ძიების შედეგები - ბრწყინვალე+გონება
- თემა: ნიკოლო მაკიაველი - ანტიუტოპია
- ლ პირობებში მოიწია ცხოვრება და ყველაზე ძალიან რასაც იგი განიცდის არის ის რომ მისი ქვეყანა დანაწევრებულია, მას იმედი აქვს ხელისუფლების რომ ისინი შეცვლიან და გააერთიანებენ, მაგრამ როგორც ეს ბოლოს აღმოჩნდება ისინი მაკიაველის რჩევებს არაფრად არ ჩააგდებენ. შუა საუკუნეების წიაღში დიდხანს მწიფდებოდა ახალი მსოფლმხედველობა. ეს პროცესი გამოიხატა პადუის უნივერსიტეტში გაბატონებულ არისტოტელიზმში, ასევე პლეთონის და მისი მოწაფეების მცდელობაში პლატონის საფუძველზე ბერძნული მითოლოგიის აღორძინებისა, კუზანელის მიერ „განსწავლული არცოდნის და „დაპირისპირებულთა ერთიანობის, ასევე უსასრულობის კატეგორიის ახლებურ გაგებაში, მათემატიკის გამოყენებით, ჰუმანიზმის გაბატონებაში ევროპულ კულტურაში (განსაკუთრებით, იტალიელი ფილოლოგების წყალობით). ყველაფერ ამას დაემატა საერთოდ ქრისტიანული სამყაროს დიდი კრახი კონსტანტინეპოლის აღება თურქეთის სულთან მაჰმუდ II მიერ 1453 წელს. მუსლიმანურ სამყაროში ეს აღქმული იქნა, როგორც 1099 წელს ჯვაროსნების მიერ იერუსალიმის აღების საპასუხო ქმედება. თანაც ამ აქტის იდეოლოგიურ გამართლებასაც შეეცადნენ, თითქოს თურქთა ტომებმა საკუთარი, ძველი ბერძნების მიერ მიტაცებული სამშობლო დაიბრუნეს. ერთ-ერთ საბუთად ჰომეროსის (XII ს.-დან VII ს.-მდე ძვ. წ.) „ილიადაზეც მიუთითებდნენ. იტალიისა და ხმელთაშუა ზღვის სხვა სახელმწიფოები სავაჭრო გზებზე გაბატონების უშუალო მოგებით დაბრმავებულნი, ბიზანტიის დახმარების მაგიერ, ხელსაც უწყობდნენ ამ კატასტროფას. მას შემდეგ, რაც აღორძინებამ, როგორც ახალი და უფრო მაღალი ღირებულების ეპოქის მომზადების და დასაწყისის სახელი დაისაკუთრა კაცობრიობის კულტურაში, სხვადასხვა რეგიონულ კულტურაში ისტორიულად განხორციელებულმა სიახლეებმა მეტ-ნაკლებად დასაბუთებული პრეტენზია განაცხადეს ამ ღირსებაზე. როგორც ცნობილია, ბიზანტიის კულტურაში ხუთ რენესანსს ასახელებენ. შალვა ნუცუბიძის აღმოსავლური რენესანსის გამოძახილის სახით წამოაყენეს სომხურ, აზერბაიჯანულ, რუსულ და ჩინურ რენესანსთა თეორიები. ამ ძიებებისას მრავალი მნიშვნელოვანი ისტორიულ-კულტურული ვითარება გაირკვა, რითაც რენესანსის ღირებულება, მისი შინაგანობა საკაცობრიო კულტურისათვის უფრო ნათლად გამოიკვეთა. რენესანსის ცნების შესატყვისი რეალობების ძიებისას, როგორც წესი, ფლორენციის პლატონურ აკადემიას მიმართავენ. მარსილიო ფიჩინოს მიერ პლატონის სხვა შრომებთან ერთად, „სახელმწიფოს ლათინური თარგმანი, უტოპიური სახელმწიფოს თეორიების [თომას მორი (1478- 1535), ტომაზო კამპანელა (1568-1639) და სხვა] გარდა, სახელმწიფოს ანტიუტოპიური თეორიების შექმნის სტიმულადაც იქცა. ასე დაიწყო ახალი, ასე ვთქვათ, შეულამაზებელი რეალობის ანალიზის ფილოსოფია. ამ ახალი პოლიტიკის ფილოსოფიის მამამთავარი იყო მაშინდელი იტალიის ცნობილი სახელმწიფო მოღვაწე, მწერალი და ისტორიკოსი ნიკოლო მაკიაველი. მისი ძირითადი შრომებია: „მთავარი (დაიწერა 1513 წ., გამოიცა 1532 წ.), „განაზრებანი (1527), „ომის ხელოვნება (1519/1520), „ფლორენციის ისტორია (8 წიგნად. 1520-1525 წწ.), „დიალოგი ენის შესახებ (1514), კომედია „მანდრაგორა (1518) და სხვა. მისი ცხოვრების პირველი ნახევარი ძალზე საინტერესო, მაგრამ, ამავე დროს, ქვეყნისათვის ტრაგიკული მოვლენებით აღინიშნა. მაკიაველი, მედიჩების გვარის ბატონობისას, ოპოზიციონერთა რიგებში იყო და რაიმე სახელმწიფო თანამდებობის იმედი არც ჰქონია. კიდევ უფრო დამძიმდა მისთვის, და საერთოდ იტალიისათვის, ვითარება, როცა 594 წელს, მედიჩების განდევნის შემდეგ, ფლორენციას დაეპატრონა ადგილობრივი დომინიკელთა მონასტრის წინამძღვარი, სასტიკი ასკეტი სავონაროლა. იგი ერთნაირი შეურიგებლობით ებრძოდა, როგორც მედიჩებს, ისე რომის პაპს. ორივეს ამქვეყნიური ღირებულებებით და ფუფუნებით გატაცებაში სდებდა ბრალს, რაშიც სავსებით მართალი იყო, მაგრამ თავად მისმა ფანატიზმმაც დიდი უბედურება მოუტანა ქვეყანას. მან რიგი მნიშვნელოვანი ხელოვნების ნაწარმოები საჯაროდ დააწვევინა. ისეთი ატმოსფერო შექმნა, რომ თვით ბოტიჩელი და მიქელანჯელო ბუონაროტი (1475-1564) ცდილობდნენ, მათ ქმნილებებში უფრო გამოკვეთილი ყოფილიყო რელიგიური სული. სავონაროლა კატეგორიულად მოითხოვდა ეკლესიის რეფორმას და პირვანდელი ქრისტიანობის იდეალებით ცხოვრებას. მისი გაძლება მალე არც სასულიერო და არც საერო ხელისუფლებას არ შეეძლო. ხალხის ფართო მასებსაც, რომლებიც თავდაპირველად უპირობოდ უჭერდნენ მას მხარს და გააბატონეს კიდეც, აღარ მოსწონდათ მისი გაუმართლებელი სისატიკე და რადიკალიზმი. სხვა საშინელ ღონისძიებათა შორის მან შემოიღო მოსახლეობის კონტროლის ახალი სახე: ბავშვებს აიძულებდა ჯაშუშობას მშობლების ზნეობის თაობაზე. ეს მეთოდი მოგვიანებით ჟან კალვინმა (1509-1564) გამოიყენა ჟენევაში. 1597 წელს სავონაროლა რომ ნეოპლატონიკოსებს აკრიტიკებდა, მარტო ძაგებით არ კმაყოფილდებოდა. თავის ტრაქტატში „მეცნიერებათა ნაწილები და მათი ღირსება (გამოიცა 1534 წ.) იგი მიუთითებდა, რომ ვითომც პლატონის ერთგული ფილოსოფოსები, პოლიტიკოსები და ხელოვანნი არ აქცევენ ყურადღებას პლატონის აშკარა უარყოფით დამოკიდებულებას საგმირო და ეროტიკული ხელოვნებისადმი. პლატონი ხომ თავად ჰომეროსის გაძევებასაც მოითხოვდა თავისი იდეალური სახელმწიფოდან. სავონაროლა ეკლესიიდან განკვეთეს, პაპი ალექსანდრე ბორჯას (1431-1503) მცდელობით. ერთი წლის შემდეგ კი სიკვდილით დასაჯეს. ამავე 1498 წელს მაკიაველის შესთავაზეს, მნიშვნელოვანი თანამდებობა მთავრობაში (ე. წ. ათთა კოლეგიის მდივნობა). იგი ფლორენციის საშინაო, საგარეო და საომარი ვითარებების კურატორი იყო. ამ მნიშვნელოვან პოსტზე მან დიდი პრაქტიკული გამოცდილება შეიძინა. როგორც ჩანს, იგი ერთგული რესპუბლიკელი იყო და რესპუბლიკის დაცემის შემდეგ, როცა მედიჩებმა დაბრუნება შესძლეს, მაკიაველიმ თავისი პოსტი დაკარგა. ეს იყო 1512 წელს; იგი გადაასახლეს საკუთარ მამულში. ერთი წლის შემდეგ დაამთავრა მან თავისი ცხოვრების უმნიშვნელოვანესი საქმე დაწერა „მთავარი. მაკიაველიმ იგი მიუძღვნა ლორენცო ბრწყინვალეს შვილიშვილს, ლორენცო მედიჩის, როგორც პატიების თავისებური თხოვნა და მისი მზადყოფნა სამსახურისათვის. ახალგაზრდა მედიჩის ეს წიგნი არ წაუკითხავს და არც მისი ავტორისადმი გამოუჩენია რაიმე ყურადღება. ეს საერთოდ დიდი დაპირისპირებების პერიოდი იყო. არა მარტო ძველსა და ახალს შორის, არამედ ახლისათვის მებრძოლთა შორისაც: ერაზმ როტერდამელსა (1466-1536) და მარტინ ლუთერს (1483 -1546), თომას მორსა და ჰენრი VIII (1491- 1547), ლუთერსა და სებასტიან ფრანკს (1499-1542), სავონაროლასა და მედიჩებს, საერთოდ, ინტერნაციონალიზმსა და ნაციონალიზმს შორის. მაკიაველიმ თავისი თეორიის მიზნად დაისახა რეალურ სახელმწიფოში მოქმედი კონკრეტული ადამიანების ნამდვილი მიზნებისა და შესაძლებლობების გათვალისწინებით მოენახა ქმედითი გზა ძლიერი სახელმწიფოს შესაქმნელად. ერთ რაიმეში იგი სავსებით ეთანხმებოდა პლატონს: სახელმწიფოს ინტერესებს პიროვნების ინტერესებთან მიმართებაში სრული უპირატესობა აქვს. იმაშიც ეთანხმებოდა, რომ ადამიანი სახელმწიფოს გარეშე ვერ იცხოვრებს ადამიანურად. ეს კი ნიშნავს იცხოვრო სხვა ადამიანების გვერდით და მაინც შეინარჩუნო საკუთარი პიროვნულობა, შეგეძლოს საკუთარი ინტერესების რაღაცნაირი განხორციელება. რაც შეეხება პიროვნების ნამდვილ მამოძრავებელს, ამაში მაკიაველი პლატონისაგან პრინციპულად განსხვავებულ პოზიციაზე იდგა. მისთვის უეჭველი იყო, რომ პიროვნების და ისტორიის მამოძრავებელი ძალა არის საკუთრების შეძენა და შეძენილის დაცვა და გადიდება. პლატონისათვის ადამიანური არსებობა ნიშნავდა ზნეობრივ არსებობას. მაკიაველი კი დარწმუნებული იყო, რომ სახელმწიფოს ინტერესები, პრინციპულად უფრო მაღლა დგანან, ვიდრე თუნდაც ზნეობა, ტრადიცია თუ რელიგია. ხოლო იმას, თუ როგორია ეს ინტერესები, ამის განსაზღვრის სრული უფლება აქვს სახელმწიფოს მეთაურს. მნიშვნელობა არა აქვს იმას, თუ რა გზით მოხვდება იგი სახელმწიფოს სათავეში. მაკიაველის არ აწუხებს არა მარტო სახელმწიფოს მეთაურის ზნეობრივი სახე, არამედ არც მისი მიმართება მოქმედ სამართალთან. არც მათი სისასტიკე და გარყვნილება აწუხებს. თუმცა ძალიან კარგად იცის, რა არის კარგი და რა ცუდი. პირადადაც არ იყო მიდრეკილი ცუდისა და სისასტიკისაკენ. იგი დარწმუნებული იყო, რომ ექიმივით იქცევა, რომელიც მხოლოდ იმას ადგენს, თუ რა გააძლიერებს მის პაციენტს (სახელმწიფოს). იგი რჩევასაც აძლევს გარეწარს, თუ როგორ გამოიყენოს სისატიკე ძალაუფლების შესანარჩუნებლად. „როგორ იყენებენ სისატიკეს ავად თუ კარგად? (თუკი ბოროტების მიმართ შეიძლება ითქვას „კარგადო) მაშინ როცა ერთხელ მიმართავენ მას, როგორც თავდაცვის აუცილებელ საშუალებას, შემდეგ კი, ხელს იღებენ მასზე და მხოლოდ იმას ცდილობენ, რაც შეიძლება მეტი სარგებლობა მოუტანონ თავის ქვეშემდგომთ. ავად იყენებენ მაშინ, როცა თავდაპირველად მხოლოდ ნაწილობრივ ავლენენ სისასტიკეს, შემდეგ კი, დროთა განმავლობაში, თანდათან ზრდიან... აქედან გამომდინარე, ამა თუ იმ სახელმწიფოს ხელში ჩაგდებისას დამპყრობელმა ერთბაშად, ერთი დაკვრით, უნდა გამოიჩინოს მთელი სისასტიკე, რათა შემდეგ ყოველდღიურად არ დასჭირდეს მისი გამოყენება და ამრიგად შესძლოს ხალხის დაშოშმინება და ქველმოქმედების წყალობით მისი გულის მოგება. მაკიაველის რჩევანი ეხება დაქირავებული ჯარის და მათი მეთაურების (კონდოტიორების) მორჩილებაში ყოლას, რთულ სიტუაციებში უმცირესი ბოროტების ამორჩევას, კარისკაცების გონებრივი უნარების მიხედვით არჩევას, პირმოთნეთა გამოცნობას და სხვას . როგორც ყველა მნიშვნელოვან მოაზროვნეს, მაკიაველისაც ჰყავდა წინამორბედები და მიმდევრები. ასეთები მრავალია, მაგრამ ევროპული აზროვნების ისტორიაში მისი ადგილის გამოსაკვეთად, უპრიანია ორ მოაზროვნეზე მითითება: წარსულიდან ასეთია პლატონი, მომდევნო პერიოდის მოაზროვნეთაგან ფრიდრიხ ნიცშე (1844- 1900). პლატონის „სახელმწიფოს I და II წიგნებში სამართლიანობის საკითხია განხილული. როგორც პლატონის დიალოგთა უმრავლესობაში, აქაც პლატონის პოზიციას სოკრატე გადმოსცემს. იგი ამტკიცებს, რომ სამართლიანობა, როგორც სიკეთე, თავისთავადი ღირებულებაა და სჯობს უსამართლოდ დაისაჯო, ვოდრე სხვის მიმართ უსამართლოდ მოიქცე. სოფისტი თრაზიმახე (დაახლ. 459-400) კი უმტკიცებს სოკრატეს, რომ სამართლიანია ის, რაც ძლიერისათვისაა სასარგებლო („სახელმწიფო, 43 დ). სოკრატე ადვილად უჩვენებს, რომ თრაზიმახეს არ ესმის, თუ რას ნიშნავს ძლიერი, როგორც ასეთი. მან არც ის იცის, რაა ეს სამართლიანობა, არის თუ არა იგი სიკეთე. მაგალითად, კრივში გამარჯვებული, ცხადია, ძლიერია და მისთვის სასარგებლოა საქონლის ხორცის ჭამა. არის ეს სამართლიანობა ანდა სიკეთე? სოფისტი ხედავს სიძნელეს, მაგრამ უკან არ იხევს, სოკრატე მაინც აიძულებს ეს აღიაროს. მაკიაველი კი ცდილობს დაამტკიცოს, რომ ცხადია, კარგია, როცა ადამიანი შინაგანად ზნეობრივია, მაგრამ თუ ეს ზნეობრიობა კონკრეტულ ვითარებაში სახელმწიფოს ინტერესებს ეწინააღმდეგება, მის ღირებულებას მნიშვნელობა არა აქვს. ნებისმიერი უსამართლობა და მზაკვრობა გამართლებულია. ხოლო იმ საკითხს, მართლა ეწინააღმდეგება ეს სახელმწიფოს ინტერესებს თუ არა, გადაწყვეტს სახელმწიფოს მეთაური. თავად სახელმწიფოს შესაძლებელ ფორმებს შორის მაკიაველის უმჯობესად დემოკრატიული რესპუბლიკა მიაჩნია, მაგრამ მის აუცილებლობას არ იცავს. მაკიაველის არ აწუხებდა არც უდანაშაულობის და არც, მით უმეტეს, მორალურობის პრეზუმფცია. იგი რეალისტი იყო და გამოდიოდა არა იქიდან, თუ როგორ უნდა მოიქცნენ ადამიანები, არამედ იქიდან, თუ როგორ იქცევიან ისინი და რა მიზნები აქვთ მათ სინამდვილეში, მიუხედავად იმისა, თუ რას აცხადებენ თავის მიზნად. ზოგი მკვლევრის აზრით, მაკიაველის „მთავარისათვის შეიძლებოდა გვეწოდებინა: „როგორ უნდა გახდე დიქტატორი და შეინარჩუნო ეს მდგომარეობა. სახელმწიფოს რაობის პრინციპების დასდგენად, მაკიაველი ცდილობდა, ბუნებისმეტყველთათვის მიებაძა, ე. ი. მხოლოდ გარეგანი გამოცდილების მონაცემებს დამყარებოდა, ამ ფაქტების ანალიზით დაედგინა წესები. ისევე, როგორც მათი საერთო აუცილებლობა, მათი უცვლელი კანონი. როგორც, მაგალითად, შემდეგ გალილეიმ დაკვირვების მონაცემების განზოგადებით დაადგინა მატერიის მუდმივობის კანონი. თუმცა გამოცდილების მონაცემები ვერცერთ შემთხვევაში ვერ იქნება კანონის საყოველთაობის გარანტია, მაკიაველი მაინც იმედოვნებდა, რომ უეჭველი და ურყევი კანონები დაადგინა ადამიანის და მისი საზოგადოების შესახებ. მაგალითად, ის, რომ ყოველი ცოცხალი იბადება, ვითარდება და კვდება. მიუხედავად ადამიანისათვის ამ დებულების მთელი უეჭველობისა, ჩვენ მის საყოველთაობასა და აუცილებლობას ვერასგზით ვერ დავასაბუთებთ. იგი მაღალი დონის ჰიპოთეზაა, რომლის საბოლოო საფუძველი მაინც ჩვენი რწმენაა. ასევე საალბათო დაშვებაა მაკიაველის მეორე პრინციპი: ადამიანის ბუნება ყველგან და ყოველთვის ერთი და იგივეა. მათ ყველა ეპოქაში ერთნაირი მიზნები და ვნებანი ამოძრავებენ. ამიტომ გასული საზოგადოებების გამოცდილების გამოყენება სამართლიანია და სასარგებლო. მაკიაველიმ, მართლაც, კარგად გამოიყენა, მის მიერ ძველი რომის იმპერიის ისტორიის ანალიზი. იგი ემყარებოდა ტიტუს ლივიუსის (დაახლ. ძვ. წ. 59 ახ. წ.17) 142 წიგნიანი „რომის ისტორიის შემორჩენილი ნაწილებიდან პირველი 10 წიგნის ანალიზს. კიდევ ერთი დებულება, რომელიც მაკიაველის წამოწყებული საქმისათვის მნიშვნელოვანია და გარკვეული გარანტიაა მისი დასკვნების ქმედითობისათვის: ყოველი რეალური ადამიანი კარგიცაა და ცუდიც, მაგრამ ადამიანის ქცევებიდან მისი პოლიტიკური ორიენტაციის გასაგებად, უმჯობესია, ისინი მივიჩნიოთ თავისთავად ცუდებად. ამ მიზნით, მაკიაველი დაბეჯითებით ამტკიცებს, რომ „ადამიანები მზაკვრები არიან და თუ არ აიძულებ, რომ იყვნენ კეთილნი, ისინი აუცილებლად ბოროტებად იქცევიან. ამგვარი იძულების საშუალებას მხოლოდ სახელმწიფო იძლევა. როგორც აღინიშნა, ნებისმიერი მცდელობის მიუხედავად, ყველა ემპირისტი მაინც გამოცდილების, ე. ი. ემპირიის გარეთ გადის. შესაბამისად, მაკიაველის მიერ წამოყენებული ზემოაღნიშნული პრინციპებიც გამოცდილებისთვის მიღმურს ემყარებიან. ყველაზე მეტად ეს ჩანს მის მიერ საზოგადოების პროგრესის არსებობის პრინციპის წამოყენებაში. ცხადია, ვერავითარი გამოცდილებით ვერ დამტკიცდება ის დებულება, რომ ადამიანთა ნებისმიერი ბოროტი და მზაკვრული მოქმედება, საბოლოო ჯამში, მაინც პროგრესის სამსახურში ჩადგება, ე. ი., რომ კაცობრიობა მიდის არათავისუფლებიდან თავისუფლებისაკენ და სისასტიკიდან ჰუმანიზმისაკენ. ასეთი დაშვება მხოლოდ პეტიტიო პრინციპიი, ე. ი. სასურველის უკვე დასაბუთებულად მიჩნევა, შეიძლება იყოს. მაკიაველის, პლატონის მსგავსად, მიაჩნდა, რომ კერძო საკუთრების, ძალიან მდიდრების და ძალიან ღარიბების არსებობა, სახელმწიფოს სტაბილურობის მტერია. იგი აჯანყებებს და მმართველობის ფორმათა ცვლილებებს იწვევს სახელმწიფოში. ის სასურველად საშუალო ფენებს მიიჩნევს, მაგრამ „მთავარში სახელმწიფოს მეთაურის პოსტზე ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი და გარეწარი ადამიანი, ჩეზარე ბორჯა (1475-1527) მიიჩნია სამაგალითოდ. კიდევ ერთი ძირითადი დებულება, რომელსაც მაკიაველი იცავდა, არის ის, რომ ადამიანის ნება თავისუფალია. მისი თავისუფალი ნების გადაწყვეტილების შედეგებიც, საბოლოო ჯამში, აუცილებლად პროგრესს ემსახურება. მაკიაველის მიმდევარი ინგლისელი ფილოსოფოსის თომას ჰობსის(1588-1679) ტერმინებით რომ ვთქვათ, ადამიანები იმ მდგომარეობიდან გამოსვლის ძიებაში, რომელსაც ეწოდება „ბრძოლა ყველასი ყველას წინააღმდეგ, საკუთარი თავისუფალი ნებით იღებენ გადაწყვეტილებას სამშვიდობო ხელშეკრულების სასარგებლოდ. ისინი ამ დროს სულაც არ ხელმძღვანელობდნენ ზნეობრივი კანონებით, მაგრამ შედეგი იყო პროგრესული და ზნეობრივიც სახელმწიფოს წარმოშობა. ამრიგად, ბედმა ბოროტება სიკეთის სამსახურში ჩააყენა. აქ ბუნებრივად წამოიჭრება საკითხები: რა როლი აქვს ამ საქმეში თავისუფალ ნებას? ხომ არ არის ადამიანი უბრალო იარაღი საკუთარი ბედის გადაწყვეტისას? მაკიაველი ცდილობს, რომ როგორმე მოაწესრიგოს ეს საკითხი. მას არ უნდა ბედის საერთო განმსაზღვრელი როლის უარყოფა, მაგრამ იცის, რომ ადამიანი ყველა ღირსებას დაკარგავს, თუ მას თავისუფალი ნება არ ექნა. იგი ირწმუნება, რომ ადამიანები უძლურები არ არიან ბედის (ფორტუნას) წინააღმდეგ. როგორც პარაცელსს, მასაც შესაძლებლად მიაჩნია ადამიანის ნების ზემოქმედება საკუთარ ისტორიაზე. იგი საკმაოდ უხეშად, მაგრამ გასაგებად გამოთქვამს თავის აზრს: ფორტუნა ქალია, და თუ გინდა კარგად იყო მასთან, იგი უნდა ცემო და აპანღურო. (პარაცელსი კი პლანეტებზე ჩვენი ნების ძალით ზემოქმედებაზე, მათ დასჯაზე მსჯელობდა). მაკიაველიმ, ცხადია, იცის, რომ სახელმწიფოში კამათის და დაპირისპირების აცილების ორი გზა არსებობს: სამართლებრივად მოწესრიგებული ქცევა და ძალმომრეობა. ზოგადად რომ ავიღოთ, პირველს იყენებენ ადამიანები, მეორეს მხეცები. რამდენადაც პირველი ყოველთვის სასურველ შედეგს ვერ იძლევა, ადამიანები იძულებულნი არიან ძალმომრეობის გზას დაადგნენ. რაც შეეხება სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას, აქ მაკიაველის ისიც არ სურს, რომ მათ შორის გულრწფელი და ზნეობრივი ურთიერთობა სასურველ იდეალად მაინც ჩათვალოს. იგი დარწმუნებულია, რომ სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობა, საბოლოო ჯამში, მხოლოდ შიშველი ძალადობაა.