შესახებ, თუ როგორ მოიქცევა, კლიენტი თვითონ მიიღებს ან არ მიიღებს.

ინტერვიუს გარემო

პირველადი მიღება

      პირველადი მიღებისას მნიშვნელოვანია გაცნობა. ამ დროს ვესალმებით კლიენტს მიღებული მისალმების ფორმით, წარვუდგენთ ჩვენს თავს - იმისათვის რომ კლიენტმა იცოდეს როგორ მოგმართოთ. სასურველია საკუთრი სტატუსის, პოზიციის და ჩინის დასახელება.

გარემოს სტრუქტურირება

      მისალმების შემდეგ თქვენ მიუძღვებით კლინტს იმ სივრცეში, სადაც შეფასებით ინტერვიუს ექნება ადგილი. გარემოს რტრუქტურირება ნიშნავს: კარის დახურვას (და არა ჩაკეტვას), ამით კლიენტს ვუქმნით მყუდრო გარემოს; კლიენტისთვის დასაჯდომი ადგილის მინიშნებას; საკუთარ ადგილზე სახით კლიენტისკენ მოთავსებას.

ყინულის გალღობა

      "ყინულის გალღობა" საჭიროა იმისთვის, რომ ინტერვიუზე ახლადმოსულ ადამიანს მოეხსნას დაძაბულობა. ამ დროს ინტერვიუერი ზოგჯერ იყენებს ზოგად სოციალურ ფრაზებს, მაგრამ არ ავიწყდება, რომ ძირითადი ფოკუსი კლიენტის პრობლემაა. ასეთი ფრაზა შეიძლება იყოს: "როგორ ხართ დღეს?", "ადვილად მომაგენით?". აღსანიშნავია, რომ "ყინულის გალხობის" მთავარი მიზანი პრობლემაზა კონცენტრირებაა, შესაბამისად ადგილი უნდა ჰქონდეს იმ ინფორმაციის მოკლე შეჯამებას, რაც უკვე იცით კლიენტის შესახებ.

კონტექსტის მიწოდება

      კონტექსტის მიწოდებისას კლინეტს ვეუბნებით თუ რა მოხდება ინტერვიუს მანძილზე, რამდენი ხანი გაგრძელდება ის, და ვეუბნებით ინფორმაციის კონფიდენციალობის თაობაზე. მოკლედ უნდა ავხსნათ ის, თუ პროცედურულად როგორ მიდის ინტერვიუ - დასმული იქნება შეკითხვები, შეკითხვები შეიძლება ზოგჯერ ძალიან დეტალურ ინფორმაციას ითხოვდეს და ეს საჭიროა პრობლემის კარგად გაანალიზებისათვის, პარალელურად ჩავიწერ ინფორმაციას, რადგან მისი აღდგენის საშუალება მქონდეს. კონფიდენციალობა გულისხმობს, რომ არავის ეცოდინება კლიენტის და მისი მკურნალობის პროცესის შესახებ. გამონაკლიესბია შემთხვევები, როცა კლიენტის ჯანმრთელობას ან სიცოცხლეს შეიძლება საფრთხე ემუქრებოდეს, ან პროფესიული სუპერვიზია (ამ დროს ნებას ვიღებთ კლიენტისგან). ვეკითხებით კლიენტს აქვს თუ არა რაიმე შეკითხვები და ვამცნობთ, რომ შეკითხვის დასმა შეუძლია ნებისმიერ დროს.

ინტერვიუს დასასრულისკენ წარმართვა

      ინტერვიუს დამთავრებამდე 5 წუთით ადრე ინტერვიუერმა უნდა უთხრას კლიენტს, რომ ინტერვიუ მთავრდება. ინტერვიუერმა უნდა გააკეთოს შეხვედრის მოკლე შეჯამება, რომლის დროსაც კლიენტი ჩართული უნდა იყოს დაზუსტებების თვალსაზრისით. ბოლოს უნდა ვკითხოთ რესპოდენტს ხომ არა აქვს რაიმე შეკითხვები.

საშინაო დავალება და მომავალი შეხვედრის დაგეგმვა

      პირველი შეხვედრის ბოლოს შესაძლებელია საშინაო დავალების მიცემა. ინტერვიუირება დროში შეზღუდული პროცესია, ამდენად ყველა იმ ინფორმაციის მიღებარაც გვჭირდება, ერთ შეხვედრაზე შეუძლებელია. ამიტომ საშინაო დავალების მიცემა უპრიანია ინფორმაციის შევსების თვალსაზრისით. საშინაო დავალება შეძლება იყოს ბავშვის პრობლემური ქცევაზე მშობლის დაკვირვება, თვითდაკვირვება, დღიურის წარმოება, რაიმე კითხვარის ან ცხოვრების ისტორიის ფორმის შევსება და ა.შ.

      მომავალი შეხვედრის დაგეგმვა კი გულისხმობს მომავალში განსახორციელებელი აქტივობების კლიენტისათვის აღწერას, დროზე შეთანხმებას, დახმარების ფორმების ერთად განხილვას. ამგვარი ინფორმირებულობა ეხმარება კლიენტს განაგრძოს მკურნალობა.

ქცევითი ინტერვიუს ჩარჩო

1. პრობლების იდენტიფიკაცია – რა სახის პრობლემასთან გვაქვს საქმე? Mმიზეზი, რის გამოც მოვიდა ჩემთან.
2. სხვა პრობლემები - კიდევ რა აწუხებს?
3. პრიორიტეტების გამოკვეთა – რითი უნდა მუშაობის დაწყება? რაში შემიძლია დავეხმარო მე?
4. პრობლემური ქცევების აღწერა - აფექტური, კოგნიტური, სომატური მახასიათებლები.
5. პრობლემური ქცევების აღწერა - ქცევის განზიმილებები – სიხშირე, ხანგრძლივობა, ინტენსივობა.
6. როდის დაიწყო პრობლემური ქცევა - პირველად როდის გამოვლინდა და რას შეძლება დავუკავშიროთ?
7. რა არის წინაპირობები და რა შედეგს ვიღებთ – ABC–ის ფორმატს მიხედვით ვკრეფთ ინფორმაციას.
8. მიზნის განსაზღვრა – რისი შეცვლა უნდა კლიენტს? როგორ შეიძლება ამის დაგეგმვა.
9. კლიენტის ძლიერი მხარეები - რა გამოსდის კარგად, რა გამკლავების მექანიზმები აქვს.
10. სავარაუდო განმამტკიცებლები - ინფორმაცია იმაზე, თუ რა არის კლიენტისთვის წამახალისებელი.
11. როგორ ესმის კლიენტს პრობლემა თავად - კლიენტი თვითონ აღწერს საკუთარ პრობლემას.