იოჰან ედუარდ ერდმანის (1805- 1889 ) აზრით, დიპლომატად დაბადებულ და გაზრდილ მაკიაველის ეყო ძალა ქვეყანას გამოტყდომოდა იმაში, რასაც ყველა დროის დიპლომატი, მხოლოდ თავისი ქცევით ამჟღავნებდა. მაკიაველის ეჭვიც არ ეპარებოდა იმაში, რომ სახელმწიფოს მეთაურის განუსაზღვრელი უფლებები მავანს შეიძლება უსამართლოდ გამოეყენებინა. თავადაც ხომ სანიმუშოდ მიიჩნია ბორჯების ყველაზე სახელგატეხილი გვარის, ყველაზე სახელგატეხილი წარმომადგენელი ჩეზარე ბორჯა. ევროპის ისტორიაში ეს ერთ-ერთი ყველაზე უზნეო ადამიანი იყო პაპ ალექსანდრე VI შვილი და ფერარის მხარის ჰერცოგი ქალის, ლუკრეცია ბორჯას ძმა. ცნობილია, რომ ჩეზარე ბორჯა არავითარი დემოკრატი არ იყო და არც ზნეობრივ პრინციპებს თვლიდა პატივისცემის ღირსად. ამის ილუზია არც მაკიაველის ჰქონია, მაგრამ მაშინდელი იტალიის დაქუცმაცებულობის და შიდა ომების გადამლახავი გაერთიანებისათვის ეს პიროვნება ჩათვალა საიმედო კანდიდატად. ალბათ, საჭიროა, თანამედროვე მკითხველმა გააცნობიეროს, რას ნიშნავდა ბორჯების გვარის წევრობა, რათა მაკიაველის არჩევანის რისკის ხარისხი გასაგები გახდეს. ეს იმის გაგებაშიც დაგვეხმარება, თუ რა სიბინძურიდან ამოიზარდა (ანდა მასთან ერთად იზრდებოდა) აღორძინების დიადი ხელოვნება და დიადი იდეები. ლეონარდო და ვინჩი (1452-1519) ჩეზარე ბორჯასთან მუშაობდა სამხედრო ინჟინრად. გარყვნილი და ცოდვილი ხელისუფალნი უკვეთავდნენ რაფაელს და მიქელანჯელოს იმ ქმნილებებს, რომლებიც მსოფლიო კულტურის სიამაყეს წარმოადგენენ. მაკიაველიმ ძალიან კარგად იცოდა ამ ოჯახის საქმეები, მაგრამ მაინც ამართლებდა. მეტიც, აქებდა კიდეც ალექსანდრეს და ჩეზარეს საქციელს. მათ მარცხს კი გაუთვალისწინებელი შემთხვევითი გარემოებებით ხსნიდა, თუმცა თავად ისეთ შეცდომებზე მიუთითებდა, რომელიც ამგვარ ბრძოლაში ჩაბმულ ადამიანებს არ უნდა მოსვლოდათ. როგორც ლოსევი თავის „აღორძინების ესთეტიკაში (45, 9) გადმოგვცემს: ამ ოჯახის მეთაური პაპი ალექსანდრე VI ბორჯა თავის თავში აერთიანებდა, პატივმოყვარეობას, ანგარებას და გარყვნილებას, ბრწყინვალე უნარებთან და ენერგიასთან. იგი ვაჭრობდა თანამდებობებით, წყალობებით, ცოდვათა მიტევებით. მის დროს არც ერთი კარდინალი არ დანიშნულა დიდი ფულის გადახდის გარეშე. თანამედროვეები იმასაც გვაუწყებენ, რომ იგი ცხოვრობდა თავის ქალიშვილ ლუკრეციასთან, რომელიც ასევე თავისი ძმის, ჩეზარე ბორჯას საყვარელი იყო. გაურკვეველი დარჩა, ამ ლუკრეციამ ბავშვი თავისი მამისაგან შობა თუ ძმისგან. ეს ქალი, პოლიტიკური თუ დინასტიური მოსაზრებებით, ოთხჯერ გაათხოვეს. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ასეთები მარტო ბორჯები არ იყვნენ. გაბატონებულ ფენებში მსხვერპლნი, ისევე, როგორც მათი ჯალათნი, როგორც წესი, ერთმანეთს ჰგავდნენ. ამგვარ საზოგადოებაში მცხოვრები მაკიაველი მაინც ფიქრობს, რომ ევროპული ცივილიზაციის და ევროპული ადამიანის გადარჩენა შესაძლებელია და ამ მიზნისათვის ყველა საშუალება კარგია. მსგავსი პრობლემის წინაშე იდგა ნიცშე. დაინახა რა ევროპული ცივილიზაციის, მისი აზრით, ტოტალურად ყალბი საფუძველი, გაბატონებული ნიჰილიზმის დასაძლევად ნიცშემ გაცილებით რადიკალური საშუალება ჩათვალა საჭიროდ: კერძოდ, თანამედროვე ადამიანის მიერ საკუთარი თავის დაძლევა და ზეკაცად ქცევა. მაკიაველის და ნიცშეს ბევრი აქვთ საერთო. ესაა ადამიანის ეგოისტური საწყისის წამოწევა, ძალაუფლების ნება, ფემინიზმის მიზნების ნეგატიური შეფასება. ორივეს საერთო მტრები ჰყავს: ერთია, ადამიანის გაიდიალება და მეორე, ადამიანზე ხელის ჩაქნევა. ორივესთვის ევროპული ცივილიზაციის ისტორია სიყალბის ისტორიაა, მაგრამ მაკიაველისათვის ისტორია მაინც პროგრესს ემორჩილება. ნიცშესთვის კი უეჭველია მარადიული გამეორება იგივესი. მაკიაველი არ მოითხოვს მისი თანამედროვე ადამიანის არსებით ცვლილებას. ნიცშეს აზრით, ეს აუცილებელია, მაგრამ ურთულესი პროცესია საჭირო ამ ცვლილებისათვის (მაგ., ლომის მოთამაშე ბავშვად ქცევა, როგორც გზა ზეკაცისაკენ. საჭიროა, ასევე, სახელმწიფოს გაუქმება). ნიცშე ადამიანის ზეკაცად ქცევას შესაძლებლად თვლის და ელოდება მას, როგორც დიდი ხნის ავდრის შემდეგ გამოდარებას. მაკიაველი ადამიანის შესაძლებელ პროგრესულ გარდაქმნაში მნიშვნელოვან როლს უტოვებს ბედს (ფორტუნას). თუმცა ადამიანის თავისუფლებაზე უარის თქმა არასგზით არ სურს. ადამიანის ზეკაცად ქცევას იგი არ ელოდება. ამ ასპექტით მაკიაველი უფრო ახლოს დგას კანტთან. თუმცა ისიც ცნობილია, რომ კანტს მაკიაველი არ უყვარდა. მაკიაველი და კანტი ორივე პავლე მოციქულის პრინციპს ემყარებოდნენ, რომ ადამიანში ყოველთვის არის სიკეთისა და ბოროტების ბრძოლა. რაგინდ ძალა დაკარგოს ბოროტებამ, იგი ადამიანში არასდროს არ ქრება, კაცი ზეკაცი ვერასოდეს ვერ გახდება, უსასრულოდ კი შეიძლება მიუახლოვდეს მას. მაკიაველის იტალიის გაერთიანება სურდა და ამიტომ სახელმწიფო ინტერესებს პიროვნების უფლებებზე და ინტერესებზე უდავო უპირატესობას ანიჭებდა. მისი თანამედროვე ჰუგო გროციუსი (1583-1645) საერთაშორისი სამართლის ერთერთი ფუძემდებელი სახელმწიფოზე მაღლა სამართალს აყენებდა. იგი გაერთიანებულ და ძლიერ სავაჭრო სახელმწიფოში ჰოლანდიაში ცხოვრობდა და სხვა პრობლემები აწუხებდა. ეს მისი ძირითადი შრომების სათაურებიდანაც ჩანს: „თავისუფალი ზღვა, „ომისა და მშვიდობის შესახებ. მაკიაველის მრავალი კრიტიკოსი ჰყავდა, მაგრამ თანამედროვეთაგან მის მთავარ ნაკლზე ერაზმ როტერდამელმა მიუთითა.1516 წელს, როცა იმპერატორმა კარლოს V (1500-1558) ერაზმი სასახლეში მიიწვია, ერაზმმა დაწერა წიგნი „ქრისტიანი თავადის აღზრდა. სათაურშივე „ქრისტიანის ხაზგასმა ერაზმის მიერ სამი წლით ადრე დაწერილ მაკიაველის „მთავარზე მინიშნება იყო. ერაზმის პრინციპი იყო: განათლების და აღზრდის არც ერთი ფორმა არაა იმაზე ღირებული, რომელიც ასწავლის, თუ როგორ უნდა მართო ზნეობრივად. …
- დაამატა Kakha to ფილოსოფია at 1:26pm on მარტი 1, 2014
- პოსტი: თესალონიკელთა მიმართ მეორე ეპისტოლეს განმარტება
ინგა მამუდოვა
06/05/2012
თესალონიკელთა მიმართ…
- დაამატა inga at 1:25pm on ივნისი 13, 2012
- თემა: მართლმადიდებელი მკურნალი (ნაწილი I)
- ა. ან კიდევ თვლიან უფლის უფლებამოსილპირად, რომლის წინაშეც აღიარებენ ცოდვებს და მიიღებენ სულიერ სიმშვიდეს. მღვდელი მოიაზრება ღვთისმსახურად და ა.შ. ცხადია ვერ უარვყოფთ, იმას, რომ მღვდელი სწორედ იმას აკეთებს, რაც ზემოთ ჩამოვთვალეთ. ხშირად ისეც ხდება, როცა ხალხი მღვდელს მოგვადაც მიიჩნევს (ბოდიშს ვიხდი ამგვარი გამოთქმისთვის). საქმე ის გახლავთ, რომ ღვთისმსახურება უფრო მაგიას შეიძლება მივამსგავსოთ, თუკი მას კურნებასთან კავშირში არ გავიაზრებთ. ვიმეორებ, მღვდელი, უპირველეს ყოვლისა, სულიერი მკურნალია, რომელიც ადამიანურ უძლურებას კურნავს. ღვთისმსახურება და ეკლესიის საიდუმლოებები უნდა ჩაერთოს განკურნების პროცესში. აღსარების მიღების დროს მღვდელი უკვე მკურნალია. აღსარების საიდუმლო არ არის უბრალოდ ცოდვათა მიტევების პროცესი დასავლეთის ეკლესიის მსგავსად, თითქოს ღმერთი განრისხებულია და სინანულს მოითხოვს. აღსარება გაცილებით ღრმა მნიშვნელობისაა და იგი კურნებაშია ჩართული. ქრისტიანთა უმრავლესობა მრავალი წლის განმავლობაში აღსარებას ამბობს, მაგრამ სულიერი სნეულებისგან მაინც ვერ იკურნება. ეს როგორც ერისკაცის, ისე სასულიერო პირის უგნურების გამო ხდება. ეპისკოპოსი ან მღვდელი, აღსარების მიღებისას არის ერის წინამძღოლი, რომელსაც მოსეს მსგავსად ეგვიპტიდან გამოჰყავს ხალხი აღთქმულ მიწაზე მისასვლელად, ამგვარი წინამძღოლობა მოითხოვს შრომასა და ოფლს, თავშეკავებასა და მღელვარებას. ეს კი არსობრივად სამედიცინო სამსახურია და მასზე ბევრს წერენ წმინდა მამები: მაგალითისთვის მოვიყვანთ იოანე კიბისაღმწერლის სიტყვებს: "რაოდენთაცა გვნებავს ეგვიპტით გამოსლვა და მწარისა მის ფარაოს მონებისაგან სივლტოლაჲ, უეჭველად ჩვენდაც მოსე ვინმე სახმარ არს შუამდგომელად ღვთისა მიმართ, რათა დადგეც იგი ჩვენთვის, შორის საქმისა და ხედვისა, და განიპყრნეს ხელნი ღვთისა მიმართ, რათა რომელნი იგი შეუდგეთ მას წიაღვლოთ ზღვა იგი ცოდვათა და ამალეკსა მას ვნებათასა მძლე ვექმნეთ". შემდეგ აგრძელებს წმ. მამა: "რამეთუ სცდეს ყოველნივე რომელ მისცემენ თავთა თვისთა ესე ვითართა მათ ბრძოლათა, და გონებენ თუ არა სახმარ არს მათთა წინამძღვარი". ძველი აღქმიდან ვიცით თუ რა გადაიტანა მოსემ და როგორ უძღოდა მრავალტანჯულ ერს. ეს სულიერი მოსე არის მკურნალი, ჩვენ, ყველანი, სნეულნი ვართ და გვჭირდება კურნება და მკურნალი. წმინდა სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველი მონაზვნებისადმი მიმართვისას ნათლად აღნიშნავს ამ ჭეშმარიტებას. მართლმადიდებლური ტრადიციიდან ცნობილია, რომ მონასტრები იმავდროულად "საავადმყოფოებიც" იყო, უფრო სწორი იქნება, თუ მათ სამედიცინო სასწავლებლებს დავარქმევთ. მონასტერში ვმკურნალობთ და შემდეგ სხვის განკურნებასაც ვსწავლობთ. აი, რატომ გამოჰყავდათ მონასტრიდან ბერი და მღვდლად ან ეპისკოპოსად აკურთხებდნენ. სვიმონ ღმრთისმეტყველი მონაზვნებს მიმართავს: "ჩვენ ყველანი ღატაკები და მათხოვრები ვართ". შემდეგ წერს, რომ კელიაში მცხოვრები თითოეული მონაზონი სხვადასხვა სნეულებით არის შეპყრობილი, ამიტომ დღედაღამ მოუხმობს სულისა და სხეულის მკურნალს, რათა განკურნოს დაჭრილი გული და მიანიჭოს სულის სიმრთელე. ღმრთისმეტყველი ამბობს: "არა მხოლოდ ღარიბნი და უპოვარნი, არამედ დასნეულებულნი, დაჭრილნი, მწოლიარენი და ზოგი კი კელიაში მოსიარულე, ყველანი ვღაღადებთ, ცრემლს ვღვრით და მოვუხმობთ სულისა და სხეულის მკურნალს. ჩვენ შორის არიან ისეთები, ვინც შეიცნო ვნებებით გამოწვეული სნეულება, ზოგიერთმა, კი უგნურების მსგავსად არაფერი არ იცის თავის სნეულებაზე და არც იმაზე, რომ ვნებით არის შეპყრობილი. ჩვენ მოვუხმობთ მკურნალს, რათა განკურნოს გულის ჭრილობები და სული მათი, ვინც ცოდვისა და სიკვდილის სარეცელზეა მიჯაჭვული, რადგან ჩვენ ყველამ, წმინდა მოციქულის სიტყვების თანახმად, შევცოდეთ და გვჭირდება უფლის წყალობა". ჩვენ აქ მთელი ეს ტექსტი იმისთვის მოვიყვანეთ, რომ მასში ნათლად ჩანს ბერ-მონაზვნობისა და ეკლესიის მისია, აგრეთვე მწყემსის ამოცანაც. ეს მკურნალობაა. ჩვენ სიკვდილის და ცოდვის სარეცელზე ვწევართ. ვისაც არ ესმის ეს ჭეშმარიტება, ის "უგნურია". ამრიგად, უგნურნი არიან ის ქრისტიანები, რომლებიც ეკლესიაში არ დადიან განსაკურნებლად, ან კიდევ თავი ჯანმრთელი ჰგონიათ. სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველის სიტყვებით "მღვდელი ექიმია". ადამიანი მიდის "სულიერ მკურნალთან ვნებით დასნეულებული, გონებით შეშფოთებული""მცოდნე მკურნალი" "კაცთმოყვარე და თანამგრძნობელი მკურნალი ისმენს მოძმის სნეულებებს, ესმის მისი ვნებითი მხურვალება და ხედავს, რომ სნეული სიკვდილს ჰყავს დამორჩილებული". ამ სიტყვების შემდეგ ღმრთისმეტყველი გადმოგვცემს თუ როგორ კურნავს სულიერი მკურნალი. ზემოთ მოვიყვანეთ მოსეს მაგალითი. იგი წინამძღვარიც არის და თავის სამწყსოს განსწავლული მკურნალიც. ამ ორ თვისებას სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველი აღწერს ერთ ლექსში: თუ როგორ კურნავს სულიერი მოძღვარი, მისი პირადი "მოსე". წმინდა მამა განწმენდისაკენ მიმავალ გზას ადარებს მოსეს წინამძღოლობით ებრაელი ხალხის სვლას აღთქმული ქვეყნისკენ. მართლმადიდებელი მკურნალი რომ გახდე, ჯერ თავად უნდა განიკურნო, იდგე "შორის საქმისა და ხედვისა". როგორ შეძლებს განკურნებას ის, ვინც თავად არ იგემა კურნების საწყისი? წმინდა სვიმონი ადანაშაულებს იმათ, ვინც თავს სულიერ მოძღვრად თვლის და არ მიუღია სული წმინდა, იმათაც, ვინც ესწრაფვის, გახდეს მონასტრის იღუმენი "და მრავალი საშუალებით უსირცხვილოდ მიისწრაფვის ეპისკოპოსობისკენ ან მიტროპოლიტობისაკენ, რათა მწყემსოს უფლის ხალხი", ისე რომ არ უხილავს სიძე ქორწილში და ამის გარეშე სურს გახდეს "ძეჲ სინათლისა და ძეჲ დღისა". გრიგოლ ღმრთისმეტყველს ეკუთვნის სიტყვები: "ხამს უწინარესად თავად განიწმიდოს და შემდეგ სხვანი განწმინდოს, განიბრძნოს და მერე განაბრძნოს სხვა, განათლდეს და სხვა გაანათლოს, მიეახლოს უფალს და შემდეგ სხვები მიუახლოვოს, წმინდა გახდეს და შემდეგ სხვები აქციოს წმინდანებად". იოანე ოქროპირი თავის ცნობილ ჰომოლიაში "მღვდლობის შესახებ" თავს იმართლებს, რომ არ სურდა ეპისკოპოსობა და ამბობს: მე ვიცნობ ჩემს უძლურ და სუსტ სულს, ვიცი ამ მსახურების მნიშვნელობაც და დიდი სირთულეც". იოანე ოქროპირი ბასილთან საუბარში ამბობს "ჩემი სულიერი უძლურების გამო ამ მსახურებისთვის გამოუსადეგარი ვარ". ამ წმინდა გონებითა და გრძნობებით ხვდება წმ. იოანე ოქროპირი, რომ სულიერი უძლურების გამო ძნელია ეპისკოპოსობის მსახურება. ეს მართლაც ასეა და ქვემოთ დავინახავთ, რომ საკუთარი განუკურნელი ვნებები ხელს უშლის მოძღვარს სამწყსოს კურნებაში. მკურნალი თუ თავად არ განიკურნა, მაშინ ის "არარაობაა". ამა ქვეყნის ადამიანები "არარაობა" ადამიანებს აყენებენ ამ სამსახურში [ეპისკოპოსად ე.დ.]. ყოველივე ზემოთქმული ადასტურებს იმ ფაქტს, რომ მღვდელი, რომელსაც სურს განკურნოს სხვათა სნეულება, ჯერ თავად უნდა განიკურნოს, ან უკიდურეს შემთხვევაში დაიწყოს მაინც მკურნალობა, რომ იგრძნოს მისი ღირსება და ძალა. სპეციალურ მსჯელობას არ მივუძღვნით მღვდელს და მღვდლობას. ჩვენი მიზანი არ არის მღვდლობის დიდ მნიშვნელობაზე თხრობა. გვსურს, მხოლოდ ეს წოდება განვიხილოთ სულის მკურნალის ასპექტის მიხედვით. მღვდელ-მკურნალის ასარჩევი პირობები განკურნება სული წმიდის მადლით, სამპიროვანი ერთარსება ღმერთის წყალობით ხორციელდება. მღვდელი - ამ განკურნების მსახურია. ეკლესია ღმერთკაცებრივია. ღვთაებრივი მადლი მღვდლის საშუალებით საიდუმლოდ მოქმედებს და თავად მღვდელმა გამოცდილებით იცის ამ ღვთიური მადლის საიდუმლო ქმედების შესახებ. მღვდლობის პატივი მღვდლობა დიდი პატივია. იოანე ოქროპირი წერს, რომ "მღვდელმსახურება მართალია დედამიწაზე აღესრულება, მაგრამ ზეციური წესის მიხედვით... რადგან ეს წესი არც ადამიანმა, არც ანგელოზმა, არც მთავარანგელოზმა და არც სხვა არსებამ, არამედ თავად უფალმა დაადგინა". "პატიოსანი მღვდლის მსახურება აღემატება ფსალმუნთგალობას და ლოცვას" და ისე განსხვავდება სხვა მსახურებებისაგან, როგორც მზე ვარსკვლავებისაგან. ეს იმიტომ, რომ საღმრთო ევქარისტიის დროს მსხვერპლად იწირება თვით მხოლოდშობილი ღმერთი, ჩვენი ცოდვებისათვის შეწირული". ვინც პატიოსნად ასრულებს "ღვთაებრივ, უბიწო და საშინელ ღვთისმსახურებას, სამაგიეროდ იღებს "ყველა საქმესა და ხედვაზე აღმატებულს". მღვდლობის პატივი, რომელიც "ზვარაკი ჭამებულის" შეწირვას გულისხმობს, ადამიანს ეხმარება ღვთის ხატობიდან მის მსგავსებამდე მისასვლელ გზაზე. სწორედ ეს არის ადამიანის განკურნება, უკეთ რომ ვთქვათ, განკურნების დამოწმება. წმინდა მამები მღვდლობას სხვა მსახურებებს შორის პირველ ადგილზე აყენებენ, რადგან კაცს მიწიერ საქმეთა გარკვევაში ეხმარებიან ადამიანური ძალები, მღვდლობა კი მას განღმრთობისაკენ წარმართავს. აი, რატომ არის "მღვდლობა აღმატებული მეფობაზე", ვინაიდან იგი "ღვთიურ საქმეებს აწესრიგებს, მეფობა კი - მიწიერს". მწყემსთა (მღვდელთა) წოდება, როგორც ზემოთ შევნიშნეთ, ქრისტესმიერი ხელდასხმაა. მღვდლებზეა გადმოსული ქრისტეს მადლი, ამოტომ აქვთ ძალა ცოდვათა მიტევებისა და ადამიანთა სულის განკურნებისა. ეს არის რაც მღვდლობის შესახებ მოკლედ უნდა გვეთქვა, რადგან ჩვენი მიზანი მღვდელმსახურებაზე დაწვრილებითი მსჯელობა არ არის. მოციქულთა მოწოდება და ხელდასხმა უფალი მოუხმობს ადამიანებს მღვდელმსახურებისთვის და ხელს ასხამს. პირველი ეპისკოპოსები იყვნენ მოციქულები. იესო ქრისტემ ისინი მოციქულებრივი მსახურებისთვის მოიხმო, მათთან იყო სამი წლის განმავლობაში და შემდეგ მიმადლა მათ სული წმინდა, რათა მოწაფეებს ცოდვათა მიტევება შესძლებოდათ. უფალმა წარგზავნა ისინი "ყოველთა ერთათვის" საქადაგებლად. ღმერთმა მოციქულები მახარებელ მეთევზეებად და მქადაგებლებად აქცია. გამორჩეულობისა და მისიის გამო გახდნენ ადამიანები ქრისტეს მოციქულები. წმინდა წერილში არაფერია ნათქვამი იმის თაობაზე, უფალმა რაიმე წესი თუ შეასრულა მოციქულებისთვის სამღვდელო მსახურების მინიჭებისას. უფალი თავად არის ეკლესიის საიდუმლოებების დამაარსებელი, მაგრამ მათ არ აღასრულებს, იგი თავის ნების გამოვლენით ასრულებს იმას, რისთვისაც ეკლესიის მისტერიები არსებობს". ყოველ შემთხვევაში, ერთი რამ უეჭველია, ქრისტეს მიერ თორმეტი მოციქულის მოწვევამ, აღდგომიდან ორმოცდამეათე დღეს გამოცხადებამ და მათთვის ცოდვათა მიტევების მადლის გადაცემამ, ამ ყოველივემ აქცია ისინი უფლის ერის მწყემსებად. ჩვენ გვაქვს პავლე მოციქულის მაგალითი. პავლე არ იყო მაცხოვრის მოწაფე მის მიწიერ ცხოვრებაში, მაგრამ იგი მოციქულად იწოდება. თავად იგი საკუთარ თავს ქრისტეს მოციქულად მიიჩნევს: "პავლე, მოციქული იესუ ქრისტესი, ბრძანებითა ღმრთისა და მაცხოვრისა ჩუენისაჲთა" (1 ტიმ. 1,1). უფრო მეტიც, იგი წერს: "რამეთუ ვჰგონებ, ვითარმედ არარაჲ დავაკლდი ფრიად მოციქულთა მათ" (2 კორ. 11,5). სხვა ადგილას მოციქული ამბობს: "და მადლიერ ვარ მისა, რომელმან-იგი განმაძლიერა მე, ქრისტე იესუჲს უფლისა ჩუენისა, რამეთუ სარწმუნოდ შემრაცხა მე და დამადგინა მე მსახურებისა ამას" (1 ტ. 12). პავლე დარწმუნებულია, რომ იგი ქრისტეს აღდგომის მოწმეა, რადგან დამასკოსკენ მიმავალმა იხილა უფალი. ამიტომ აღდგომილი ქრისტეს გამოცხადების აღწერისას, იგი ბედავს თქმას: "უკანაჲსკნელ ყოველთასა, ვითარცა ნარჩევსა, მეჩუენა მეცა" (1 კორ. 15,8). და თავის თავს აღდგომის მოწმეთა შორის ასახელებს. იესო ქრისტეს გამოცხადება პავლესთან და მისი მოციქულად მოწოდება არის მოციქულად ხელდასხმის გამოხატულება. პავლეს გადასცა მაცხოვარმა თავისი სიწმინდე. პროფ. იოანე რომანიდისი წერს "პავლე მოციქულის ეპისტოლეთა მიხედვით წინასწარმეტყველები (1 კორ. 14,29) და მოციქულები (1კორ.15,5-80) არიან ის ადამიანები, ვინც განმღრთობას მიაღწიეს. ისინი არიან ქრისტეს ხატნი ყოვლადწმინდა სამების დიდებით. პავლე მოციქული ამას ნათლად გამოკვეთს, როცა ქრისტეს საიდუმლოზე წერს "რომელი ნათესავსა სხუასა არა გამოეცხადა ძეთა კაცთასა, ვითარ-ესე აწ გამოეცხადა წმიდათა მისთა მოციქულთა და წინაჲსწარმეტყუელთა სულთა წმიდითა". (ეფ.3,5). ამ ნაწილში საჭიროა განვმარტოთ სიტყვები, რომლებიც მაცხოვრის სხეულის ნაწილების ჩამოთვლისას არის ნათქვამი: "თუ იდიდებინ ერთი ასოჲ, მის თანა იდიდებიედ ყოველნი ასონი" (1 კორ. 12,26). განდიდებული "ასოჲ" (ნაწილი) არის განღმრთობილი, ვინც გახდა წინასწარმეტყველი. ამიტომ პავლე მოციქული მაცხოვრის სხეულის ნაწილების ჩამოთვლისას ასახელებს პირველად მოციქულებს და წინასწარმეტყველებს და ჩამონათვალს ამთავრებს "თესლად-თესლადი ენათაჲ" (1 კორ. 12,28) (სხვადასხვა ენის მქონენი), რაც სხვადასხვანაირ მსახურებას გულისხმობს (ეფ. 5, 19-20). პავლე მოციქულის თანახმად წინასწარმეტყველი გონებითი ლოცვის გამოცდილებით, ძველი აღთქმის განმმარტებლად ითვლება (ახალ აღთქმას განმარტება არ სჭირდება), წინასწარმეტყველმა განღმრთობას მიაღწია. ამგვარი განსხვავება მოგვაგონებს წმინდა მამების მიერ დაყოფილ ღმერთის სიტყვის მქადაგებლებსა და ღმრთისმეტყველებს. ყველას, მოციქულებიდან დაწყებული, წინასწარმეტყველით და განმმარტებლით დამთავრებული, გულში ჰქონდა "თესლად-თესლადი ენაჲ" ანუ სხვადასხვაგვარი მსახურება სული წმიდის მიმართ, ისინი იყვნენ ღვთივრჩეული ნაწილები ქრისტეს სხეულისა და ტაძარნი სულისა წმიდისა. ღვთისგან გამორჩეულობით ისინი განსხვავდებიან ჩვეულებრივი ადამიანებისაგან (1. კორ. 14,16). რომლებსაც არ მიუღიათ სული წმიდის მადლი, რაც მათ გულში უწყვეტ ლოცვას დაბადებდა და არ გამხდარან სული წმინდის ტაძარნი. ასეთნი უნდა ყოფილიყვნენ ისინი, ვინც მოინათლა წყლით და ცოდვათა მიტევებით, მაგრამ არ მონათლულა სული წმინდით, არ მიუღია მირონცხება. მირონცხება მოიაზრებოდა როგორც მლოცველზე სული წმინდის მადლის გადმოსვლის დადასტურება, ამიტომაც იწოდება მირონცხება ლათინურად confirmatio (დასტური). განღმრთობილი მოციქულები და წინასწარმეტყველები, რომლებსაც ჰქონდათ "ძალნი, მადლნი კურნებათანი, შეწევნანი, ღუწოლანი, თესლად-თესლადი ენათაჲ" (1 კორ. 12, 28). იყვნენ მირონცხებული და მთავარი სასულიერო პირები, რაც ჩანს მირონცხების აკოლუთიიდან. წმინდა მამათა ნაწერების მიხედვით, ჩვეულებრივ ადამიანებად ითვლებიან ერისკაცები. სიტყვა "რომელნიმე დაადგინნა ღმერთმან ეკლესიათა" (1 კორ. 12,28) ნიშნავს სული წმინდის გადმოსვლას განღმრთობილ მოციქულებზე და წინასწარმეტყველებზე და სხვა განათლებული ადამიანებზე, და არა მხოლოდ რიტუალის აღსრულებას". მთავარი პირობა ხელდასხმისათვის უდავოა, რომ მოციქულებმა ქრისტესმიერი ხელდასხმა გადასცეს გარკვეული საიდუმლოს სახით, რომელსაც მღვდლობა ეწოდება. ეკლესიამ კი დაადგინა კანონიკური პირობები იმისათვის, რომ ადამიანმა მიიღოს ეს დიდი მადლი და აღასრულებდეს უმაღლეს მსახურებას. ამის ერთ-ერთი მაგალითია იერუსალიმის ეკლესიაში დიაკვნად ხელდასხმა. საქმე მოციქულთა მოგვითხრობს, შვიდი დიაკვნის არჩევის შემდეგ "დაადგინნეს წინაშე მოციქულთა და ილოცეს, და დაასხნეს მათ ზედა ჴელნი მათნი" (საქმ. 6,6). აქედან ჩანს ხელდასხმა და ლოცვა. იოანე ოქროპირი წმინდა წერილის ამ ადგილის განმარტებისას წერს, რომ "მოციქული არ განმარტავს როგორ, მხოლოდ ამბობს, რომ დიაკვნები ხელდასხმული იყვნენ ლოცვით, რადგან ასე აღესრულება ხელდასხმა. ადამიანს ედება ხელი, მაგრამ ყველაფერს ასრულებს ღმერთი". მოცემულ შემთხვევაში აუცილებელია აღვნიშნოთ, რომ ეს ადამიანები სხვა ქრისტიანთა შორის გარკვეული თვისებებით გამორჩეულნი იყვნენ, გამორჩეულობის უმთავრესი კრიტერიუმი მათზე სული წმინდის მადლის არსებობა იყო. სტეფანე პირველდიაკონის არჩევაზე "საქმე მოციქულთა"-ში ნათქვამია: "და გამოარჩიეს სტეფანე, კაცი სავსე სარწმუნოებითა და სულთა წმიდათა" (საქმ. 6,5). ასე რომ, სტეფანემ სული წმინდის მადლი ხელდასხმისას კი არ მიიღო, არამედ მასზე მანამდე იყო გადმოსული. ამ ადგილს იოანე ოქროპირი ასე განმარტავს: სტეფანესაც სული წმინდის მადლი ჰქონდა "ემბაზიდან", ნათლობის წუთიდან. "არ არის საკმარისი მხოლოდ მადლი, საჭიროა ხელდასხმაც, რაც ამრავლებს სული წმინდის მადლს". გარდა ამისა, წმინდა მამა განაგრძობს, რომ სტეფანემ სხვა დიაკვნებზე მეტი მადლი მიიღო. "ხელდასხმა ყველასთვის საერთო იყო, მაგრამ სტეფანემ ყველაზე მეტი მადლი მიიღო". ეს კი განპირობებულია მისი სიწმინდით, რადგან სულიწმინდამ დაივანა მის სულში ხელდასხმამდე. ზემოთქმულიდან გამომდინარე, აშკარაა, რომ ხელდასხმისათვის რჩეულნი არა მხოლოდ ელოდებოდნენ ხელდასხმის დღეს, სული წმინდის მისაღებად, არამედ მანამდეც უნდა ჰქონოდათ მადლი. ეკლესია ამ ფაქტს განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობს, რაც პავლე მოციქულის ეპისტოლეებიდან ჩანს: "მოვიჴსენებ, რომელ-ეგე არს შენ თანა შეუორგულებელი სარწმუნოებაჲ, რომელმან დაამკჳდრა პირველად დედის დედისა შენისა ლუდიაÁს თანა და დედისა შენისა ევნიკის თანა; და მრწამს, რამეთუ შენ თანაცა" (2. ტიმ. 1,5) ჩვენ კარგად ვიცით, რომ რწმენა განკერძოებული ცოდნა არ არის, ის "გულის შემეცნება და ხედვაა", სული წმიდის სიცხოველეა ჩვენს სულში. პავლე მოციქული თავის მოწაფეს ტიმოთეს, რომელიც თავად დაადგინა ეპისკოპოსად, სწერს: "ნუ უდებ-ჰყოფ, რომელ-ეგე არს შენ თანა მადლი, რომელი მოგეცა შენ წინაჲსწარმეტყუელებითა, დასხმითა ჴელთა ხუცობისათა" (1 ტიმ. 4, 14). და კიდევ "ამას მცნებასა შეგვედრებ შენ, შვილო ტიმოთე, მსგავსად მიძღუნებულთა მათ შენდა წინაჲსწარმეტყუელებათა" (1 ტიმ. 1,18). წმინდა თეოფილაქტე განმარტავს "მოძღვარისა და მღვდლის წოდება უმაღლესია და სჭირდება ღვთის მინიშნება, რათა ამ წოდების მატარებელი ღირსეული გახდეს. ამიტომ უწინდელ დროში წინასწარმეტყველებითა და სული წმინდის შთაგონებით ირჩეოდნენ მღვდლები". მღვდლობისა და ეპისკოპოსობის კანდიდატად შერჩევას დიდი მომზადება და მრავალი პირობის შესრულება სჭირდება. პავლე მოციქული ამბობს, რომ უნდა იყოს "უბრალო" (1 ტიმ. 1,6). ამიტომ მოციქული ურჩევს, ნუ იქნება "ახალნერგი" (1 ტიმ. 3,6). საჭიროა მოიპოვოს სულიერი გამოცდილება, წმინდა ნათლობით განიწმინდოს და მოემზადოს გარკვეული დროის შემდეგ ხელდასხმისათვის. იოანე ოქროპირი წერს, რომ ხელდასხმის კანდიდატი განსაკუთრებულად ყურადღებიანი, სულიერი ძალით აღვსილი უნდა იყოს, მეუდაბნოეთაგან გამოსული. თუკი მეუდაბნოენი, რომელთათვის უცხოა "ქალაქის ბაზარი და ამქვეყნიური "საქმენი", ყოველთვის არ არიან მტკიცენი. წარმოიდგინეთ, რამდენად მეტი ძალა უნდა ჰქონდეს მღვდელს, რომ "სული განიწმინდოს სიბილწისაგან და მოიპოვოს სულის მშვენიერება". აქედან გამომდინარე წმინდა იოანე ამბობს, რომ საერო მღვდელს უფრო მეტი სიწმინდე სჭირდება, ვიდრე ბერს". მღვდლობის სიწმინდის შენარჩუნება რამდენად აუცილებელია, ამაზე სხვა ნაწილში ვისაუბრებთ. აქ კი ყურადღებას გავამახვილებთ იმ თვისებებზე, რაც მართლმადიდებელ ქრისტიანს უნდა ჰქონდეს იმისთვის, რომ მღვდელი გახდეს. როგორ შეძლებს უძლურთა და სულით სნეულთა განკურნებას, თუკი თავად არ განიკურნა? მღვდლობისთვის მომზადების თემა ერთ-ერთი უმთავრესია სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველის თხზულებებში. ის, ვინც არ მიატოვა ეს ქვეყანა და არ გახდა ღირსი მიიღოს სული წმინდა მოციქულების მსგავსად მიიღოს სული წმინდა. ვინც არ განიწმინდა და არ განათლდა და ვერ ღირსიქმნა იხილოს "ნათელი დაუღამებელი", "მღვდლობას და მიუსაფარ სულებზე ზრუნვას და მათ ამაღლებას დაე ნუ გაბედავს". ასეთსავე სწავლებას ვხვდებით ნეტარი თეოგნოსტის შრომებში. მღვდლისადმი მიმართვისას, წმინდა მამა ამბობს: "თუ არ გვაქვს უწყება სული წმინდისაგან, რომ შენ ხარ კეთილი შუამდგომელი ღმერთსა და ადამიანს შორის... თავს ნუ ჩაიგდებ საფრთხეში და ღვთაებრივ-საიდუმლოებებს ნუ აღასრულებ მღვდელმოქმედებით". ანუ საღმრთო ევქარისტიას. წმინდა მამები გაურბოდნენ მოსალოდნელ ხელდასხმას, მთებში იმალებოდნენ. ამის მაგალითია გრიგოლ ღმრთისმეტყველის ცხოვრება. თავის გაქცევას პონტოში იგი ასე ამართლებს: "ადამიანი ვერ იტვირთავს მეტყველი სამწყსოს მწყემსვას, თუკი მანამდე არ გახდება ტაძარი ღმრთისა, ქრისტეს ცოცხალ საცხოვრისად" 2. თუკი "გამოცდილებით და გონებით ჭვრეტით არ გამოიკვლია ქრისტეს ყველა სახელი და ძალი, თუ არ შეიცნო "სიბრძნე ღმრთისა, საიდუმლოდ დაფარული" (1 კორ. 2,7) თუკი ის "ისევ ჩვილია და რძით იკვებება". ცხადია, წმინდა მამები ხედავდნენ იმასაც, რომ ბევრი იღებდა ხელდასხმას, წინასწარი მომზადების გარეშე, განწმენდისა და განკურნების გარეშე. ამიტომ "ბევრჯერ ხელდასხმა სრულდება არა,,საღმრთო მადლით", არამედ ადამიანთა სურვილით". ცნობილია იოანე ოქროპირის სიტყვებიც: "ყველას არ ასხამს ხელს უფალი, მაგრამ ყველას საშუალებით კი მოქმედებს". სამღვდელოების სამი საფეხური წმინდა მამათა ნაშრომების მიხედვით სამღვდელოების სამი საფეხური (დიაკვანი, პრესვიტერი, ეპისკოპოსი) მჭიდროდ უკავშირდება სულიერი ცხოვრების სამივე ეტაპს. ეს იმას, ნიშნავს, რომ ადამიანი ადის სამღვდელოების მადლისა და კურთხევის საფეხურებზე მისი განკურნების დონის შესაბამისად. ასე გვასწავლიან წმინდა მამები. ამ საკითხზე საჭიროა უფრო კონკრეტული მსჯელობა. უნდა გავითვალისწინოთ სამღვდელოების მაკურნებელი მადლი. წინა თავებში აღვნიშნეთ, რომ სულიერი ცხოვრება სამ ეტაპად იყოფა: განწმენდა, განათლება და განღმრთობა. ამგვარ დაყოფას ვხვდებით ბევრი წმინდა მამის ნაწერებში, თუმცა კი ეტაპების სახელწოდებები შეიძლება განსხვავებული იყოს. ნეტარი მამა ნიკიტა სტითატი წერს, რომ არსებობენ სამი ტიპის ადამიანები, რომლებიც ესწრაფვიან სრულყოფილებას: "ჯერ განწმენდილნი, შემდეგ განათლებულნი და საიდუმლოსთან ზიარებულნი, რაც სრულყოფილებას ნიშნავს". განწმენდილებს მიეკუთვნებიან დამწყებნი, განათლებულებს _ შუალედურ ეტაპზე მყოფნი, და სრულყოფილებს - სრულყოფილნი. ამ სამი ეტაპის გავლით ქრისტიანი იზრდება და უახლოვდება მაცხოვარს. განწმენდა სხეულის დასუსტებაა, ვნების აღმძვრელი ცოდვისგან განრიდება, სინანული, ცრემლი და ა.შ. განათლება - უვნებობის საწყისი, რომლის ნიშანია არსებათა შეცნობა "ქმნილების ლოგოსის ჭვრეტა" ("θεωρία των λόγων τῆς κτίσεως") და "სული წმიდის თანამყოფობა", ამ ეტაპის მიზანია "გონების განწმენდა... სულიერი თვალის ახელა... ზეციური სასუფევლის საიდუმლოს გახსნა". და ბოლოს "საიდუმლო და სრულყოფილი საფეხურზე ასული" ეზიარება "ღვთის საიდუმლოებებს", ივსება "სული წმიდით" და ხდება "ბრძენი ღმრთისმეტყველი დიდ ეკლესიაში" და ა.შ. ეკლესიის წიაღში მყოფი ადამიანი ღვთიური მადლის წყალობით განიწმენდს სულის ვნებიან ნაწილს, შემდეგ გონება განათლდება და საიდუმლო ღმრთისმეტყველებამდე მაღლდება. მაქსიმე აღმსარებლის ღმრთისმეტყველებაში ეს სამი საფეხური წარმოდგენილია, როგორც მოქმედი სიბრძნისმოყვარეობა (πρακτική φιλοσοφία), ბუნებითი ჭვრეტა (φυσική θεωρία) (გონების განათლება) და საიდუმლო ღმრთისმეტყველება (განღმრთობა). ამ ქვეყნიური ცხოვრებისგან განშორებული ეკლესიის წმინდა მამები, მაღლდებიან უფლის ჭვრეტამდე. ჭვრეტა კი მწვერვალს აღწევს "ღმრთისმეტყველების მეცნიერებაში", "საღმრთისმეტყველო მისტაგოგიაში", რასაც "დაუვიწყარი ცოდნა" ეწოდება. ამგვარად, ღმერთის ჭვრეტით მცხოვრები მამები ჭეშმარიტი ღმრთისმეტყველები არიან. ღმრთისმეტყველი იყო მოსე, რომელმაც მაქსიმე აღმსარებლის მსგავსად, თავისი კარავი საცხოვრებლიდან მოშორებულ ადგილას დადგა "თაყვანს სცემდა ღმერთს, გონება და აზრები მიმართა ხილულის მიღმა". ღმრთისმეტყეელები იყვნენ ქრისტეს მოწაფეები, რომლებმაც იხილეს მაცხოვარი თაბორის მთაზე. ღმრთისმეტყველი იყო პავლე მოციქული, რომელიც აღიტაცა ვიდრე "მესამედ ცადმდე" (2 კორ. 12.2). წმ. მაქსიმე განმარტავს, რომ სამი ცა შეესაბამება ადამიანის მისტიკურ აღმასვლას, ანუ მოქმედ სიბრძნისმოყვარეობას, ბუნებით ჭვრეტას და საღმრთისმეტყველო მისტაგოგიას: წმინდა მამათა სწავლება მოვიყვანეთ იმისთვის, რომ ჩვენ განსახილველ საკითხს დავუბრუნდეთ. მაქსიმე აღმსარებელი სულიერი ცხოვრების სამ სტადიას უკავშირებს სამღვდელოების სამ საფეხურს. იგი წერს: "დიაკვანი [მალამოს] სცხებს გონებას წმინდა საქმეთა აღსასრულებლად და განაგდებს მისგან ვნებიან აზრებს, პრესვიტერი არსებათა შეცნობისაკენ წარმართავს და მცდარ ცოდნას ახშობს, ეპისკოპოსი კი სრულყოფს გონებას წმინდა მირონცხებით და წმინდა სამების თაყვანისცემით". განმარტებისთვის მოვიხმობთ ნიკოდიმოს მთაწმიდელს; ეკლესია ეფუძნება იმას, რომ ერთი წმინდანი განმარტავს მეორე წმინდანის სიტყვებს, ხოლო თავად წმინდანთა სახით გამოიხატება ეკლესიის გამოცდილება. ნიკოდიმოსი წერს: "ღმერთშემოსილ მაქსიმეს უნდა თქვას, რომ დიაკვანი განწმენდს გონებას ვნებათაგან და ბილწი აზრებისგან ზნეობრივი სიტყვებით, მღვდელი გაანათლებს ადამიანებს არსებათა შეცნობით, ეპისკოპოსი კი სრულყოფს გონებას ღმრთისმეტყველებით... ასე რომ, მღვდელმთავარს უნდა ჰქონდეს არა მხოლოდ ზნეობრივი, ბუნებითი ანუ ჭვრეტითი სიბრძნისმოყვარეობა, უნდა იყოს ღმრთისმეტყველიც დიაკვანზე და პრესვიტერზე აღმატებული". შევნიშნავთ, რომ სამღვდელოების სამი საფეხურის დაკავშირება სულიერი ცხოვრების სამ ეტაპთან გვხვდება დიონისე არეოპაგელის შრომებშიც. თუ გავითვალისწინებთ, რომ ამ თხზულებებში აღბეჭდილია პირველი საუკუნეების ქრისტიანული ეკლესიის მდგომარეობა, ნათელი გახდება, რომ ზემოთ ჩამოთვლილი შესაბამისობა ჭეშმარიტია. შევჩერდები უფრო დაწვრილებით ამ საკითხზე. დიონისე არეოპაგელის თხზულებებში "საეკლესიო იერარქიისათვის" აღწერილია სულიერი ცხოვრების სამი ეტაპი, რომელთაც განწმენდა, განათლება და სრულყოფა ეწოდება. სრულყოფა ნიშნავს განღმრთობას. აქედან გამომდინარე "იერარქთა ხარისხს" ეწოდება სრულყოფილი და მისტიკურად სრულყოფილი, მღვდლობისას - განმანათლებელი და ნათლისკენ წარმმართველი, ხოლო მსახურთა (დიაკვნების) ხარისხს განმწმენდელი და განმარჩეველი". სამღვდელოების მსახურება ლიტურგიკულია და განმანათლებლური და სრულმყოფელი, რადგან საიდუმლოებებით მიმდინარეობს სულის განვითარება. ეს იმას ნიშნავს, რომ სამღვდელო მსახურებანი მხოლოდ კი არ აღესრულება, არამედ განწმენდს, ანათლებს და სრულყოფს (განაღმრთობს) ადამიანს. დიაკვნების, პრესვიტერებისა და იერარქების მსახურება ქრისტიანთა სულიერ მომწიფებას ემსახურება. მაგალითად: წმინდა ნათლობისას, როგორც დიონისე არეოპაგელი ამბობს და როგორც ეს ჩვენი აზრით, პირველ საუკუნეებში სრულდებოდა, დიაკვანი განმოსავდა მოსანათლ ადამიანს, ეს ნიშნავს, რომ მას განმწმენდელის როლი ჰქონდა დაკისრებული. მღვდელი ზეთს სცხებდა სხეულს - ესეც ნათელყოფს მღვდლის ფუნქციას განმანათლებლობას, ეპისკოპოსი კი სრულყოფდა ადამიანს ნათლობით. იერარქის ხარისხი სრულყოფს ქრისტიანს, იგი ასრულებს რა "იერარქის მსახურებას", აზიარებს მას "სიწმინდის ცოდნას". პრესვიტერის ხარისხს მიჰყავს ადამიანი იმისკენ, რომ მან ჭვრიტოს საიდუმლოთა აღსრულება" და "ესწრაფოს, შეიცნოს ისინი" და წარგზავნოს ეპისკოპოსთან. ეს ნიშნავს, რომ პრესვიტერი გაანათლებს ქრისტიანს ეპისკოპოსის კურთხევით და გზავნის განმანათლებელთან, (ეპისკოპოსთან) მათ ვისაც სურს სრულყოფა. დიაკვნის ხარისხი კი "განწმენდს მოსულთ, ათავისუფლებს რა მათ მტრული აზრებისგან,". ამის შემდეგ კი მიდის მღვდელთან". დიონისე არეოპაგელის შრომების მიხედვით იერარქი არა მხოლოდ სრულყოფს, არამედ განწმენდს და ანათლებს ერს. მღვდელი განწმენდს და გაანათლებს. დიაკვანი კი მხოლოდ განწმენდს. დაბალ საფეხურზე მყოფ სამღვდელოებას არ შეუძლია უფრო მაღალი საქმე აღასრულოს.თითოეული საფეხურის ფუნქცია ეკლესიაში მკაცრად განსაზღვრულია. სამღვდელოების ყოველ წოდებას აქვს სულიერი ცხოვრების შესაბამისი ხედვა. აქ საჭიროა მოვიყვანოთ დიონისე არეოპაგელის თხზულების ერთი ნაწილი, სადაც შეჯამებულია სამღვდელოების სამივე ხარისხის ფუნქცია: "მღვდელმსახურთა შესამოსელი (ანუ მღვდელი) საწყისი ძალით განწმენდს არასრულყოფილი მსახურებით, საშუალო ძალით განწმენდილი სინათლისკენ წარმართავს, ბოლოს, უმაღლესი ძალით კი სრულყოფს შემეცნებითი სრულყოფით იმათ, ვინც ღვთიური ნათლით ამაღლდა ღვთის ჭვრეტამდე". მოკლედ, დიონისე არეოპაგელის შრომის მიხედვით გამოიკვეთა, რომ სამღვდელოების სამივე ხარისხი შეესაბამება სულიერი ცხოვრების სამ საფეხურს. განწმენდა, განათლება და სრულყოფა ანალოგიურია დიაკვნის, პრესვიტერის და ეპისკოპოსის წოდებისა. დიაკვნის ხელდასხმისათვის, რომლის საქმეა ერის განწმენდა ვნებათაგან, საჭიროა განწმენდილ მდგომარეობაში ყოფნა ანუ მოქმედი სიბრძნისმოყვარეობით ცხოვრება, პრესვიტერად ხელდასხმისათვის, რომლის საქმეა სხვათა განათლება, აუცილებელია ადამიანი (კანდიდატი) გონების განწმენდის ეტაპზე იყოს, ანუ ჭვრეტის საფეხურზე. ეს ნიშნავს, რომ ლოცვით უწყვეტად უნდა მიმართავდეს უფალს, იცოდეს გონიერი ქმედება და ჭვრეტდეს არსებათა მიზეზს, იცოდეს წმინდა წერილი. ეპისკოპოსმა კი, ვინც სრულყოფს ერს საღმრთისმეტყველო სწავლებით, უნდა იცოდეს საიდუმლო ღმრთისმეტყველება, იცხოვროს უფალთან კავშირით, იმყოფებოდეს წინასწარმეტყველთა დასში, აღასრულებდეს ღვთიურ საქმეებს და ჭეშმარიტების სიტყვისკენ წარმართავდეს ერს. დიაკვნად, მღვდლად და ეპისკოპოსად ხელდასხმის წესი მიუთითებს თითოეულის სულიერ მდგომარეობაზე. ვის რამდენის ტვირთვა შეუძლია. ადამიანებს არ ასხამენ ხელს მათი სულიერი შესაძლებლობების გაუთვალისწინებლად. ეპისკოპოსი ქრისტიანებს მადლს გადასცემს იმისთვის, რომ ისინი ღირსეული დიაკვნები და პრესვიტერები გახდნენ. "თავად ეპისკოპოსს ყველა სამღვდელმსახურო საიდუმლოების აღსრულებაში უფალი წარმართავს". მოსე არ მოუწოდებდა ძმას აარონს "აღესრულებინა მღვდელმსახურება", "საიდუმლოთა აღმსრულებელ ღმერთს თავად რომ არ გაეხადა იგი მღვდელმსახური". დიონისე არეოპაგელის ღვთისმეტყველების თანახმად ეპისკოპოსი სულიერი ცხოვრების მცოდნეა, ღვთისმხილველია და აქვს თავად განღმრთობის გამოცდილება. ამიტომ "მღვდელმთავრის ღვთაებრივი წოდება არის პირველი ღმერთისმხილველ წოდებათა შორის. ეს არის უკანასკნელი ხარისხი". მღვდელმთავარი განღმრთობის ნაყოფია, რადგან განღმრთობა განიცადა თავად და ეხმარება სხვა ქრისტიანებს მადლით განღმრთობის გზაზე. "მღვდელმთავრის ხარისხი მოითხოვს თვითსრულყოფას. განღმრთობის განცდას, რასაც გადასცემს მასზე დაბალ საფეხურზე მდგომთ მათი ღირსების შესაბამისად, გადასცემს თავის განღმრთობის ნაწილს". დიონისე მღვდელმთავრად ასახელებს "ღმრთივშთაგონებულ და ღვთიურ ადამიანს, რომელიც წმინდა ცოდნის მფლობელია და მისი მაგალითით სრულდება და შეიცნობა მთელი იერარქია". მღვდელმთავარი ყველა თავისი ღირსებით და ნაკლით "ინარჩუნებს უცვლელად ღვთისმხილველ გონებრივ მდგომარეობას", მღვდელმთავარი განწმენდისა და განათლების ნაყოფია, ღმრთივშთაგონებული ადამიანია, და მას უშუალოდ უფალი მართავს. იგია "ბაგე ჭეშმარიტებისა" და "ქრისტეს მსგავსად მის ადგილას მჯდომი". ვერ ვუძლებთ ცდუნებას, რომ არ მოვიყვანოთ დიონისე არეოპაგელის სიტყვები, რომელთა თანახმად, ღვთიური სინათლის სხივები ღვთის მსგავს ადამიანებს მოეფინება, ასეთი ადამიანები თითქოს გამჭვირვალენი დიდი სინათლის ნაწილნი ხდებიან და მასვე ასხივებენ. მათ კი, ვინც ღმერთს ხედავენ, "მღვდლებს გულუხვად, მაგრამ მათი შესაძლებლობების შესაბამისად, უნდა უჩვენონ თავად მათთვის ხილული ღვთიური სახეები". გარდა ამისა მღვდელმსახურებისათვის თავის მიძღვნა იმ ადამიანთა საქმეა "ვინც მოიპოვა "სრულყოფილი უნარი ამ მიძღვნისა (მასთან ზიარებისა) ეს რას ნიშნავს? იმას, რომ უმაღლეს საფეხურზე ასასვლელად თვითსრულყოფაა საჭირო უმაღლეს მდგომარეობას აღწევს ღმრთივშთაგონებული ადამიანი, რომელმაც საკუთარი გამოცდილებით შეიცნო უფალი. აი, რა თვისებები იყო საჭირო სამღვდელო ხარისხის მისაღებად. მათ ზემოთ აღნიშნული სამი ეტაპი უნდა გაევლოთ, რომ დარწმუნებულიყვნენ საკუთარი თავის განკურნებაში, რის შემდეგაც სხვების განკურნებას შეძლებდნენ. ეპისკოპოსი, პრესვიტერი და დიაკვანი ღვთისმსახურების მონაწილენი კი არ არიან მხოლოდ და ასრულებენ ეკლესიის საიდუმლოებას. ისინი იმავდროულად სულიერი მკურნალნიც არიან და ერს ეხმარებიან განწმენდაში და განათლებაში და უფალთან აახლოებენ. სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველი წერს, რომ ადამიანი უნდა შეუდგეს განწმენდილი გულითა და სინდისით წმინდა, უბიწო სამების მსახურებას", თუკი მან შეიცნო ქრისტე, მიიღო სული და "მივიდა მამასთან ამ ორის (ქრისტესი და სული წმიდის) მეშვეობით". ამრიგად, მღვდლობის ხარისხში აყვანა ღვთის მოწოდებით ხორციელდება. ეს მოწოდება არ გამოიხატება მხოლოდ შეგრძნებით, რომ ღმერთი მოეხმობს თავის რჩეულს, ემსახუროს ერს, არამედ მტკიცე გადაწყვეტილებით - საკუთარი ფერისცვალებით - მან (რჩეულმა) უნდა ასაზრდოოს ერი. საზრდოობა, უპირველეს ყოვლისა, კურნებას გულისხმობს. კურნების გარეშე ადამიანი ვერ მიაღწევს უფალს და ვერ იხილავს მას ისე, რომ ეს ხილვა ადამიანისთვის განმანათლებელი გახდეს და არ იქცეს მწველ ცეცხლად: "თუკი მოწოდებული ხარ და ღვთაებრივი სამღვდელო ხარისხი მიიღე..." თუ ადამიანი ვერ გრძნობს მაღლიდან მოწოდებას, ანუ ის ჯერ არ განკურნებულა, მაშინ "ტვირთი ძალიან მძიმე იქნება, ტვირთვადი, მაგრამ ღირსების შეუსაბამო და შესაძლებლობებზე აღმატებული. ხშირად საუბრობენ მოციქულთა გადმოცემისა და მემკვიდრეობის შესახებ, რაშიც ხელდასხმა იგულისხმება. ვერ უარვყოფთ, რომ ამგვარი გადმოცემაც არსებობს, თუმცა ვერც ის დაგვაეჭვებს, რომ მოციქულთა მემკვიდრეობა არ არის ოდენ ხელდასხმათა რიგი, არამედ იგი ეკლესიის ცხოვრების ტრადიციაა. მოციქულები, მათ შემდეგ კი წმინდა მამები გადასცემდნენ არა მხოლოდ მღვდლობის მადლს, არამედ ქრისტესმიერი ცხოვრების წესს. ეპისკოპოსს ჰქონდა და აქვს ჭეშმარიტების მადლი. პროფესორი იოანე რომანიდისი შენიშნავს: "მოციქულთა ტრადიციისა და მემკვიდრეობის საფუძველი იყო არა მარტო ხელდასხმა, არამედ მას თან ახლდა თაობიდან თაობისთვის განმკურნებელი მემკვიდრეობის გადაცემა, რასაც განათლება და განღმრთობა მოაქვს". ადგილობრივი და საეპარქიო კრებები იმართებოდა ჭეშმარიტი მკურნალების მონაწილეობით, ცრუმასწავლებლებისა და ცრუწინასწარმეტყველების გარეშე, რომლებიც თითქოს მადლმოსილნი იყვნენ. ამ უკანასკნელთაგან კრებები მრევლს იცავდა. ხელდასხმის უმთავრესი ნაწილი კანდიდატის არჩევა და გამოცდა იყო". სწორედ ამ მოვლენას ეფუძნებოდა ეკლესია. ეპისკოპოსების გამორჩევა მონაზონთა საძმოდან ხდებოდა, რადგან მონაზვნობა მკურნალთა სკოლაა, საიდანაც განსწავლული მკურნალები გამოდიოდნენ, მათ იცოდნენ ადამიანთა უძლურების კურნება. დიოკლიის ეპისკოპოსი კალისთე უეარი წერს, რომ ოცი "მთავარი" მონასტრიდან მარტო ერთმა (გულისხმობს ათონის წმინდა მთის დიდ ლავრას) მისცა ქრისტიანულ სამყაროს 26 პატრიარქი და 144 ეპისკოპოსი. ეს ფაქტი მეტყველებს ათონის მთის მართლმადიდებლური ეკლესიისთვის განსაკუთრებულ მნიშვნელობაზე ნიკოდიმოს მთაწმინდელი ნაშრომის "რჩევების სახელმძღვანელო" ("συµβουλευτικοῦ ἐγχειριδίου ") შესავალში წერს: "რაოდენ ბედნიერი და ოქროს საუკუნეები იყო, როცა ქრისტეს წმინდა ეკლესიაში ცოცხლობდა წესი პატიოსან მონაზონთაგან აერჩიათ ისინი, ვინც სამღვდელოების მაღალ ხარისხში უნდა აეყვანათ და ადამიანთა სულებზე უნდა ეზრუნა. (იშვიათი გამონაკლისის გარდა, როცა ერისკაცთაგან იყო ვინმე თავისი სიქველითა და სათნო ცხოვრებით გამორჩეული). ამგვარ წესზე მიუთითებს აია სოფიას კრების აქტები; კესარიისა და ქალკედონის კრებებზე პაპის იოანეს მოსაყდრეს ასე უპასუხეს: "აღმოსავლეთში ეპისკოპოსად და პატრიარქად მონაზონთაგან გამოსული აირჩევა". ეკლესიის ისტორია ასეთი ვარდისფერით მოსილი არ ყოფილა ყოველთვის. ხდებოდა ისეც, რომ ზემოთ აღნიშნულ ჭეშმარიტებას ივიწყებდნენ და მაშინ ერი უგუნურობის წყვდიადში ექცეოდა. ადამიანებმა არ იცოდნენ არც კურნების შესახებ და არც თუ როგორ აღესრულებოდა ეს კურნება, რადგან არავინ იყო ამის მასწავლებელი. IV ს-ში ისიდორე პელუსიელი განასხვავებს წარსულის მწყემსებს მის თანამედროვეთაგან. იგი წერს: "უწინ მწყემსი ცხოვართათვის კვდებოდა, ახლა კი იგი თავად ჭრის ყელს მათ". უწინ სამღვდელოებას შეუდგებოდნენ სათნოების მოყვარულნი, ახლა კი - ვერცხლისმოყვარენი, უწინ სამღვდელონი ხდებოდნენ ადამიანები, ვინც ამ წოდებით მინიჭებულ ძალაუფლებას ეკრძალვოდა, ახლა ძალაუფლებას ნეტარებით იღებენ; უწინ ნებით იწვრთნებოდნენ თავმდაბლობით, ახლა წოდების უპირატესობას ესწრაფვიან, უწინ თვალწინ ჰქონდათ უფლის სამსჯავრო, ახლა მასზე სრულებით არ ფიქრობენ, უწინ მზად იყვნენ დარტყმის ასატანად, ახლა იერიშზე თავად გადადიან. ბევრის თქმა რა საჭიროა? ჩანს, რომ მღვდლობა ტირანიად იქცა, მოთმინება ამპარტავნებად გადაიქცა, მარხვა - ფუფუნებად, მორჩილება ბატონობად. რადგან სამღვდელოება დღეს ღირსებად მიიჩნევს არა მისთვის მინიჭებულის მართვას, არამედ მის დასაკუთრებას". იოანე რომანიდისი, რომელსაც ეკუთვნის გამოკვლევა ამ თემაზე, მართლმადიდებლური ტრადიციის დაკარგვის შესახებ წერს: "დროთა განმავლობაში ვეღარ იძებნებოდნენ განღმრთობელი ან კიდევ განათლებული" ადამიანები, ეპისკოპოსებად და პრესვიტერებად რომ ეკურთხებინათ. ზოგჯერ იყვნენ კიდეც ასეთები, მაგრამ მათი ხელდასხმა ამომრჩევლებს არ სურდათ. ხშირად არჩევანი შეჩერდებოდა ხოლმე უბრალოდ კეთილშობილ და ზნეობრივ ადამიანებზე, თუმცა მათ არ იცოდნენ სულის ტრადიციული მკურნალობა განათლებითა და განღმრთობის გზით. აქედან გამომდინარე, ჩნდებოდნენ ისეთი ეპისკოპოსები, რომლებიც უწინ ერისკაცები იქნებოდნენ, რადგან სული წმინდის მადლი არ იყო მათზე, რომლის ძალითაც მათი გულები უწყვეტი ლოცვით იარსებებდა. ასე ხსნის ამ მოვლენას სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველი. იგი მოუწოდებდა, წინ აღსდგომოდნენ აღწერილ მდგომარეობას და მართლმადიდებლურ ეკლესიაში ცენტრალური ადგილი დაეკავებინა მის უმთავრეს მისიას - სულთა კურნებას, ხოლო იერარქიას დაბრუნებოდა წმინდა მამათა ისიხასმი (ἡσυχασµός), როგორც ეს დიონისე არეოპაგელის შრომებში იყო მოცემული. წმინდა მამათა ისიხასტური ტრადიციის ხელმძღვანელობით ეკლესიამ და ერმა შეძლო ერთობის შენარჩუნება იმპერიის (ბიზანტიის) დაცემის შემდეგაც, რადგან სწორედ ამ ტრადიციით მიეცათ ძალა ქრისტიანებს არაბთა, ლათინთა თუ თურქთა შემოსევებისთვის გაეძლოთ. წინასწარმეტყველები, განღმრთობილი და მკურნალი ადამიანები ექიმებს ჰგავდნენ, მათგან ერთი ხელმძღვანელად აირჩეოდა, თუმცა ეს მათ შორის არათანასწორ მდგომარეობას არ გამოხატავდა. ასე მოხდა მოციქულთა შორისაც. ქრისტეს მოწაფეთაგან პირველი იყო პეტრე, მაგრამ იერუსალიმში მოციქულთა კრებებს თავმჯდომარეობდა იაკობი, როგორც ადგილობრივი ეკლესიის ეპისკოპოსი. დროთა განმავლობაში გაიზარდა ქრისტიანთა რაოდენობა და მათ შორის არ იყვნენ განღმრთობილნი, ისეთები, როგორებსაც პავლე მოციქული წინასწარმეტყველებს უწოდებს, ეკლესიის წინაშე დადგა პრობლემა: ხელი დაესხათ თუ არა ეპისკოპოსად ისეთი ადამიანებისთვის, ვისაც განღმრთობის მადლი არ მიუღია, ან უკიდურეს შემთხვევაში განათლების პროცესშია. ეკლესიამ ეს არ დაუშვა და გადაწყდა ხელი დაესხათ პრესვიტერებისთვის და ისინი დაედგინათ ეპარქიის მოწვეული კრების თავმჯდომარეებად. ამრიგად, ეპისკოპოსს დაეკისრა მოვალეობა, ზედამხედველობა გაეწია თავმჯდომარე - პრესვიტერებისათვის ისე, როგორც ექიმი აკონტროლებს მედპუნქტს, რომელსაც სანიტარი ხელმძღვანელობს. ეს ნიშნავს, რომ საეკლესიო კრებამ ვერ გამოარჩია მკურნალთა საკმარისი რაოდენობა ეპისკოპოსებად ხელდასხმისათვის და დაადგინა სანიტარი - პრესვიტერები. სანიტარს კი ექიმს ვერ უწოდებდნენ, ანუ განუღმრთობელ ადამიანს ეპისკოპოსად ვერ აკურთხებდნენ, რადგან ამ ფაქტის დაშვებით ეკლესიის განმკურნებელი ღვაწლი შეწყდებოდა. დროდადრო ჩნდებოდნენ ისეთი ეპისკოპოსები და პრესვიტერები, რომლებიც განათლებულნიც (φωτισµένοι) არ იყვნენ. ამით იყო განპირობებული სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველის შეშფოთება. ამას მოჰყვა იერარქიაში ისიხასტების (დაყუდებულთა) მოსვლა, განსაკუთრებით გრიგოლ პალამას ეპოქიდან. მოციქულთაგან მემკვიდრეობით მიღებული კურნება მოციქულთა შემდგომ პერიოდში, ლათინთა გამოჩენამდე და რუსული და ახალბერძნული მართლმადიდებლობის ჩამოყალიბებამდე, შენარჩუნდა მონაზონთა წრეში. კურნება განათლებით და განღმრთობით საერო ეკლესიებშიც დამკვიდრდა. სამიტროპოლიტოები და საეპისკოპოსოები მონასტრებად გადაკეთდა. აი, რატომ იწოდებოდა კონსტანტინეპოლის აია სოფიას ტაძარი დიდ მონასტრად. მონაზვნობა გახდა თავისებური სამედიცინო სკოლა, სადაც მომავალი ეპისკოპოსები მოციქულებრივ კურნებას სწავლობდნენ. სამრევლო ეკლესია ბაძავდა მონასტერს, რადგან განათლება და განღმრთობა სჭირდება ყველა ადამიანს სულის საკურნებლად, დაბნელებული გონების განსაწმენდად. დოგმატური თვალსაზრისით სულის კურნებაში განსხვავება საერო და სამონასტრო ცხოვრებაში არ არსებობს. განსხვავება ისაა, თუ რამდენად წარმატებულად და ხარისხიანად არის აღსრულებული კურნება". ამოსაბეჭდი ვერსია იხილეთ მეორე თავის, მესამე ნაწილში ← სარჩევი…
- დაამატა ლაშა to ფსიქოლოგია at 9:01pm on ნოემბერი 1, 2013
- თემა: ესპანეთის თანამედროვე მარაზმისათვის
- ებდი წმინდა ეროვნულსა და ტრადიციულს, მით უფრო ვრწმუნდებოდი, რა ამაო იყო ჩემი გარჯა, ამ მუდმივად ცვალებად ხალხსა და მის კულტურაში თვითმყოფადისა და შეძენილის ერთმანეთისაგან გარჩევას რომ ვლამობდი. გარემოსთან შერწყმა-შეთვისების ისეთი უნარი გააჩნია ადამიანს, იმდენად ურთიერთგანპირობებულია მისი მოქმედებები და უკუმოქმედებები თუ კავშირები სამყაროსთან, რომ მართლაც დახლართულ ლაბირინთში ამოყოფ თავს, თუკი ეცდები და ერთი რომელიმე ადამიანის ანდა მთელი ხალხის ნიშანდობლივი თვისებების დადგენას მოინდომებ, მით უმეტეს, რომ მათი ცხოვრების ერთი წუთი მეორეს არა ჰგავს. ამის მიუხედავად, მე მაინც ვცადე ასე თუ ისე დამეხასიათებინა ჩვენი თვითმყოფადობის არსი, გამერკვია, რანაირად შეძლო კასტილიელმა ერმა მისტიკაში თავისი ხასიათების სხვადასხვაობაზე მაღლა დამდგარიყო და მასში განსახიერებულიყო, რანაირად აღამაღლა რენესანსის ეპოქამ მაესტრო ლეონი სულის თავისუფლების ჭეშმარიტ მოძღვრებამდე, რომელსაც თვითჩაღრმავებისა და სამყაროსგან მოწყვეტის ინკვიზიტორულმა ტალღამ გადაუარა. ახლა კი ამ თვითჩაღრმავებისა და ეროვნულ ნიჟარაში ჩაკეტვის შედეგები განვიხილოთ. ესპანეთის საზოგადოება ღრმა კრიზისს განიცდის; ამ საზოგადოების წიაღში ხდება შიდა შეთანხმებები, თანამდებობის პირთა ხშირი გადანაცვლება-გადმონაცვლება, ამას ემატება დაყოფა-დაქუცმაცებისაკენ ჩვენი მიდრეკილება და ბოლოს, ყოველივე ეს უიმედო მარაზმითაა დაღდასმული; ასეთი კრიზისის ვითარებაში მხოლოდ ჭეშმარიტ ეროვნულ ხასიათს შეეძლო დაძაბუნებულ ერში გაეძლო და კიდეც გამოვლენილიყო, თუმცა არცთუ ცოტანი არიან უკვე ხრწნის სტადიაში. * ჯერ კიდევ ძალაშია ადრინდელი მეომრულ-მბრძანებლური სულისკვეთება, ოღონდ ეს კია, ჩვენი საზოგადოება დღესდღეობით ისე ცხოვრობს, ვითარცა ჯარისკაცი ყაზარმაში ანდა ვითარცა დონ კიხოტე, რომელიც თავისი მეკუჭნავისა და დისშვილის წყალობით ვითომდა ბრძენი ფესტონის თილისმის ძალით ამოქოლილი ბიბლიოთეკის გარეთ დარჩა. მაგრამ ჩვენში დროდადრო იფეთქებს ხოლმე რისხვაცა და სურვილიც ერთი კიდევ მოვაწყოთ ლაშქრობაო, და ასეთ ბედნიერ წუთებში ბუკის საომარი ხმაც გაისმის, თეატრალური მოწოდებებიც, შეურაცხყოფისთვის შური ვიძიოთო. ერთი სიტყვით, დიდ აურზაურს ავტეხთ ხოლმე, მაგრამ გაგვივლის ეს ციებ-ცხელება და ყველაფერი ისევ მიყუჩდება, ამგვარ ვითარებაში არ შეიძლება ან ქრისტეს ერთი მსახური არ გამოჩნდეს, ვინც თავის მოძღვრებს მოუწოდებს - თქვენი მაღალი მოვალეობის აღსრულების ჟამს ჭეშმარიტად წმინდა სულით აღივსენით და ომში მიმავალი მეომრები გაამხნევეთო, ანდა ისეთი მთავარსარდალი, ადგილობრივ მკვიდრთა სოფლებსა და საცხოვრისებს მიწასთან რომ მოასწორებს, როგორ გაბედეთ და იარაღს ხელი მოჰკიდეთო. ჩვენ კი ისევ ისე გვჯერა ჩვენი უდავო ქველობისა, ბნედიანისა არ იყოს, მარტო ენერგიის უეცარ მოზღვავებაში რომ ვლინდება და ცნობილ გენერალს „ყველაფერი ერთია!“ ლორდ ველინგტონზე ნაკლებ პატივს არ მივაგებთ. ამ სულისკვეთებას თან ახლავს - ოღონდ რამდენადმე შერბილებული სახით, - შრომისადმი ზიზღი, რაც თავის მხრივ, უამრავ სიძნელეებს წარმოშობს. ადრინდებულად აღგვაფრთოვანებს წმინდა ნების კულტი და პიროვნებებს უგუნური თვითნებობის მიხედვით ვაფასებთ, ერთნი აღმერთებენ სიჯიუტეს და გაქვავებულობას მუდმივობად ნათლავენ; მეორენი ხასიათთა სიღარიბეს უჩივიან და მასში მტკიცე ხასიათის ადამიანთა ნაკლებობას გულისხმობენ. ასეა თუ ისე, ხან უგუნური თვითნებობა გვმართავს და ხანაც ფატალური უნებისყოფობა. რაკი ასე აღგვაფრთოვანებს წმინდა სახის ნებისყოფა თუ ანარქისტული გამოხდომები და პატივისცემითაც ვეკიდებით მათ, სამუდამოდ განვამტკიცებთ ჩვენი ნების მიღმა მოქმედი სოციალური კანონების, კარგი ტონისა და ყალბი პირობითობის მძიმე ტვირთსაც, რაც ასე რიგად თრგუნავს ადამიანს, როგორი წინააღმდეგობაც უნდა გაუწიოს მან, მაგრამ ურომლისოდაც ფეხქვეშ ნიადაგს ვერა გრძნობს. ამ თვალსაზრისით, პოლიტიკური პარტიების ბრძანებას დამორჩილებულ დისციპლინაზე უფრო დიდი სიბრიყვე არ გამიგია. მათ კი „სახელოვანი ლიდერებიც“ ჰყავთ და ფარისევლებიც, რომელთა ვალია, ეამებათ თუ არ ეამებათ, მაინც ზარ-ზეიმით შეასრულონ თავიანთი სამსახური დღესასწაულებზე. ისინი კიდეც განკვეთენ და კიდეც აღასრულებენ კონფირმაციას, აგზავნიან ენციკლიკებსა და ბულას, დასაშვებია სქიზმაც, თავთავიანთი ორთოდოქსებიც ჰყავთ და ერეტიკოსებიც გამოუჩნდებათ ხოლმე, თან კრებებსაც იწვევენ. მოჩვენებითი ეგოისტური ინდივიდუალიზმისა და განსაკუთრებულობის ჭარბად შეგრძნებას ერთვის პიროვნულობის უქონლობა; შინაგანი დაუმორჩილებლობა მხარდამხარ მიჰყვება გარეგან დისციპლინირებულობას; ვასრულებთ, მაგრამ არ ვემორჩილებით. ამ საზოგადოებაში - სადაც ერთ კამარილიას მეორე სძულს სრულიად უმიზეზოდ, ისე რომ არც კი იცნობს, - ყველაზე სავალალოა ბარბაროსული დაქუცმაცებულობა, ხოლო აქედან იმაში ვეძებთ გამოსავალს, რომ ვქმნით მკაცრად დისციპლინირებულ კომიტეტებს, კომისიებსა და ქვეკომისიებს, ზედმიწევნით გაფორმებულ პროგრამებს და ვიგონებთ ათასგვარ სხვა სისულელეს; ისევე როგორც შორეულ წარსულში, ამ დაქუცმაცებულობას ემატება კიდევ რწმენაც რაღაც არაამქვეყნიურის, გარედან მიღებული კანონების, მთავრობისა, რომელსაც ხან ღმერთად სახავენ და ხანაც ეშმაკად, რადგან კანონის მორჩილ ჩვენს მანიქეველებს სჯერათ, ღმერთი ორბუნებოვანიაო. თანდათან ვხვდებით, რამდენად გვაკლია შინაგანი თავისუფლება, რადგან გვგონია სრულად ვსარგებლობთ გარეგნული თავისუფლებით, თუკი არავინ გვიკრძალავს. ჩვენი დღევანდელი ესპანეთის საზოგადოება ერთიანად მოიცვა უზომო ერთფეროვნებამ და ერთსახოვნობამ, მანვე მიიყვანა იგი მოდუნებამდე, საშინელი უხამსობა ტყვიასავით დააწვა და გასრისა ყოველივე. * ჩვენი გონება ასევე შემოინახავს წარსულის მთელ მემკვიდრეობას თავისი დებეტითა და ნაღდით. სულ არ შენელებულა გათიშულობის ტენდენცია; იმდენად სიცოცხლისუნარიანი აღმოჩნდა უკიდურესობისკენ ჩვენი ინსტინქტური ლტოლვა, რომ სავარაუდო შუალედური ხაზი მარტო ამ უკიდურესობათა შენაერთსღა წარმოადგენს, ასე რომ, შეიძლება კვიეტიზმით შეკაზმული რევოლუციონერობის, პროგრესულობისა და რეგრესულობის დომხალი კონსერვატულობადაც მოვნათლოთ; ერთნი წმინდა სახის ევოლუციისთვის იბრძვიან, მეორენი წმინდა სახის რევოლუციისთვის; ბოლოს ეს ყველაფერი იქითაა მიმართული, რომ მთლიანი გათიშონ და ჩამოუყალიბებელი ჩამოაყალიბონ. გათიშულობის ეს ტენდენცია მეტად კალეიდოსკოპურ წარმოდგენას რომ გვიქმნის ამ სამყაროზე, ისეთ წვრილმანებშიც იჩენს ხოლმე თავს, როგორიცაა, თუნდაც საგაზეთო წერილი, რომელიც მხოლოდ წინასწარ მოფიქრებული მახვილსიტყვაობის გამოსაჩენად იწერება, თუმცა კი მახვილსიტყვაობა შინაარსიდან უნდა გამომდინარეობდეს. გათიშულობის ამგვარ ტენდენციას სწორედაც მშვენივრად შეეფერება მისივე შედეგები, ეგებ ლამაზადაც სჭვივის დახვეწილი ფრაზებითა და სინტაქსური პერიოდებით გაწყობილი უაზრობა, ჩვენ აღტაცებაში მოვყავართ ლოგიკურ აზროვნებას, თუნდაც მასში ლოგიკის ნატამალიც არ იყოს, ხოლო წანამძღვრის კონკრეტული შინაარსი ხშირად მთელ შემდგომ დასკვნებს ეწირება; მარგალიტს მისი ასასხმელი ძაფი გვირჩევნია. საბედისწეროდაა გათიშული ჩვენში მეცნიერება და ხელოვნება და მათ წარმომადგენელთა შორისაც ღრმა უფსკრული ძევს. ამ გაბღენძილსა და გაფხორილ მეცნიერებს, მოლაყბეებს, ყველაფერს რომ სერიოზულად უყურებენ, მხატვრული გემოვნება და სილამაზის გრძნობა ღალატობთ, ხოლო ლიტერატორებს ჭეშმარიტად მეცნიერული კულტურა აკლიათ და ამიტომ ხანდახან ცუდად გადამუშავებულსა და ლამის მოუნელებელ ფსევდომეცნიერულ მსჯელობებს აფრქვევენ და ეს არის ყველაზე სავალალო. მეცნიერები იმაზე შფოთავენ, ვაითუ, ჩვენს მკაცრ აბსტრაქტულ მსჯელობათა უმწიკვლოებას ლაქა მოეცხოსო, კაზმულსიტყვაობას ერიდებიან და, ყველაფერი ლამის სქემამდე რომ დაჰყავთ, პირდაპირ ბოღმა დაგახრჩობს კაცს; ლიტერატორები კი მთავარსა და არსებითს გაურბიან, რაც კი არ მოსწონთ, და ამიტომაცაა, ამ ეშმაკეულ ლუდხანებშიც ვითომდა რომანტიკული ბოჰემა რომ ბუდობს, ინერგება მახვილსიტყვაობა და არა ნიჭი; ასე ეშვება გამშრალ ჭაში სათლი. ერთნი იმისთანა ფრაზებს აცხობენ, ლამის სისხლი რომ სდის და ხელიდან ხელში გადადის, მეორენი ფილიგრანულ არაბესკებს ხატავენ სილაში, ავდარი რომ უკვალოდ წაშლის. ბევრს ისიც სჯერა, ორიოდე პიესას თუ წავიკითხავ, მეც შევძლებ დრამების შეთხზვასო, ხოლო თუ რომანების კითხვით თვალებს დავიბრმავებ, აღარც მათი წერა გამიჭირდებაო; ერთი სიტყვით, თურმე ლიტერატორი რომ გახდე, ამისთვის მარტო ლიტერატურაც საკმარისი ყოფილა. მეცნიერება კომპილაციების, მეორე ხელიდან გამოსული და ჟურნალებიდან გადმომღერებული შრომების ხარჯზეღა ვითარდება, უშუალო კვლევის უუნარობა მხარდამხარ მიჰყვება შემოქმედებითი საწყისის უქონლობას და აი, ასე ვართ გაჩხერილნი მეცნიერულ უქმსიტყვაობასა და ფსევდოლიტერატურულ წვრილმანებს შორის. ამის გამოა, რომ ლიტერატურა და მეცნიერება ვეღარ გაგვიმიჯნია, რადგან მეცნიერება ყველასათვის მისაწვდომი რომ გახდეს, მიმზიდველ სამოსშიც უნდა წარმოსდგეს, ხოლო ლიტერატურამ განმანათლებლის ფუნქციები იკისროს. ჩვენი დღევანდელი კულტურის მდგომარეობაში ყოველგვარი დიფერენციაცია და სპეციალიზაცია ფატალურია, შენდაუნებურად ენციკლოპედისტი უნდა იყო; ის, ვინც მთელი გზნებით შეეჭიდება საქმეს, თავისი ძალა ცალმხრივად არ უნდა წარმართოს, კულტურის მხრივ ისეთ დღეში ვართ, როგორშიც არის ხოლმე ვაჭრობა მიყრუებულ სოფელში, სადაც ერთადერთი მაღაზიაა და ყოველგვარი საქონელი იქ იყიდება. დიდის მონდომებით ინერგება ინტელექტუალიზმი მთელი თავისი ორდინარული კონცეფციებით და აქედან მოდის იდეოფობიაც. ყველაფრის მიზეზი იდეებია, თვით სისტემაშიც კი, ყველა აქედან გამომდინარე შედეგით. რა სიმარტივეა! ეს კონცეფციები მებრძოლი და დოგმატურია, ხოლო დოგმატიზმმა ისე გამოგვხრა, რომ თვით მასშიც კი გაჩნდა რაღაც ანტიდოგმატური. ჩვენ უთავბოლოდ ვფლანგავთ დროსა და ძალას სქოლასტიკურსა და კაზუისტურ პოლემიკაში; დისპუტებით კი მარტო პროვინციულ პრესას კაზმავენ. ეს ყველაზე უფრო თვალსაჩინოა ესპანური დუალიზმის უმაღლეს გამოვლინებაში - დონ კიხოტესა და სანჩოს სახეში. ერთი აბათილებს მეორეს. რა დიდებული, რა ცოცხალია მჭვრეტელობისა და უტოპიის საპირისპირო სანჩოპანსიზმი! რამდენი ვნება მოაქვს ამქვეყნად ყველაზე უფრო ანტიფილოსოფიურსა და ანტიიდეალურ საღ აზრს! საზოგადოებაში, სადაც დიდად ფასობს შეუიარაღებული თვალით ხედვა, საღი აზრი გიჟად აცხადებს ყველას, ვინც კი მიკროსკოპსა და ტელესკოპში იყურება; საღი აზრი იყენებს სიცილის არგუმენტს, რათა ჩვენს გონებრივ შესაძლებლობებს დაანახოს რომელიმე შეხედულების შეუსაბამობა. „არა, რაც შემეხება მე, უკვე ვეღარ მომატყუებენ და გამაცურებენ ადრინდებულად!“ - წამოიძახებს სანჩო, როცა დაკარგავს ყველაზე უფრო ლამაზს, რაც კი გააჩნდა - რწმენას დონ კიხოტესას და აღთქმული კუნძულის იმედს. სანჩო რომ ისევ საჭურველმტვირთველად დარჩენილიყო, ოღონდ დონ კიხოტეს საჭურველმტვირთველად კი არა, არამედ ალონსო კეთილის მსახური გამხდარიყო, რას არ ჩაადენინებდა ის თავისი ჯანმრთელი, საღი აზრი! მართლაც რომ დამამცირებელ სანახაობას წარმოადგენს ჩვენი ესპანური საზოგადოების გონებრივი და ზნეობრვი მდგომარეობა, მით უმეტეს, როცა მის გულისგულში ჩაიხედავ. ეს არის რაღაც საწყალობელი, ერთფეროვანი და უღიმღამო კოლექტიური შეგნება. მაგრამ ამაზე უფრო სავალალო ისაა, რომ ამ სულისშემხუთველ ატმოსფეროში ვიხრჩობით; გარეგნული გაბღენძილობის გაუხეშებული ქერქის ქვეშ იმალება სიცარიელე, უზომო უფერულობა და უხამსობა. ტაბოადასა და სილას უიმედო უგერგილობა ისევე არეკლავს გარემომცველ რეალობას, როგორც კალდერონის მძლავრი სისადავე. როცა ვკითხულობთ, რა ხმაური ატყდება ხოლმე რომელიმე მეცნიერული თუ ლიტერატურული მოვლენის ირგვლივ, ვთქვათ, პარიზში, ამ მართლაცდა ფუსფუსა ჭიანჭველების ბუდეში, სადაც ერთმანეთს ეჯახებიან სხვადასხვა ლიტერატურული სალონები თუ ათასნაირი მოძღვრებები, თან ყველაზე ექსტრავაგანტულიც კი, ხოლო მერე ფიქრით მოვბრუნდებით ჩვენკენ, მაშინ ვამჩნევთ, რა ღრმა კოლაფსში ჩავცვივნილვართ და გული გვტკივა. ერთი განათლებული ესპანელი ოდნავ თუ განსხვავდება მისი ბადალი კულტურული ევროპელისგან, მაგრამ აბა, ნახეთ, რა უზარმაზარი სხვაობაა რომელიმე ესპანურ სოციალურ ჯგუფსა და მისივე მსგავს უცხოურს შორის! და მაინც, საზოგადოება ატარებს თავის თავში თავისივე წევრების ყველა ნიშან-თვისებას. ჩვენი საზოგადოების, ისევე როგორც მასში შემავალი ცალკეული ინდივიდუუმების დამახასიათებელი თვისებაა მეტად შენელებული ფსიქიკური რეაქცია; იგი ძალზე გვიან იღებს რაიმე შთაბეჭდილებას, - თუმცა ერთი შეხედვით მოგეჩვენებათ, აღქმის უნარი არცთუ ურიგო აქვსო, მაგრამ სინამდვილეში ეს ზერელე აღგზნების მეტი არაფერია, - ასევე დაგვიანებით თავისუფლდება ამ შთაბეჭდილებისაგან; ჩვენ ვერც ახლის დროზე მიღებას ვასწრებთ და ვერც ძველთან დროზე განშორებას, იქნება ეს იდეა, ადამიანი თუ ჩვევა. ჩვენი ინტელექტუალური თუ მორალური ცხოვრების წიაღში არ არის ცოცხალი ნაკადი; ეს უფრო ხავსმოდებულ გუბესა ჰგავს, ვიდრე მჩქეფარე წყაროს, შიგ რომ ქვა ჩააგდო, ოდნავ თუ შეარხევს მის ზედაპირზე ლემნას, ანდა ფსკერიდან თუ წამოშლის ლამს და წყალს აამღვრევს. ასე რომ, ძილისმომგვრელი ატმოსფეროს მიღმა გადაჭიმულია სულიერი უდაბნო, შემზარავი უნაყოფობა; არსად არ იგრძნობა სიგრილე და სიცოცხლის სხვა ნიშანწყალი, არ არის ახალგაზრდობა. * აი, რა არის საშინელი სათქმელი - არა გვყავს ახალგაზრდობა. ახალგაზრდები კი გვყავს, როგორ არა, მაგრამ ახალგაზრდობა არა გვყავს; არა გვყავს იმიტომ, რომ ფარულმა ინკვიზიციამ და ბებრულმა ფორმალიზმმა გასრისა იგი. ევროპის სხვა ქვეყნებში დროდადრო მაინც გაიელვებენ ხოლმე ახალ-ახალი, თუნდაც უმეტესწილად ცთომილი ვარსკვლავები, გაელვებისთანავე რომ ქრებიან, თითო დღის კერპებიც გამოჩნდებიან და სეზონის გენიოსებიც, ჩვენში კი ვერც ამას ნახავ, სულ ერთი და იმავე ფრაკებში გამოწყობილი, ერთი და იგივე ფრანტები ირევიან. იტყვიან, ცოცხალი და ნაყოფისმომცემი ყლორტები ჩვენშიც ამოიყრის ხოლმე, თუმცა შეიძლება ერთბაშად ვერც შევამჩნიოთო, მაგრამ ისეა მოსწორებული და მოტკეპნილი ნიადაგი, რომ ღრმად ჩაგდებული თესლი გაქვავებულ ზედაპირს ვერ ამოხეთქავს და ყინულს ვერ გატეხს. ერთი ჩვენი თანამემამულე, რომელმაც ლამის სიბერეში შედგა ფეხი, მაგრამ მაინც შემორჩა რწმენა, ძალა და ჭაბუკური ენთუზიაზმი, ამტკიცებს, ჩვენში ახალგაზრდები მარტო ოცდაათ წლამდე იძლევიან იმედს, მერე კი ნამდვილ ყეყეჩებად გადაიქცევიან ხოლმე, უფრო სწორად, კი არ გადაიქცევიან, არამედ გადააქცევენო; მათ აშთობს ჩვენი ბრძანებასდამორჩილებული და ჩვენი სულელური გაფუყულობის უხეში და შეუვალი რუტინა. მათ ხომ კეთილმოსურნის თვალით, გამგებიანი მზერით არავინ შეხედავს; მაინცდამაინც სხვანაირები უნდათ რომ დაინახონ და არა ისეთები, როგორებიც არიან, ჩვენი შეუწყნარებლობის დახავსებული სული ვერაფრით შეგუებია იმას, რომ ყოველი ადამიანი თავისი არსისა და ბუნების თანახმად უნდა ვითარდებოდეს. ამას წინათ ერთმა კრიტიკოსმა წინადადება წამოაყენა, „ელ ესპანიოლას“ მეოთხე გვერდი დამწყებ, უცნობ მწერლებს დავუთმოთო, მოყვარულთა თეატრების მსგავსად. სულგრძელი ილუზია! მაშინ კი გამოვარჩევთ ნორჩ ყლორტებს? მერედა, ჩვენ ხომ სწორედ ის გვაკლია, რასაც კარლაილი ხალხის გმირობას ანდა საკუთარი გმირების ამოცნობის უნარს უწოდებდა. ვთქვათ კიდეც წამოიწყეს ყმაწვილებმა პატარა ჟურნალის გამოცემა, ვინ დააცლის, მისი ფურცლები უმალ აჭრელდება მყვირალა სახელებით. ინტელექტუალურ ცხოვრებაში, ისევე როგორც ტავრომაქიაში, ასევე ფორმალიზმით რომაა დაავადებული, თუ მოხუცი ტორეროს ლოცვა-კურთხევა არ მიიღე, ისე ნოველიეროდან ვერასოდეს გამოაღწევ. ახალგაზრდობისადმი ამ უსულგულო დამოკიდებულებას ემატება რაღაცნაირი ცრუმორწმუნეობრივი სერვილიზმი მირონცხებულთა მიმართ. ჩვენ ყოველნაირად ვცდილობდით დაუზოგავად, გახელებით გაგვეთელა და მოგვეშთო ნორჩი ყლორტები, ამოგვეძირკვა ამონაყარიცა და ნორჩი ბუჩქებიც, მაგრამ ხელიც არ დაგვიკარებია ბებერი მუხის ფითრების, კოჟრებისა და კორძებისათვის, თითქოს დიდი წმინდა და ხელშეუხები რამ ყოფილიყო! რამდენი ახალგაზრდა დაუღუპავს ჩვენს საზოგადოებას აყვავების ხანაში; ისინი ხომ მარტო იმას ხედავენ, რაც გაკეთებულა და გამოკვეთილა, მაგრამ ვერ ამჩნევენ იმას, რაც ჯერ კიდევ იქმნება. დაიღუპა ყველა, ვინც დროზე ვერ ჩაეწერა რომელიმე მასონურ ლოჟაში, თეთრი იქნებოდა, შავი, მწვანე, წითელი თუ ლურჯი. ამას დავუმატოთ ისიც, რომ ჩვენი ერის სიღარიბის გამო ძალზე ჭირს ცხოვრებაში ფეხი მოიმაგრო და რაიმეს მიაღწიო. ახალგაზრდები ძალზე გვიან წყდებიან დედის კალთას, გვიან ფრინდებიან ბუდიდან, მერე კი მთელ თავის დაზოგილ ძალებს პატრონის ძებნას ანდომებენ. ვინც ამ ყინულის სავანიდან თავს გააღწევინებდა. ნიჭსა და ძალას არ ზოგავენ, ოღონდაც თამაშიდან არ გამოიყვანონ, ქამელეონებივით იცვლიან ფერს, მორუხო-მონაცრისფეროდაც კი გადაიქცევიან, რომ გარემომცველ ფონზე არ გამოარჩიონ და ამას მშვენივრად ახერხებენ, მაგრამ როცა ასე აქტიურად აგუებენ თავს გარემოს და გარემოს კი თავის თავს, ეს იმას როდი ნიშნავს, რომ მართლა ეგუებიან; ისინი უბრალოდ პასიურად ესადაგებიან ვითარებას. ჩვენ ღარიბ ქვეყანაში ვცხოვრობთ და როცა კაცს შია, აღარც მხიარულებისთვის სცხელა. ჩვენი გონებრივი ჩამორჩენილობაც ხომ ეკონომიკური სიღატაკის ბრალია; ყველაზე უფრო ცოცხალი და ჭაბუკური ძალები იხარჯება მოწყობაზე, თბილი ადგილისთვის ბრძოლაზე; დაბეჯითებით ვიტყოდი, რომ სოციალურ ფენომენთა იერარქიაში პირველი, მთავარი და გადამწყვეტი მაინც ეკონომიკური პრინციპია. ჩვენი ეროვნული უბედურება, სხვათა შორის, იმდენად სიღარიბე არ არის, რამდენადაც ყოყლოჩინობა, არავინ შეგვატყოს, ღარიბები ვართო. საბრალო ალონსო კეთილს განა მარტო სარაინდო რომანების კითხვამ გამოუფიტა გონება, თუმც კი მათ კითხვაში ათენ-აღამებდა; ცხვრის ხორცით მომზადებულმა ოლის სიმწირემ უფრო ავნო, საღამოობით მუდამ ვინიგრეტს რომ მიირთმევდა, შაბათობით ქონიან ერბოკვერცხს და პარასკევობით კი მუხუდოს ფაფას, აბა, რა დაემართებოდა! დღემდე ძალაშია ლათინურის მასწავლებლის კაბრას აფორიზმი - შიმშილი და ჯანმრთელობაო. ხოლო ექიმი სანგრედო სულ მომხრეებს ეძებს, როცა დაბეჯითებით გაიძახის, სიმსივნეები სისხლის ძლიერი მოწოლის შედეგია, ბნედის შეტევები კი მოჭარბებული ჯანმრთელობის ბრალიაო, და დიეტას გვირჩევს! არც იფიქროთ სიმართლის თქმა! ვინც კი გაბედულად, ყოველგვარი წილადობილას გარეშე ამბობს სიმართლეს, სულით უძლურები და სკეპტიკოსები პესიმისტობას აბრალებენ. პირდაპირ ერთი სასეირო კომედია უნდა მოეწყოს, რომელშიც ხალხი თვითონვე გაითამაშებდა, ვითომ საქმის ჭეშმარიტი ვითარებისა ჩვენც არაფერი გაგვეგებაო. აღარც ახალგაზრდა ესპანეთია და აღარც სხვა რამ ამის მსგავსი, არსაიდან არ ისმის პროტესტის ხმაც კი, და თუ ისმის, ისიც მარტო კაფეებში, ოღონდ მაგიდებთან თავთავიანთთვის მიყუჟული მემუდმივეები ბუზღუნებენ და თავიანთ ნიჭსა და ძალას ფუჭად ფლანგავენ, მაგრამ იგივე კაფეს ეს პროტესტანტი ორატორები, რომელთა შორის არცთუ ცოტა მოიძებნება მგზნებარე და სიცოცხლით სავსე, - ხალხის წინაშე რომ წარსდგებიან, ისე მოიკუნტებიან და დადამბლავდებიან, ან კიდევ ისეთ უხამსობებს მოჰყვებიან, საზოგადოებრივი რუტინის ისეთ ლოდებს დაახვავებენ ხოლმე, გეგონებათ, მრავალთვალა ურჩხულის მზერამ მონუსხა და დააძაბუნაო. ჩვენ ისე მოვაშთობთ ხოლმე ახალგაზრდებს, არც კი ვეცდებით გავუგოთ, ვთხოვთ უკვე დადინჯებულები, ჩამოყალიბებულები და სრულქმნილები იყვნენ; როგორც ღმერთი ფარაონს, ჩვენც ისევე ჯერ დავაყრუებთ და მერე ვუძახით, მაგრამ როცა არ გვაგონებენ, შეურაცხყოფას ვაყენებთ. ჩვენი საზოგადოება ძველი და ოდინდელი პატრიარქალური მრავალრიცხოვანი ოჯახია. ვცხოვრობთ შორსმხედველთა გამგებლობაში, საქემთა ხელისუფლებას დაქვემდებარებულები და ვიტანჯებით ბებრების მიერ თავსმოხვეული შეხედულებებისგან, რომელთაც ახალგაზრდული სულისა აღარაფერი გაეგებათ და მარტო ბუზღუნებენ: „ნუ გვეჯახებით, ყმაწვილებო!“ სანამ მათივე პროტექტორატის ჩრდილში შეფარებულთაც იგივე არ დაემართებათ, რაც იმ ხალხს მოუვიდა, ვინც მანსანილიოს შეაფარა თავი. „აჰა, თქვენ ისევ ისე ახალგაზრდები ყოფილხართ, მაშ, დრო ჯერ კიდევ წინა გაქვთ!..“ - რაც ნიშნავს - „ჯერ ისე არ მოტეხილხართ, რომ ჩვენს რიგებში მიგიღოთ!“ - ნამსახურობის ნუსხას ააფარებენ და კიდეც გააჩუმებენ: აი, გზის ჩამკეტიც.ამასობაში თვითონ ახალგაზრდებიც ბერდებიან, უფრო სწორად, აღივსებიან ბებრული სულით, ჩამოყალიბდებიან, წელში მოიხრებიან, მწყობრში გასწორდებიან და წმინდანებივით კეთილზნიანებიც რომ გახდებიან, მერე უკვე შეიძლება ჩვენს საჭადრაკო დაფაზე პაიკებადაც განლაგდნენ, ხოლო თუ კიდევ გამგონე ბიჭებივითაც მოიქცევიან, მაშინ ეგებ რომელიმეს ლაზიერად გაყვანაც მოხერხდეს. სადაც ახალგაზრდობა არ არის, იქ არც ერთიანობის ჭეშმარიტი სული ტრიალებს, ცხოვრების უკიდეგანობა, ენერგიის უსაზღვრობა რომ ბადებს ხოლმე. კალაპოტში რომ ვეღარ ეტევა და ნაპირებზე გადმოდის; ჩვენშიც წარმოიქმნება საზოგადოებები, მაგრამ მაშინვე ქვავდება, რადგან ურთიერთობის დამყარების უუნარობა ჩვენი ერთი მთავარი თვისებაა. იგივე ურთიერთობის უუნარობა ხდება სექსუალური თვალსაზრისით, მამაკაცების ველური მიდრეკილებების, სასტიკი უხეშობისა და უხამსობის მიზეზიც, თუმცა მამაკაცი ბოლოს მაინც ვერ ერევა თავს და თოჯინასავით ასრულებს ქალის ყოველგვარ ახირებასა თუ ჟინს. მერედა რამხელა სულიერ ტკივილს გრძნობ კაცი, ურთიერთობის უუნარობისაგან მიყენებულ ზიანსა და ჩვენს შენიღბულ ველურობას რომ უყურებ! ჩავეფლობით ჭაობში და მერე კიდეც გვიკვირს, სხვა ქვეყნებში ათასგვარი სკოლები, სექტები და დაჯგუფებები რომ ჩნდება და ქრება, საიდუმლო კრებების, ჯგუფებისა და ჟურნალების ორომტრიალს რომ ვუყურებთ, სადაც ექსტრავაგანტური გამოხდომების მიღმაც კი ცხოვრების მძლავრი ფეთქვა იგრძნობა. ჩვენში კი ხალხი მარტო ოფიციალურად ერთიანდება და ისიც იმისთვის, რომ კამათებში ჩაებან, მოხსენებებით გამოვიდნენ, წყალ-წყალა სტატიები ბეჭდონ და ჰონორარები მიიღონ. მწერალთა და მხატვართა ასოციაციებიც არსებობს, მაგრამ ეს ხომ დალაქთა ამქარს უფრო ჰგავს; ეს არის ერთსა და იმავე დროს დამკრძალავი და ტერფსიქორეს თაყვანისმცემელთა კოოპერატივი და დამარხვის ხარჯებისა და ცოცხლების აცეკვების მეტი არაფერი ეკითხება. იმისათვის, რომ გაერთიანდე, გაერთიანების პრინციპებიც უნდა იცოდე და ისიც, რისთვის ერთიანდები, მაგრამ არც ერთი იციან და არც მეორე იქ, სადაც ბრძოლა გათიშვამდე მიგიყვანს, ხოლო შორსმხედველთა მმართველობა - დაგუბება-დაჭაობებამდე. აქ, ჩვენში, ყოველივე ჩაკეტილი და შემოზღუდულია. ამის ტიპური მაგალითი კი თუნდაც ჩვენი პერიოდული პრესაა. მწერალთა ძმობა თავისი ახალბედებითაც და ოსტატებითაც ერთგვარ ფალანგას წარმოადგენს, ძველი მეომრების მსგავსად, თავზე ფარწაფარებულები მიჯრით რომ დგანან და კაცი ვერ შეაღწევს მათს რიგებში, სანამ ერთგულების ფიცს არ დადებს, ანდა მათსავით აბგარ-აბჯარში არ გამოეწყობა, პრესა ხომ ნამდვილი ხავსმოდებული გუბეა, მარტო თავის თავში და თავისთვის რომ ცხოვრობს. აკი დღეს რედაქციებში ჯერ სხვა რედაქციებზე ფიქრობენ და მერე მკითხველზე; ჟურნალისტები მარტო ერთმანეთისთვის წერენ და მკითხველს სულაც არ იცნობენ, არ იცნობენ და არც ენდობიან. მდარე ხარისხის ლიტერატურამ წალეკა პრესა, თვით საუკეთესო ჟურნალისტებიც კი უფრო ლიტერატორები არიან და ათასჯერ წაკითხულს ხელახლა გვაკითხებენ. ცოცხალი ამბის, პირდაპირ ქუჩაში, ჩვენ თვალწინ რომ ხდება, უშუალოდ აღქმის უუნარობაა მიზეზი, რომ ნამდვილი ჟურნალისტები არა გვყავს. ბრჭყვიალა რიტორიკული კოსმეტიკისა და ღვლარჭნილობის მიზეზიც ესაა, მეტისმეტად დამტკბარ კოქტეილს რომ გვაგონებს. რეპორტიორი რედაქციაში ნამდვილი ხელზე მოსამსახურე ბიჭია. ჩვენი პრესა მთელი თავისი ავკარგიანობით უნდა შეისწავლო და როცა დაინახავ, ეს არის ჩვენივე საზოგადოების ზუსტი ასლი, შენდაუნებურად წამოიძახებ კიდეც, როცა გესმის, თუ რისთვის და როგორ ლანძღავენ: სახე უნდა შეიცვალო, ნუ აბრალებ სარკესაო. ჭეშმარიტი სარკე ჩვენი ერთფეროვნების, იღბლის ძიების, ჩვენი მლიქვნელობის, ჩამორჩენილობისა და უხამსობის ანარეკლია. ეს კი ჩვენივე სულისშემხუთველი, დახავსებული გარემოსა და ერთხელ დადგენილი შეგნების ნაყოფია; ყველაზე მეტად კი სასოწარმკვეთი პედანტიზმი. ნაკლები სიზუსტე და პედანტიზმი და მეტი საფუძვლიანობა და მიზანდასახულება! სიდინჯე და არა გაბღენძილობა! მაგრამ ყველაზე უფრო კი მაინც თავისუფლება, თავისუფლება! ოღონდ ნამდვილი თავისუფლება და არა ოფიციალური! რამხელა ზიანს გვაყენებს იმის შიში, საზოგადოების, ამ ხახადაღებული ურჩხულის წინაშე სასაცილონი არ გამოვჩნდეთო! სასტიკი სიძულვილით გვძულს ყოველგვარი სიახლე და ბრწყინვალება, ყოველგვარი გონიერი და ცოცხალი, სამაგიეროდ, მშვენივრად შევირგებთ ხოლმე, სერიოზულობით შეკაზმულ აბსურდს რომ მოგვართმევენ; არაფერი ეღობება წინ ყოველგვარ იდეოოსტრაკიზმს და თუმცა სამარცხვინო სტვენით მიაცილებენ, მაინც გამარჯვებულია. რამდენიც გინდა იმსჯელე პოლიედრულ ბიოლოგიაზე, ალგებრულ პათოლოგიაზე, სტრუქტურულ ფიზიოლოგიაზე, რომელიმე კლასის უმაღლეს ბრძნულ ხუთნიშნაზე, რაიმე უვნებელი სისულელის ჩადენაც დასაშვებია, მაგრამ ფრთხილად, სიტყვა არ დაგცდეთ კოლონიური ცხოვრების წეს-კანონებზე, ანდა შეჭოჭმანდეთ ჩვენს თანდაყოლილ ქველობაზე! ყურადღებით იყავით, უბრალოდაც არ ახსენოთ ჩვენი ფლოტი! დონ ხუან ვალერა რომ ამბობდა, სწორედ ისაა, ჩვენ მივემართებით სიბრიყვიდან პრეტენზიულობისაკენ. და ეტყობა, ბოროტება ღვივდება და ფუვდება; დღითი დღე მატულობს უვიცობა, მაგრამ ამაზე უარესია, თავადაც რომ არ იცის და სათავეს კი იღებს პატივმოყვარულ ნახევრადგანსწავლულობისაგან; ამასთან ყოველნაირად ლანძღავენ ფრანგულ ქარაფშუტობას და სახელს უტეხენ ფრანგულ ლარუსს, ბევრი ჩვენი სახელოვანი თანამემამულისთვის ინფორმაციის ამ ერთადერთ წყაროს, მადლობა ღმერთს, ვინც ლარუსს აკრიტიკებს და ლანძღავს, თავად ვანდერერსაც არ გასცილებია. საკუთარ თავზე იმოდენა წარმოდგენა გვაქვს, რომ აზრადაც არ მოგვივა, თავიდან დავიწყოთ და თუნდაც პოპულარული სამეცნიერო სახელმძღვანელოებიდან შევიძინოთ სულ მცირედი ცოდნა მაინც. თუკი ვინმე მოინდომებს, სხვა თუ არაფერი, ზოგადი წარმოდგენა მაინც ჰქონდეს მეცნიერებაზე, ისიც ბოლოდან იწყებს, ის კი არ იცის, ჯერ მკვახე უნდა იყოს, რომ დამწიფდეს. მერე ჩავარდება ხოლმე რომელიმე აუტანელი პედანტი მასწავლებლის ხელში, რომელსაც მშვენივრად მოეხსენება ჩვენი განათლებული საზოგადოების ამბავი და ანბანური მეცნიერული ჭეშმარიტებიდან იწყებს ჩვენს გათვითცნობიერებას, დაწყებითი სკოლების მასწავლებლების სავალალო მდგომარეობა ხომ მარტოოდენ რიტორიკული მსჯელობის საგანი გახდა, რადგან სულის სიღრმეში მაინც უზომოდ გვძულს მასწავლებელიც და საერთოდ ეს პროფესიაც, ბავშვთა აღზრდა-განათლება ყველაზე ნაკლებ გვადარდებს. ჩვენ სწორედ ის მდიდარი გამოცდილება გვაკლია, ჩვენმა ავანტიურისტებმა რომ დააგროვეს „ოქროს საუკუნის“ ეპოქის ფლანდრიაში, იტალიაში, ამერიკასა და სხვა ქვეყნებში მოგზაურობის დროს, ბობოქარი და ხიფათით სავსე ცხოვრებით ცხოვრობდნენ და მათი საქმენიც ამის დასტური იყო. ჩვენ კი ამ გამოცდილებას ვერაფრით შევცვლით. აკი ჩვენ პათოლოგიური სიძულვილით გვძულს ყოველგვარი უბრალო სამუშაო, უშუალო, ჩაღრმავებული და დაკვირვებული კვლევა-ძიება; თვით ყველაზე უფრო შრომისმოყვარე კაციც კი ცოდნის ერთგვარ საცავ-საჭურჭლედ გადაიქცევა ხოლმე ანდა ნეხვის ხოჭოსავით აგუნდავებს ყოველგვარ უკანასკნელ მეცნიერულ სიახლეს. სულ იმაზე დაობენ, ვინ უფრო ადრე გაიგოო, და არა იმაზე, ვინ უფრო კარგად გაიგოო; უფრო მიღებულია ის, ვინც უკანასკნელი მოვლენების საქმის კურსშია, ვინც პირდაპირ პარიზიდან მიიღო წიგნები, ჯერ სტამბის საღებავიც რომ არ შეშრობია. ჩვეულებრივ ყოფაში, ყოველდღიური ურთიერთობისას, აზრების უკიდურესი სიმწირის გამო ჩვენს მეტყველებას პარაზიტებივით შეესია უხამსი სიტყვები, რომ რამენაირად მივჩქმალოთ ჩვენი სულიერი სიღატაკის ნაყოფი, ჩვენი გონებრივი სიმუნჯე; შინაარსიან საზრდოს მოკლებული გაუნათლებელი ჭკუის გამოა, რომ ტავერნების უწმაწური ანეკდოტებითა და მდაბალი მახვილსიტყვაობით ვირთობთ თავს, უხეშობისკენ ჩვენი ძვალ-რბილში გამჯდარი მიდრეკილებაა, როგორც უკვე აღვნიშნე, ჩვენი ძველისძველი, ეროვნული რეალიზმის დამახასიათებელი ნიშანი. ამ სულიერ სიღატაკეს გარს კიდევ პოლიტიკური პოლიპიც შემოეზარდა და ამ ანემიურ მდგომარეობაში სამეტყველო ორგანოებიც მოდუნდა. წვრილმან პოლიტიკურ ყიდვა-გაყიდვაში ხომ თაღლითობა ჯაბნის საფუძვლიანობას და აქ იწყება კინკლაობაც. პოლიტიკური არარაობის ვირუსი ვრცელდება და იჭრება ეროვნული სულის ყოველგვარ გამოვლინებაში; და მაინც პოლიპი კრიზისულ მდგომარეობაშია; ძველი პარტიები თავიანთი დახავსებული ბრძანებასდამორჩილებლობის გამო მასაზრდოებელ წვენს ვეღარ იღებენ, ამიტომ ხმება და მიწას ეფინება, მერე კი ვითარცა დროის ნიშანი, კარგი ტონის მიმანიშნებელი, სკეპტიციზმითა და ელეგანტურობით გამორჩეული, ღვივდება მოდილეტანტო, მოქარაფშუტო, პლუტოკრატიული სირმებით მორთულ-მოკაზმული ნეოკონსერვატიზმი. მეორეს მხრივ, ყველაზე პოპულარული პარტიები ოფლად იღვრებიან, ოღონდ კი როგორმე თავისკენ მიიზიდონ იდეებს მოკლებული სულები, შექმნან უშინაარსო ფორმა, შეათავსონ შეუთავსებელი ატომები; მაშინ როცა, უცბად რომ ამოიყრიდეს ყლორტებს და გაზაფხულის მაცოცხლებელი წვენი მზარდი, სიცოცხლისუნარიანი ორგანიზმის კვებას შეძლებდეს, შინაარსიც სტიქიურად დაიბადებოდა და შესატყვის ფორმასაც თვითონვე შეიძენდა. * რა საერთო აქვს ყველაფერ ამას ეროვნულ დვრიტასთან, ოდინდელობასთან? ბევრი. ეს არის ანგარიშსწორება ძველთაძველი, ეროვნული ისტორიული სულისა, რომელიც ეწინააღმდეგება ევროპეიზაციას. ეს გახლავთ ფარული ინკვიზიციის ნამოქმედარი. განსაკუთრებული ადამიანები, რომელთაც სხვა ეპოქაში შეეძლოთ ხელი შეეწყოთ ჩვენი წინსვლისთვის, ახლა ჩვენს დაკნინებას მოწმეებივით უყურებენ. ინკვიზიცია გახდა ჩვენი განცალკევების, ოდინდელი პროტექციონიზმის, ერის განსაკუთრებული ინდივიდუალიზაციის საშუალება. ინკვიზიცია იყო მიზეზი, რომ ჩვენში ვერა და ვერ მოიკიდა ფეხი რეფორმისტული ქვეყნების უმდიდრესმა ფლორამ, სადაც ჰყვაოდა და იფურჩქნებოდა მრავალრიცხოვანი და მრავალგვარი სექტები. ასე რომ, ახლა ჩვენში მარტოოდენ ბებერი მუხის გაკვერცხლილი და გამხმარ-გაშიშვლებული წვეროღა აწოწილა. ყოველგვარი კლასის საბაჟოების მიუხედავად, საუკუნეების მანძილზე მიმდინარეობდა ესპანეთის ევროპეიზაცია. თუმცა კი ზედაპირულად და მძიმედ, ჩვენს საუკუნეში ფრანგების შემოჭრის შემდეგ ამას შეიძლება აშკარად არა, მაგრამ მაინც დიდად შეუწყო ხელი ჩვენმა სამოქალაქო ომებმა. განვიცადეთ რა აღმავლობა 68-დან 74-მდე, მერე უკვე ღრმა კოლაფსში ჩავცვივიდით, ამასობაში კვლავ იჩინა თავი შიდა ინკვიზიციამ, რომელიც ოფიციალური თავისუფლების მიუხედავად არასდროს მოთვინიერებულა. მოღონიერდა ჩვენი ეროვნული, ოდინდელი მანკიერებანიც; გამოჩნდა, რომ თურმე სულ არ გვქონია იმის უნარი, რასაც ინგლისელები sympathy-ს (თანაგრძნობას) ეძახიან, უნარი, რომ გავუგოთ მოყვასს და ისეთი მივიღოთ, როგორიც არის, პარტიებს შორის დამოკიდებულებისას ჩვენც გველფებისა და გიბელინების მსგავსად ისევ ისე ვხელმძღვანელობთ აბსურდული პრინციპით - რომელი არა არს ჩემ თანა, იგი ჩემი მტერი არს. ყოველი ადამიანი მარტოა სხვებს შორის, ვითარცა უნაყოფო, ქვიშიან და უკაცურ უდაბნოში, სადაც საწყალობელი, ანემიურ ჯავშნებში გამომწყვდეული სულები დაძრწიან. იდეალის გრძნობასთან ერთად გაქრა რელიგიური გრძნობაც და ალბათ მარტო ხალხის წიაღშიღა თვლემს. ნეტავი, ეროვნული სულის რომელ კუნჭულში გაიტრუნა ის რელიგიური იდეალი, ასე რომ ჩქეფდა მისტიკაში და თავისუფლების სანუკვარ ლტოლვას აღვივებდა მაშინ, როცა ერს სიცოცხლე სწყუროდა! და დღემდე შემოგვრჩა ნაკლები შინაგანი თავისუფლება, ვიდრე ჩვენი განთქმული ფანატიზმის ეპოქაში გვქონდა; წმინდა ინკვიზიციის პროკურორები და მოხელეები ერთ შფოთს ატეხდნენ ხოლმე ჩვენი სერთუკიანი ეპისკოპოსებისა და ჩვენი საერო ცენზურის ბარბაროსობაზე, ეს ადამიანები, რომელთა სულში მთელი სიცოცხლის მანძილზე არც ერთხელ არ ანთებულა რელიგიური გრძნობის ნაპერწკალი, სახეზე ხელებს იფარებენ, გაფარჩხულ თითებს შორის იჭვრიტებიან, იმანჭებიან და გაჰკივიან: - „წაბილწეს!“ აჰ! საქმე ის არის, რომ ჩვენი ექსპანსიისა და გავლენათა გავრცელების ხანაში, როცა ჩვენი ოდინდელი ერი მთელს ქვეყნიერებაზე შლიდა კარვებს, იგი ღია იყო ყოველი მხრიდან მონაბერი ქარისთვის. მაშინ კასტილიური სულის სიდიადე ის იყო, რომ იგი იდგა ქართა გზაჯვარედინზე და ამიტომაც გავრცელდა მთელს დედამიწაზე, მერე კი თავის ნიჟარაში ჩაძვრა და აქამდე სძინავს, სანამ ერი ნაყოფიერი იყო, საკუთარი თავი ვერ შეიცნო, როგორც ასეთი, თავისი სხვადასხვაგვარობის გამო, მისი რღვევა იმ დღეს დაიწყო, როცა ყვირილით „ჩემი მე! ჩემ მე-ს მართმევენ!“ მან მოინდომა საკუთარ თავში ჩაკეტილიყო. ეგებ ყველაფერი იღუპება? არა, ესპანეთის მომავალი თვლემს ჩვენი ისტორიული საზოგადოების სიღრმეში, ინტრაისტორიაში, შეუცნობელ ხალხში და იგი მანამდე არ გაიღვიძებს, სანამ ევროპიდან მონაბერი ქარი თუ ქარაშოტი არ გამოაფხიზლებს. იმის თქმა, ვითომ ხალხი დუმს, ლოცულობს და გადასახადს იხდისო, მხოლოდ ლიტონი სიტყვებია მათთვის, ვინც ხშირად იმეორებს ამას, ხოლო მათ შორის, ვინც ჩვენი ისტორიული ცხოვრების სიცარიელეში იხარჯება, უდავო ჭეშმარიტებად იქცა აზრი, ვითომ ჩვენი ხალხი შემაძრწუნებლად ტლანქი და უნიჭოა. ესპანეთი აღმოსაჩენია და მას აღმოაჩენენ მხოლოდ ჩვენი გაევროპელებული ესპანელები. ჩვენ არც ჩვენს პეიზაჟს ვიცნობთ, არც ჩვენს თანამემამულეებს და არც ჩვენი ხალხის ცხოვრებას. სულ არაფერი ვიცით პლებეური ლიტერატურის არსებობის შესახებ და არც არავინ მიუგდებს ყურს ბრმა მომღერლის ლექსს, ვერ შეამჩნევს საბაზრო წიგნებს, გაგრძელებები რომ აქვს და რეალის მეოთხედად იყიდება; მაშინ როცა სწორედ ესაა წერა-კითხვის უცოდინართა საზრდო, მარტო სხვების სმენას რომ არიან მიჩვეულნი. კაცი არ იკითხავს, რომელ წიგნებს ედებათ ჭვარტლი სამზარეულოს ქურებთან სოფლებში, ან რას კითხულობენ წრედ ჩამომსხდარი გლეხები დამარცვლით. და სანამ ერთი წყება ბიზანტიზმებს ნერგავს, მეორე კი უქმსიტყვაობაში ვარჯიშობს, ხალხი თავის ფანტაზიას ასაზრდოებს იმ გმირების თავგადასავლებით, რომელთაც ლამის მთელი ქვეყნიერება მოუვლიათ და აი, ასე ერწყმის ერთმანეთს თორმეტი პერის, ვალდოვანთა თუ ტირანტ თეთრის, ხოსე მარიას მამაცობისა და ჩვენი სამოქალაქო ომების გმირთა ამბები. ამ ხალხს ჩვენი მოდური ლიტერატორების შესახებ არაფერი სმენია და უსაზღვრო და მდიდარი ცხოვრება კი აქვს. სწორედ ამ მოუქნელ ხალხში ბოგინობს კიდევ ის შეუცნობელი სული, შეუცნობლადვე რომ სძულთ. როცა ამტკიცებენ, ხალხის კოლექტიურ სულში, volkgeist-ში არის რაღაც უფრო მეტი, ვიდრე მასში შემავალ ცალკეულ სულთა საერთო ჯამიაო, ამით იმას ამტკიცებენ, რომ აქ უნდა იგულისხმებოდეს ყველა მისი წევრის ხასიათიც; ასევე ამტკიცებენ კოლექტიური შარავანდედის არსებობასაც, საერთო სულის სიღრმესაც, სადაც ცოცხლობს და ვლინდება ყველა გრძნობა, სურვილი და სწრაფვა, თუმცა ისინი საბოლოოდ მაინც ვერ თანხმდებიან; რომ არ არსებობს რაიმე ინდივიდუალური აზროვნება, რომელიც თავის ანარეკლს ვერ პოულობს სხვათა აზროვნებაში, თუნდაც მის საპირისპიროშიც კი, რომ არსებობს ჭეშმარიტი ხალხური ქვეცნობიერება; კოლექტიური სული, თუკი იგი ცოცხალია, წარმოადგენს თითოეული მისი წევრის სულიერ კავშირს. როცა კაცი თავის თავში ჩაიკეტება, რამდენადაც შესაძლებელია, გაემიჯნება გარე სამყაროს და საკუთარი მოგონებებით, ისტორიით იწყებს ცხოვრებას, მიჰყვება თვითდაკვირვებასა და თვითშემეცნების ინტროსპექტულ კვლევას, მისი შემეცნება ქვეცნობიერის ფონზე ჰიპერტროფირდება, სამაგიეროდ, მდიდრდება ქვეცნობიერი, აცოცხლებს და ახალისებს გარემომცველი სამყაროს აღქმას, როგორც ხდება ხოლმე, როცა მინდორში გასეირნების მერე რაღაც გაურკვეველი შთაბეჭდილებით ვბრუნდებით შინ და სული აღსავსეა ჩვენივე შინაგანი ბუნების არსით, დედა-ბუნებასთან შეხება რომ აცოცხლებს, იგივე ემართება ხალხსაც, ნებაყოფლობითი განცალკევებისა და განდგომის დროს მის კოლექტიურ სულში ჰიპერტროფირდება ისტორიული შემეცნება სტიქიური ინტრაისტორიული ცხოვრების ხარჯზე, სუფთა ჰაერის უქონლობის გამო სული რომ ეხუთება; როცა ეროვნული აზროვნება თავს განადიდებს, იგი ახშობს ცხოვრების დაუნაწევრებელ ხმას, თავისთვის, ფარულად რომ მიედინება. არიან ხალხები, რომელთაც თავიანთი ეროვნული ჭიპის ჭვრეტისგან ჰიპნოზური ძილი ეუფლებათ და არარასღა ჭვრეტენ. თავადვე ვგრძნობ, რომ ძალა აღარ შემწევს ეს აზრი ისე გამოვხატო, როგორც მინდა, როგორც ჩემს გონებაში დაცურავს გარკვეული კონტურების გარეშე, თან მეტაფორების დახვავებასაც ვერიდები, ოღონდ კი მკითხველის სულამდე მივიტანო ის აზრი, რომ ხალხის სიღრმისეული და უსაზღვრო ინტრა-ისტორიული ცხოვრება, როგორც კი ე.წ. ისტორიული კლასები მას ფეხქვეშ მოიგდებენ და გათელავენ, თითქოს ჩაკვდება ხოლმე, მაგრამ კვლავ მოიკრებს ძალას, გამოცოცხლდება, გახალისდება გარე სამყაროსთან კავშირში. მე ვისურვებდი მთელი ძალით შემეგონებინა მკითხველისთვის ეს აზრი - როცა ხალხის დაუოკებელ მასასა და რეგიონებს სიცოცხლისკენ, ცხოვრებისკენ მოვუწოდებთ და ვაფხიზლებთ, ამავე დროს, ერთად, შეთანხმებით, ფართოდ უნდა გავაღოთ სარკმელი ევროპის მინდვრებისკენ, რათა ჩვენს სამშობლოს დაუბეროს მაცოცხლებელმა ნიავმა, ჩვენ უნდა გავაევროპულოთ ჩვენი თავი და გავითქვიფოთ ხალხში, ამ ღრმა ხალხში, რომელიც ცხოვრობს ისტორიის მიღმა, მაგრამ არის ყველა კასტის საყრდენი, მისი პროტოპლაზმა; განსხვავდება და გამოირჩევა მხოლოდ ისტორიული კლასები და ინსტიტუტები და მხოლოდ ისინი გაახალგაზრდავდებიან, თუ ჩავყვინთავთ და გავითქვიფებით ხალხში. უნდა ვირწმუნოთ ჩვენთვის დამახასიათებელი თვითმყოფადობა, ვირწმუნოთ, რომ მუდამ დავრჩებით თავისთავადნი და დაე, მოვარდეს გარედან შმაგი თქეში, გვესხუროს მაცოცხლებელი წვიმა. * სავალალოა, რომ ესპანეთში ხალხი არის ამომრჩეველთა და გადასახადის გადამხდელთა მასა. რაკი იგი არ უყვართ, არც სწავლობენ, და რაკი არ სწავლობენ, არც იცნობენ, რომ შეიყვარონ. ბაკალავრი კარასკო მტკიცედ თვლის სანჩოს „ჩვენი საუკუნის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ სულელად“, რამეთუ იგი ლაპარაკობს ანდერძზე, რომელიც არამც და არამც არ უნდა „დაირღვეს“. აქამდე არ ვიცით არც ჩვენი ხალხის ჩვევები, არც მისი ენა, გრძნობები და, საერთოდ, მისი ცხოვრება... და მაინც რამდენად ღრმად ეროვნულია პერედა, ოღონდ მაშინ კი არა, თავისი პასუხისმგებლობით ინტრიგებსა და სიუჟეტურ კვანძებს რომ ხლართავს ჩვენი ოდინდელი კლასიკოსების იმედზე და მათგანვე სესხულობს წიგნიერ ენას, არამედ მაშინ, როცა ტაქტიანად და ოსტატურად სარგებლობს უმდიდრესი საგანძურით ხალხისა, რომელთა შორისაც თავადვე ცხოვრობს. ნუთუ ხალხი უფრო ერთგულია ტრადიციისა, ვიდრე ისინი, ვინც ისტორიაში მოიკიდა ფეხი?.. რასაკვირველია, მაგრამ არა ამ თვალსაზრისით; მისი ტრადიცია მარადიულია; რამდენადაც მისი იდეალი უფრო ნაგრძნობია, ვიდრე ნაფიქრი და რაკი იგი არ იძენს განსაზღვრულ ფორმასა და საზღვრებს, ამიტომ ისინი, ვინც მარტო გეომეტრიულსა და ჩამოყალიბებადს უფრო ხედავენ, ერთმანეთში ურევენ მთელ ინტერპრეტაციებს და ამ იდეალზეც თავის ყაიდაზე მსჯელობენ. რაც შეეხება ჩვენს დიდებულ რევოლუციას, ესოდენ ეროვნულს, რაც უნდა ვთქვათ, ესოდენ ღრმად ეროვნულს, ერთი შეხედვით თითქოს გვეჩვენება, რომ გლეხობა მის წინააღმდეგ აღსდგა, სინამდვილეში ხომ იგი აღსდგა მის დასაგვირგვინებლად, უნდოდა განევრცო და დაესრულებინა. და აი, დღემდე ვერაფრით ვერ მოვუძებნეთ ახსნა ამ ძლიერ ამბოხს; თითქოს თვალწინ გვქონდა პროგრამები, ფორმულები, თეორიები და დოქტრინები, რომელთა მეშვეობით სცადეს აეხსნათ ეს მოვლენა იმათ, ვინც მის სათავეში მოექცა; მაგრამ გამოჩნდნენ ისეთებიც, ვინც თქვა, და ეს უფრო ცოცხალ სიმართლეს ჰგავდა, რომ ეს რომელიმე პარტიისა კი არა, საერთოდ, მთელი ხალხის საქმე იყოო, და რომ მათ არავითარი პროგრამა არა ჰქონიათო. როდისღა შევისწავლით სიყვარულით ხალხის ამ აზავთებას, არავითარ ჩარჩოებში რომ არ თავსდება? ამ მოძრაობაზეც იგივე ითქმის, რაც XIII საუკუნეში იტალიურ რელიგიურ ქადაგებაზე; იგი აქციეს კლასიფიკაციის ობიექტად, ჩამოაყალიბეს, მიაკრეს იარლიყები, გაწმინდეს და დღეს ვეღარ ვხედავთ ამ ღრმად საერო, დემოკრატიულ და სახალხო ამბოხს, ამ პროტესტს ყოველგვარი მოხელეობის, ინტელექტუალიზმის, იაკობინიზმის, პარლამენტური უქმსიტყვაობის, ყოველგვარი არისტოკრატიზმისა და გამაუსახურებელი ცენტრალიზაციის წინააღმდეგ. ეს იყო უფრო ევროპული, ვიდრე ესპანური მოძრაობა, არაცნობიერის ცნობიერში, ინტრა-ისტორიის ისტორიაში შეჭრა, მაგრამ რაკი მაინც ისტორიულ ჩარჩოებში მოექცა და პროგრამა და ფორმა მიიღო, თავისი მნიშვნელობაც დაკარგა. რიღასთვის ვწეროთ ინტრაისტორიულ მომენტზე, თუკი მას მაინც ისტორიული ცრურწმენების თვალით ვუყურებთ? გადავდოთ ეს სხვა შემთხვევისათვის. * უკვე დროა დავამთავრო ეს უთავბოლო მსჯელობა და უქმსიტყვაობა, რადგან ამაზე შეიძლება გაცილებით მეტი ითქვას, რაც უკვე ითქვა. მე მაინც მინდოდა კიდევ გამევრცო და გამეშალა ის აზრი, რომ გააზრებული და განსაზღვრული შეცნობა ეროვნულობის რეფლექსიებისა, რის ახსნასაც ისტორიულ წარსულში ეძებენ ანდა იქიდან მოყოლებული ასევე ისტორიულ აწმყოშიც რომ გრძელდება, ხალხის სულიერი გაღატაკების იარაღად გამოდგება მხოლოდ და მხოლოდ; რომ მუხლუხო უკვე პეპელად იქცა და დროა გამოფრინდეს პარკიდან; რომ ინდივიდებსა თუ ხალხში მარტო განსხვავებულობის დანერგვა, როცა ამასთან ჯეროვანი ყურადღება არ ექცევა ყველასთვის საერთო სარკოდას, ხელს უწყობს ინდივიდუალობის ზრდას სრული პიროვნულობის ხარჯზე; რომ ესპანეთის გონებრივი სიღატაკე სათავეს იღებს განცალკევებულობაში, ყოველგვარი დაშიფრული მოქმედებების წყალობით რომ აღმოვჩნდით, რაც გამოიხატება ინკვიზიტორულ პროტექციონიზმში, რომელმაც თავისივე აკვანში მოაშთო ჩვენი რეფორმაცია და ხელი შეუშალა ევროპის არენაზე გამოსვლას; რომ ინტრა-ისტორიაში შემოუფარგლავ და საძულველ მასასთან ერთად ცხოვრობს პრინციპი ღრმად ინტერნაციონალური და კოსმოპოლიტური უნივერსალური პროტოპლაზმა; რომ მხოლოდ მაშინ, თუ გავუღებთ სარკმელს ევროპიდან მონაბერ ქარს, აღვივსებით კონტინენტური სულით, შევინარჩუნებთ რწმენას, რომ ამასთან ერთად არ დავკარგავთ ჩვენეულ პიროვნულობას და თუკი ვეზიარებით ევროპეიზაციას, ამით შევძლებთ ავაღორძინოთ ესპანეთი და თუ კიდევ ჩავყვინთავთ და გავითქვიფებით ხალხშიც, ერთიანად გადავახალისებთ ამ მორალურ უდაბნოს. გარედან მონაბერი ქარი განაახლებს ჩემს სისხლს, რაკი აღარ შევისუნთქავ ჰაერს, რითიც აქამდე ვსუნთქავდი, ვისურვებდი ეს ყველაფერი კიდევ უფრო გამეშალა და გამევრცო, მაგრამ, აი, დღეც მიიწურა, მე ხელში შემომრჩა მარტოოდენ დაქუცმაცებული შენიშვნები, ერთგვარი კრიალოსანი უძაფოდ, წამოტივტივდა მრავალი პრობლემა და გადაწყვეტილი კი არც ერთი არ არის; თუკი საღად მოაზროვნე მკითხველი საკუთარ მეთოდს მოიშველიებს, თავადვე შეავსებს ცარიელ ადგილებს. ვშიშობ, მე თვითონ რომ ვცადო ეს, ისევ ისე დავიბნევი და იმის მაგივრად, ერთხელ დასახულ გზაზე მტკიცედ ვიარო, კვლავ აქეთ-იქით გადავუხვევ-გადმოვუხვევ ჩემს წიაღსვლებში და ახალ-ახალ გზებსა და ბილიკებს დავუწყებ ტკეპნას, სწორედ ისევე, ძაღლმა რომ იცის წინ და უკან წანწალი... ამიტომ ახლა მირჩევნია ამით დავამთავრო, წერტილი არ დავსვა და ჩავთვალო, ვითომ მეც კმაყოფილი დავრჩი, თუკი მაინც მოვახერხებ და ერთ მკითხველს მაინც გავაგებინებ თუნდაც ერთ აზრს. ღმერთმა ინებოს, ნამდვილმა ახალგაზრდობამ, თამამმა და თავისუფალმა, გაგლიჯოს ყულფი, ყელში რომ გვაქვს წაჭერილი და გვახრჩობს, ბოლო მოუღოს ამ ერთფეროვნებას, ამ გამაუსახურებელ ერთფეროვნებას, გულით მოეკიდოს ხალხის შესწავლის საქმეს, ხალხისა, რომელიც არის ჩვენი ყველას საყრდენი, თვალი და გული მიაპყროს პირენეის მიღმურ გავლენებს და არ ჩაიკეტოს ტრადიციული ისტორიის ამ გამომფიტველ ნიჟარაში, მეტისმეტად არ ჩაებღაუჭოს თავის ეროვნულ განსაკუთრებულობას, მაცოცხლებელი წვიმით განბანოს ახალგაზრდა კოსმოპოლიტური იდეალები, ინტრა-ოდინდელი სული, რომელსაც სძინავს და ელოდება გაღვიძებას. …
- დაამატა Kakha to ლიტერატურა at 12:50pm on აპრილი 19, 2016
- თემა: პავლე მოციქულის ეპისტოლენი
- ს ისტორიაში, არავითარი ზუსტი მონაცემები არ არსებობს. ამის შესახებ მხოლოდ ვარაუდის აგება შეიძლება, თუმცა საკმაოდ სარწმუნო ვარაუდისა. თავად პავლე მოციქული რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში წერს, რომ ქრისტიანებს შორის არიან ისეთებიც, რომლებმაც მასზე ადრე ირწმუნეს ქრისტე (კერძოდ, ანდრონიკე და იუნიანი რომ. 16, 7), და რომ რომაელთა რწმენა უკვე მთელ მსოფლიოში იდიდება ("...სარწმუნოებაი ეგე თქუენი განითქუმის ყოველსა სოფელსა" რომ. 1, 8). კლიმენტის რეკოგნიციებში ვკითხულობთ, რომ ჯერ კიდევ უფალი იესო ქრისტეს მიწიერი ცხოვრების დროს, მის შესახებ ცნობები რომამდე აღწევდა და ადგილობრივ მოსახლეობაში არამხოლოდ გაკვირვებას იწვევდა, არამედ რწმენასაც. ამაში უცხო არაფერია, თუ მხედველობაში მივიღებთ იმას, რომ პომპეუსის მიერ იუდეას რომისადმი დამორჩილების დროიდან, (ქრისტეს ხორციელად შობამდე 63 წელი), რომში მრავალი იუდეველი დამკვიდრდა; შემდგომში, მათთვის, განსაკუთრებული კვარტალიც კი გამოიყო. ისინი დღესასწაულზე იერუსალიმში ადიოდნენ და, რა თქმა უნდა, იქიდან დაბრუნებულებს შეეძლოთ, რომში მოეყოლათ იქაური ამბები. მოციქულებზე სულიწმიდის გარდამოსვლის დღეს, როგორც ამას ჟამთააღმწერელი მოწმობს, ამ უდიდესი მოვლენის მოწმენი რომაელებიც გახდნენ (საქმ. 2, 10). მათ შორის, სავსებით შესაძლოა, მორწმუნენიც და ნათელღებულნიც ყოფილიყვნენ, რომლებიც, მერმედ, რომში პირველი ქრისტიანული საზოგადოების დამაარსებლები გახდნენ. ჩნდება კითხვა, საიდან და რომელი მოციქულისგან იღებს დასაბამს ამ პირველი რომაული თემის საეკლესიო იერარქია? რომის ეკლესიის გადმოცემა ამბობს, რომ რომში იყო წმინდა პეტრე მოციქული, რომელიც იქ იერუსალიმიდან ჩავიდა 43 წელს საპყრობილედან სასწაულებრივად გათავისუფლების შემდეგ და სამღვდელმთავრო მსახურებას ეწეოდა 25 წლის განმავლობაში, ვიდრე მოწამეობრივად აღესრულებოდა 67 წელს; მაგრამ ეს არ ეთანხმება ჩვენს ხელთ არსებულ სხვა მონაცემებს. არ შეიძლება ეჭვის შეტანა იმაში, რომ წმინდა პეტრე რომში არ იმყოფებოდა იმ დროს, როდესაც წმინდა პავლე რომაელების მიმართ ეპისტოლეს წერდა. წმინდა პეტრე მოციქული რომ იმ დროს რომში ეპისკოპოსად ყოფილიყო, მაშინ, ნუთუ, წმინდა პავლე გაკადნიერდებოდა დაემოძღვრა მისი სამწყსო? მაგრამ თუკი მაინც საჭიროდ ჩათვლიდა რომის სამწყსოსათვის ეპისტოლეთი მიემართა, მაშინ, რა თქმა უნდა, ამას გააკეთებდა არა წმინდა პეტრეს გვერდის ავლით, და რამე სახით მაინც მოიხსენიებდა მას თავის ეპისტოლეში. გარდა ამისა, წმინდა პავლე თავად ამბობს, რომ მას არ ჰქონდა ჩვეულება "ეშენებინა სხვის საფუძველზე" (შდრ. რომ. 15, 20) და "ექადაგა სხვის სამთავროში" (შდრ. 2 კორ. 10, 16). არ შეეცდებოდა წმინდა პავლე რომში წასვლას, იქ რომ უკვე ყოფილიყო წმინდა პეტრე; არ ყოფილა იმ დროს რომში წმინდა პეტრე, შესაბამისად არც წმინდა პავლეს პირველი ტყვეობის დამთავრებამდე. შეუძლებელია, რომ ჟამთააღმწერელს, რომელიც გადმოგვცემს წმინდა პავლეს რომში ჩასვლას და იქ მის ქადაგებას, არ ეხსენებინა, რომ იმ დროს იქ იმყოფებოდა წმინდა პეტრე მოციქული. აქედან ცხადია შემდეგი დასკვნა: წმინდა პეტრე მოციქული რომში შეიძლება ყოფილიყო მხოლოდ წმინდა პავლე მოციქულის პირველი ტყვეობის შემდეგ, ანუ თავის მოწამეობრივ აღსრულებამდე ცოტა ხნით ადრე. მაშ, ვინ იყო რომის ეკლესიის დამაარსებელი? უნდა ვივარაუდოთ: წმინდა პავლე მოციქულის მოწაფენი. რომაელთა მიმართ ეპისტოლეს ბოლოში, წმინდა პავლე მოციქული მოკითხვას უთვლის მთელ რიგ პირებს, როგორც ჩანს, მისთვის ძალიან ახლობელ და კარგად ნაცნობ ადამიანებს. ვინ არიან ეს პირები და როგორ შეეძლო წმინდა პავლე მოციქულს, რომელიც მანამდე რომში ნამყოფი არ იყო, გაცნობოდა მათ? ეჭვი არ არის, რომ ყველა ისინი განდევნილნი იყვნენ რომიდან იმპერატორ კლავდიოსის მიერ და გაბნეულნი საბერძნეთის, მაკედონიისა და მცირე აზიის ტერიტორიებზე, სადაც გაეცვნენ პავლე მოციქულს. მათგან ერთნი, მის მიერ იქნენ ნათელღებულნი, მეორენი მისი თანამუშაკნი გახდნენ, კლავდიოსის სიკვდილის შემდეგ კი კვლავ რომში დაბრუნდნენ და სულიერად მართავდნენ რომის საეკლესიო თემს. წმინდა პავლე მოციქული ამიტომაც ილტვოდა რომისკენ ასე სურვილანთებული, რომ მოემკო თავისი მოწაფების მიერ დათესილიდან აღმოცენებული ნაყოფი. გადმოცემა კი იმის შესახებ, თითქოს რომის ეკლესია წმინდა პეტრე მოციქულმა დაარსა, შეიძლება აიხსნას იმით, რომ რომის პირველმორწმუნეებს წარმოადგენდნენ ერგასის დღეს მოქცეული პირები, რომლებმაც მოისმინეს წმინდა პეტრე მოციქულის სიტყვა და, ბუნებრივია, იგი თავის სულიერ მამად მიაჩნდათ. ამას ისიც დაემატა, რომ წმინდა პეტრე მოციქულმა სწორედ რომში მიიღო მოწამეობრივი სიკვდილი. რომის ეკლესიის შემადგენლობაში თავდაპირველად, უმეტესწილად, იუდეველები შედიოდნენ, მაგრამ შემდეგ, ბევრმა წარმართმა ირწმუნა და, ამდენად, მათმა რიცხმა იუდეველებისას გადააჭარბა კიდეც. ეს ჩანს რომაელთა მიმართ ეპისტოლედანაც. ადგილობრივი წარმართები, წარმართულ ცრურწმენაში გაცბუნებულნი, იუდეველებთან შეხებაში პროზელიტები ხდებოდნენ, რაც მათ ქრისტიანობაში გადასვლას უადვილებდათ, რადგან ეს უფრო მეტის მომტანი იყო, რამეთუ სრულიად უკმაყოფილებდა მათ სულიერ მოთხოვნილებას. ამასთან დაკავშირებით, რომაელი ფილოსოფოსი სენეკა ამბობდა, რომ დამარცხებულები აძლევენ სარწმუნოების რჯულს გამარჯვებულებს, ხოლო იუბენალი დასცინოდა იუდაური წეს-ჩვეულებების დამცველ რომაელებს, განსაკუთრებით ქალებს. სვეტონიუსის მოწმობით, იუდეველები რომიდან გააძევა იმპერატორმა კლავდიოსმა, იმ მიზეზით, რომ მათ შორის ხშირად ჰქონდა შფოთს ადგილი იესო ქრისტეს სახელთან დაკავშირებით. ამ დროს, წარმართობიდან მოქცეული მორწმუნენი ვერ დაზარალდებოდნენ, რადგან დევნა მხოლოდ იუდეველებს შეეხოთ, თანაც არა სარწმუნოებისათვის, არამედ საზოგადოებრივი სიმშვიდის დარღვევის მიზეზით. ყოფილი წარმართების თემი იზრდებოდა და ვითარდებოდა უკვე დამოუკიდებლად და, ამგვარად, სრულიად გამოცალკევდა იუდეველებისაგან. შემდეგ, როდესაც იუდეველთაგან მოქცეული ქრისტიანენი დაბრუნდნენ, ისინი მჭიდროდ შეერწყნენ წარმართთაგან მოქცეულთ და მათთან ერთად შეადგინეს ერთობა და საბოლოოდ გამოეყვნენ იუდეველებს. მორწმუნეთა ეს გამოცალკევება იუდეველებისაგან მკაფიოდ გამოჩნდა რომში წმინდა პავლეს შესვლისას, როდესაც მორწმუნენი მის შესახვედრად გამოვიდნენ "ვიდრე აჰპიოფორადმდე და მესამე ღვინის საფარდულად" (საქმ. 28, 15), იუდეველები კი სამი დღის განმავლობაში ერთხელაც არ მისულან მასთან, სანამ პავლემ თავად არ მიიწვია ისინი სასაუბროდ. ეპისტოლეს დაწერის მიზეზი და მიზანი. რომაელთა მიმართ ეპისტოლედან არ ჩანს, რომ მათ თავად მისცეს პავლეს რამე საბაბი მის დასაწერად. ეპისტოლე სრულიად ზოგადი ხასიათისაა და არ მიუთითებს კონკრეტულად რომაელ ქრისტიანეთა ცხოვრების კერძო მახასიათებელზე. ტყუილად ფიქრობენ, რომ საბაბი იყო რამე სახის კამათი ან დაყოფა მათ შორის, როდესაც მიუთითებენ მე-16 თავის მე-17 მუხლზე ("გლოცავ თქუენ, ძმანო, ეკრძალებოდეთ მათგან, რომელნი იგი წვალებასა და საცთურსა იქმან გარეშე მის მოძღურებისა, რომელი თქუენ გისწავიეს, და განეშორენით მათგან") ეს ადგილიც ზოგადი ხასიათისაა, როგორც ყველა სხვა შეგონება. მიზეზი, რამაც პავლე მოციქული ამ ეპისტოლეს დასაწერად აღძრა, თვით წმინდა პავლეში იყო, რომელიც მას შემდეგ რაც გაიგო, რომ რომაელები მოექცნენ ესწრაფვოდა შეემოწმებინა, ყველაფერი სათანადოდ ვითარდებოდა თუ არა მათთან. იგი ხომ "წარმართთა მოციქული" იყო, და მისთვის ბუნებრივი იყო ეზრუნა მთელი მაშინდელი კულტურული სამყაროს დედაქალაქის მცხოვრებთა ქრისტიანულ წარმატებაზე. აპირებდა რა რომაელთა მონახულებას, მან მათ თავისი გამგზავრების წინ ეპისტოლეთი მიმართა, რათა მისი მეშვეობით თავისთან შესახვედრად შეემზადებინა. ეპისტოლეში წმინდა პავლე აყალიბებს მთელი ქრისტიანული სწავლების საერთო პროგრამას და აფრთხილებს, არ დასნებოვდნენ იმათგან, ვინც იუდაურად მოქმედებს. საბაბი იმისა, რომ სწორედ ამ დროს გაიგზავნა ეპისტოლე, იყო კორინთოდან, სადაც პავლე იმყოფებოდა, რომში გამგზავრება ღრმად პატივცემული კენქრელი დედათდიაკვნის ფიბესი, რომელმაც დიდი სამსახური გაუწია სარწმუნოებასა და ეკლესიას და სახარების გავრცელებაში უშუალოდ ეხმარებოდა პავლე მოციქულს, რასაც წმინდა პავლე თავად ამოწმებს (16, 1, 2). მას რომში საქმე ჰქონდა და წმინდა პავლე მოციქულმა, აფასებდა რა მის დამსახურებას, თავის მოვალეობად ჩათვალა წარედგინა იგი რომაელი ქრისტიანებისთვის. ეპისტოლეს დაწერის დრო და ადგილი. თვით ეპისტოლეს მონაცემებით, შეიძლება ზუსტად დავადგინოთ, რომ ის კორინთოშია დაწერილი. ეს იქიდან ჩანს, რომ წმინდა პავლე რომაელებს მოკითხვას გადასცემს გაიოსისგან, ვისთანაც ის ცხოვრობდა, და ერასტოსგან ქალაქის ხაზინისმცველისგან (16, 23), ხოლო მისი სხვა ეპისტოლედან (1 კორ. 1, 14 და 2 ტიმ. 4, 20) ჩანს, რომ ეს პირები კორინთოში ცხოვრობდნენ. ზუსტად ასევე, ფიბეც, ვისი ხელითაც ეპისტოლე გაიგზავნა, იყო კენქრის დედათდიაკონი, კენქრე კი კორინთოს გარეუბანს წარმოადგენდა (მისი ნავსაყუდელი იყო ეგეოსის ზღვისპირზე). წმინდა პავლე მოციქული არაერთხელ ყოფილა კორინთოში და ამიტომაც ჩნდება კითხვა: კორინთოში, კერძოდ, მისი რომელი ყოფნისას დაწერა მან ეპისტოლე რომაელთა მიმართ? თვით ეპისტოლეში ამაზეც არის ზუსტი მინიშნება. მოციქული რომაელებს ამცნობს, რომ აპირებს იერუსალიმში ასვლას იმ შემოწირულობებით, რაც მან მაკედონიასა და აქაიაში შეაგროვა, ხოლო იერუსალიმიდან რომსა და შემდეგ, ესპანეთში (15, 25-28). თუ ამას შევადარებთ "საქმე მოციქულთა"-ში მონათხრობს (19, 21 და 20, 3), დავადგენთ, რომ რომაელთა მიმართ ეპისტოლე პავლე მოციქულის მიერ დაწერილია მისი მესამე სამოციქულო მოგზაურობისას, როდესაც მან სამი თვე დაჰყო ელადაში ანუ, დაახლოებით, 59 წლის გაზაფხულზე. ეპისტოლეს ნამდვილობა. ყველაზე მკაცრმა კრიტიკამაც კი ვერ შესძლო ეჭვი გამოეთქვა, რომ ეს ეპისტოლე პავლეს არ ეკუთვნის. წმინდა კლიმენტი რომაელი, წმინდა პოლიკარპე სმირნელი, წმინდა ირინეოს ლიონელი, ტერტულიანე და წმინდა კლიმენტი ალექსანდრიელი, ასევე, ბოლო დროის ყველა მწერალი და მწვალებელიც კი, იცნობს ამ ეპისტოლეს და მის ციტირებას ახდენს. მხოლოდ მწვალებელი მარკიონი უარყოფდა ბოლო ორი თავის ნამდვილობას, დაწყებული მე-14 თავის 24-ე მუხლიდან. ამას მოჰყვა უახლესი კრიტიკა, თითქოს ეს ორი თავი გვიანდელი დამატება ყოფილიყოს, რისთვისაც ორიგენე განიკითხავდა მარკიონს. ამ ორი თავის არსებობა უძველეს ხელნაწერებში, ისევე როგორც მათი შინაარსი, სადაც არაფერია წმინდა პავლე მოციქულის სულის, სწავლისა და ცხოვრების მდგომარეობის საწინააღმდეგო, გვარწმუნებს მის უეჭველ ნამდვილობაში. ეპისტოლეს შინაარსი და შემადგენლობა. რომაელთა მიმართ ეპისტოლე 16 თავისგან შედგება. მისი შინაარსის მთავარ საგანს წარმოადგენს წარმოჩენა იმისა, რომ ცხონების ერთადერთი გზა, როგორც წარმართების, ისე იუდეველებისათვის, არის უფალი იესო ქრისტე. ამ თემის განხილვა შეადგენს ეპისტოლეს უმეტეს ნაწილს 11 თავს. ამას შემდგომ თავებში, მე-12-დან მე-15 თავის მე-13 მუხლის ჩათვლით, გადმოცემულია ქრისტიანული ცხოვრების ზოგადი ზნეობითი შეგონებანი. ეპისტოლე იწყება ჩვეულებრივი შესავლით, რომელიც წარმოდგენილია ზედწარწერითა და მისალმებით, ხოლო მთავრდება ბოლოსიტყვაობითა და მასში სხვადასხვა პირის მოკითხვით. ეპისტოლეს ეგზეგეტიკური განხილვა. რომაელთა მიმართ ეპისტოლე იწყება საკმაოდ ვრცელი ზედწარწერითა და მისალმებით: "პავლე, მონაi იესუ ქრისტესი, ჩინებული ი მოციქული, რჩეული სახარებასა მას ღვთისასა". უწოდებს რა თავმდაბლობით თავის თავს "ქრისტეს მონას", ამის შემ- დეგ პავლე მოციქული ამბობს, რომ იგი რომაელებს თავისი მზრუნველობის ქვეშ აიყვანს, თვით უფალი იესო ქრისტეს მიერ მისი მოციქულად მოწოდების საფუძველზე, "რომლისაგან მოვიღეთ მადლი და მოციქულებაi დასამორჩილებელად სარწმუნოებისა ყოველთა წარმართთა სახელისა მისისათვის", რომელთა შორის ისინიც რომაელებიც არიან. შემდეგ, ჩვეულების თანახმად, მოციქული მათ გადასცემს "მადლსა და მშვიდობას" (მუხ. 1-7). ამის შემდეგ, პავლე მოციქული წერს, რომ რომაელებთან ერთობაში შესასვლელად იგი აღძრა იმან, რომ სარწმუნოება მათი `განითქუმის ყოველსა სოფელსა", ანუ მოციქულისთვის განსაკუთრებით სასიამოვნოა ქრისტეს ასეთ ღირსეულ მიმდევრებთან გაცნობა იმისათვის, რომ მათი რწმენა კიდევ უფრო მაღალ ხარისხში აიყვანოს: "რაითა მი-რაიმე-გცე თქუენ მადლი სულიერი დასამტკიცებელად თქუენდა. ხოლო არს ესე თანანუგეშინისცემა თქუენ შორის ურთიერთარსი იგი სარწმუნოებაი თქუენი და ჩემი" (მუხ. 8-10). წმინდა პავლე ამბობს, რომ არაერთხელ დააპირა მათთან მისვლა, მაგრამ დაბრკოლებებს ხვდებოდა. ეს დაბრკოლებებია ყველა იმ ერში ქადაგების წარმატების სურვილი, სადაც კი მანამდე მოციქულს უქადაგია, და აქედან გამოწვეული მოუცლელობა. მე-16 მუხლიდან იწყება სარწმუნოებრივი, დოგმატური ნაწილი ეპისტოლესი, სადაც მოციქული ამტკიცებს, რომ ღმერთის წინაშე ყველა ცოდვილია და თავის გასამართლებელიც არაფერი აქვთ, როგორც წარმართებს, ისე იუდეველებს, და რომ ადამიანს აცხონებს მხოლოდ უფლის იესო ქრისტეს ცოცხალი რწმენა: "...მართალი ჩემი სარწმუნოებისაგან ცხონდეს" (აბაკ. 2, 4). უპირველესად, მოციქული საუბრობს წარმართთა ცოდვის შესახებ, რომლებმაც არ იზრუნეს შეეცნოთ ჭეშმარიტი ღმერთი მისი შემოქმედების საშუალებით, რამეთუ მისი ძალა და ღმრთეება "დაბადებითგან სოფლისაით ქმნულთა მათ შინა საცნაურად იხილვების" (მუხ. 18-20). ჭეშმარიტი ღმერთის შეუცნობლობამ ისინი კერპთთაყვანისმცემლობამდე მიიყვანა, კერპთთაყვანისმცემლობამ კი, თავის მხრივ, ყოველგვარ უვარგისობამდე და ბიწიერ უზნეო ცხოვრებამდე (მუხ. 21-32). მეორე თავში წმინდა მოციქული გადადის იუდეველებზე; ამბობს, რომ წარმართებთან ერთად საღვთო სამსჯავრო იუდეველებსაც მოელით, რომლებიც, მიუხედავად იმისა, რომ რჯული გაცხადებული ჰქონდათ, მაინც არც ერთ დროში წარმართებზე უკეთესნი არ ყოფილან: განიკითხავდნენ რა წარმართებს მათი უკეთურობის გამო, თავადაც იგივეს იქმოდნენ. თუმცა ეპისკოპოსი თეოფანე დაყუდებული," წმინდა იოანე ოქროპირის განმარტებაზე დაყრდნობით, შენიშნავს, რომ ამ თავის პირველ 16 მუხლში იგულისხმება არა მხოლოდ იუდეველები, არამედ საერთოდ ყველა ადამიანი, ვინც სხვებს განიკითხავს ცოდვებისთვის, თვითონ კი, ამ დროს, სრულებითაც არ ზრუნავს ცოდვებისგან განრინებას. ეს განსაკუთრებით ეხება ხელისუფალთ, სახალხო მმართველებს, ყველას, ვისაც გასამართლების უფლება აქვს. ასეთებმა უნდა იცოდნენ, რომ `არა არს თუალთღებაი ღვთისა თანა", და ყოველი შემცოდებელი, ვინც არ უნდა იყოს იგი, დამსახურებისამებრ მიიღებს სასჯელს. აქ მთავარია იმის აღნიშვნა, რომ წარმართები, რომლებსაც ღვთივგაცხადებული რჯული არ გააჩნიათ, ღმერთის მიერ განისჯებიან მათ გულებში დაწერილი" როდესაც ავტორი წინამდებარე ნაშრომზე მუშაობდა, ეპისკოპოსი თეოფანე დაყუდებული ჯერ კიდევ არ იყო წმინდანად შერაცხული; იგი წმინდანად შერაცხეს 1988 წელს. რედ. ერილი სინდისის კანონით: `როდესაც წარმართები, რომლებსაც რჯული არა აქვთ, ბუნებითად რჯულისმიერ მოქმედებენ, მაშინ, არა აქვთ რა რჯული, თავად არიან თავისთვის რჯული: ისინი აჩვენებენ, რომ რჯულის საქმენი მათ გულზე უწერიათ, რასაც მათი სინდისი და გონება მოწმობს, რომლებიც იმ დღეს, როდესაც სახარების თანახმად ღმერთი კაცთა დაფარულ საქმეებს განსჯის, ხან ბრალს დასდებენ ერთიმეორეს, ხან გაამართლებენ" (შდრ. მუხ. 1-16). 17-29 მუხლში წმინდა პავლე მოციქული საუბრობს გამორჩეულად იუდეველთა შესახებ, რომ მათ ამაო იმედი აქვთ თავიანთი წინადაცვეთისა და ამაოდ იქადიან ღვთივგაცხადებული რჯულით, რამეთუ მათი წინადაცვეთა და მათთვის მიცემული საღვთო რჯული მეტი სასჯელის მომტანია მათთვის, თუკი ისინი, იქადიან რა რჯულით, რჯულის დარღვევით ღმერთს შეურაცხყოფენ (მუხ. 17-29). მესამე თავში წმინდა მოციქული აჩვენებს, რომ იუდეველებს არავითარი უპირატესობა არ გააჩნიათ წარმართების წინაშე, `რამეთუ როგორც იუდეველები, ისე ელინები, ყველანი ცოდვის ქვეშ არიან" (მუხ. 9), "ყოველთავე შესცოდეს და დაკლებულ არიან დიდებისაგან ღვთისა" (მუხ. 23). ამიტომ, გამართლების მიღება ადამიანს შეუძლია მხოლოდ "სარწმუნოების გზით", "გამოხსნითა მით იესუ ქრისტესითა" (მუხ. 24, 25). და მაინც, იუდეველებს აქვთ ის უპირატესობა, რომ მათ "ერწმუნათ ღვთის სიტყვა" (მუხ. 2), რომელიც შეიცავს ზეციურ აღთქმას მესიის შესახებ. მიუხედავად იმისა, რომ იუდეველები არ აღმოჩნდნენ ერთგულნი, დაეცვათ ეს უდიდესი საღვთო საუნჯე, ღმერთი, თავისი ბუნებიდან გამომდინარე, მაინც აუცილებლად შეასრულებს მათთვის მიცემულ აღთქმას. იუდეველებისთვის მიცემული რჯული კიდევ უფრო ამძიმებს მათ პასუხისმგებლობასა და დანაშაულს. ხოლო, რადგანაც ღმერთი არ არის მხოლოდ იუდეველების ღმერთი, არამედ წარმართებისაც, ამიტომ როგორც ერთთათვის, ისე მეორეთათვისაც ცხონების მხოლოდ ერთი გზა არსებობს სარწმუნოება. მაგრამ ამით არ აღმოიფხვრება რჯულის მნიშვნელობა, პირიქით მტკიცდება, რამეთუ ღვთის მადლმა საშუალება მისცა ადამიანებს აღესრულებინათ რჯულის მოთხოვნილებანი. მეოთხე თავში მოციქული იხსენებს ძველაღთქმისეულ მართლებს აბრაამსა და დავითს, და მათი სახით აჩვენებს, რომ არა მხოლოდ რჯულის განწესებათა ფორმალური შესრულება ამართლებს ადამიანს ღმერთის წინაშე, არამედ რწმენა ღმერთის ყოვლადძლიერი მადლისა, რომელიც ადამიანს საღვთო წყალობით ეძლევა: "ჰრწმენა აბრაჰამს ღმერთი და შეერაცხა მას სიმართლედ" (მუხ. 3). მეხუთე თავში მოციქული გადმოგვცემს ქრისტიანული სწავლების ძირითად ჭეშმარიტებას ცოდვისა და გამოხსნის შესახებ. როგორც ადამიდან, კაცობრიობის ბუნებრივი თავიდან, ცოდვა მთელ კაცთა მოდგმაზე გავრცელდა "ამისთვის, ვითარცა-იგი ერთისა მის კაცისათვის ცოდვაი სოფლად შემოხდა და ცოდვისა ძლით - სიკუდილი, და ესრეთ ყოველთა კაცთა ზედა სიკუდილი მოიწია, რომლითა ყოველთა შესცოდეს" (რომ. 5, 12), ასევე ქრისტემ, კაცობრიობის ახალმა სულიერმა თავმა, თავისი გამომსყიდველი ღვაწლით უბოძა ხსნა მთელ კაცთა მოდგმას. ამ თავის მე-12_21-ე მუხლები წარმოადგენს ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან ადგილს დოგმატური შინაარსის სიღრმით. იმის მტკიცებულებას, რომ ადამის ცოდვა ნამდვილად გადავიდა მის ყველა შთამომავალზე, ემსახურება სიკვდილის ფაქტი, რომელიც ადამის ცოდვას მოჰყვა შედეგად, ანუ ეგრეთ წოდებულ პირველქმნილ ცოდვას. მოციქული მნიშვნელოვან გარემოებაზე მიუთითებს: მოსემდე რჯული არ არსებობდა, შესაბამისად, ადამიანებს მათი ცოდვები არ მოეკითხებოდათ: "ხოლო ცოდვად არად შერაცხილ იყო თვინიერ შჯულისა" (მუხ. 13), მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ადამიანები მოსემდეც კვდებოდნენ. აქედან ბუნებრივია დასკვნა, რომ ისინი სიკვდილით ისჯებოდნენ არა საკუთარი ცოდვების გამო, არამედ მათზე მამამთა ვარ ადამისგან გადასული პირველქმნილი ცოდვის მიზეზით. ხოლო როდესაც რჯული მიეცათ და ადამიანებმა მაინც არ დაანებეს თავი ცოდვებს, ამით მათი დანაშაული ღმერთის წინაშე კიდევ უფრო გაიზარდა (მუხ. 20). როდესაც ამგვარად ცოდვა გამრავლდა, ქრისტეს გამომსყიდველი ღვაწლის წყალობით ადამიანებს მომეტებული ღვთის მადლი მიეცათ "სადა-იგი განმრავლდა ცოდვაი, მუნ უფროისად გარდაემატა მადლი," (მუხ. 20). ქრისტეს გამომსყიდველი ღვაწლით აღიხოცება არამარტო ადამის პირველქმნილი ცოდვა, არამედ ადამიანთა ყველა კერძო ცოდვაც (მუხ. 16). მეექვსე მუხლში, იმისათვის, რომ ცრუ დასკვნა არ იყოს გამოტანილი, თუკი ცოდვის გამრავლებამ ღვთის ყოვლადძლიერი მადლის მოქმედება გამოიწვია, მაშინ ხომ არ სჯობს ცოდვაში დარჩენა, რათა კვლავ გამოვიწვიოთ ღვთის წყალობაო, მოციქული მოუწოდებს ქრისტიანებს წმინდა, კეთილმოქმედი ცხოვრებისაკენ. ნათლისღების მომენტიდან ქრისტიანი ცოდვისთვის კვდება და ხელახლა იბადება ახლი წმინდა ცხოვრებისათვის; მსგავსად იმისა, როგორც ქრისტე მაცხოვარი ჩვენი, ვნებული და ჯვარზე მომკვდარი, მკვდრეთით აღდგა და ცხოვრობს "მარადის ღმერთისთვის" ("რომელი-იგი ცხოველ არს, ცხოველ არს ღვთისა" მუხ. 10), "ეგრეცა თქუენ შეჰრაცხენით თავნი თქუენნი მკუდრად ცოდვისათვის და ცხოველად ღვთისა ქრისტე იესუის მიერ უფლისა ჩუენისა" (მუხ. 11). ეს ადგილი (6 3-11) იკითხება საღვთო ლიტურგიაზე დიდ შაბათს, როდესაც მოიხსენიება ქრისტეს მოკვდინება და დაფლვა და მისი საფლავად ყოფნა. ჩვენი "ძუელი იგი კაცი" (ანუ ცოდვილი, ცოდვისკენ მიდრეკილი), ჯვარს უნდა ეცვას ქრისტეს თანა, რათა `განქარდეს ხორცი იგი ცოდვისაი, რაითა აღარ ვჰმონებდეთ ჩუენ ცოდვასა". ცოდვის მონობიდან გათავისუფლება ქრისტიანს ჭეშმარიტ თავისუფლებას ანიჭებს. თუკი ამის შემდეგ ქრისტიანი მაინც არის მონა, ის უკვე სიმართლის მონაა, მაგრამ ეს მონობა მხოლოდ მოჩვენებითია: ასეთად ის მხოლოდ უძლურთათვის ჩანს, რომლებიც სრულიად ჯერ კიდევ არ გათავისუფლებულან ცოდვის მონობისაგან, იმიტომ რომ სიმართლის მსახურების დასაწყისში საჭიროა საკუთარ თავზე ძალდატანება, ცოდვით მიდრეკილებებთან ბრძოლა. მაგრამ, სამაგიეროდ, სიმართლის მონობის, ანუ ღმერთის მონობის ნაყოფი არის სიწმინდე და საუკუნო ცხოვრება, ხოლო ცოდვის მონობის შედეგი ისეთი ნაყოფია, "რომლისათვის აწ ეგერა გრცხუენის, რამეთუ აღსასრული მათი სიკუდილი არს" (მუხ. 16-22). მეშვიდე თავში მოციქული გვიხსნის, რომ ცოდვის მონობისაგან გათავისუფლებული ქრისტიანი მოსეს რჯულის შესრულებიდანაც თავისუფალია. `შჯული უფლებს კაცსა ზედა", სანამ იგი ცოცხალია. მაგალითად, ქმრის სიკვდილი ცოლს ათავისუფლებს მეუღლეობის კანონიერი ვალდებულები საგან და მას შეუძლია სხვაზე გათხოვდეს. "ამისთვის თქუენცა, ძმანო ჩემნო, ამბობს მოციქული, მოჰკუედით შჯულისაგან ხორცითა მით ქრისტესითა, რაითა იყვნეთ თქუენ სხვისა მის მკუდრეთით აღდგომილისა,"რაითა ნაყოფი " მკვდარნი ხართ რჯულისთვის ქრისტეს ხორცით, რათა უკვე სხვას ეკუთვნოდეთ, მკვდრეთით აღმდგარს გამოვიღოთ ღვთისა" (მუხ. 4). მოსეს რჯული დროებითი მნიშვნელობისა იყო, რათა გამოეჩინა ცოდვის მთელი ძალა და კაცობრიობა მიეყვანა იმ აზრამდე, რომ შეუძლებელია ცხონება ღვთის განსაკუთრებული მადლმოსილი შეწევნის გარეშე. რჯულს მხოლოდ ცოდვითი წყლულების წარმოჩენა შეეძლო, მაგრამ არ იძლეოდა მისგან განკურნებას: იგი ადამიანს მხოლოდ და მხოლოდ უძლურების მწარე შეგრძნებას აძლევდა, იმის გამო, რომ არ შეეძლო რჯულის ყველა მოთხოვნა შეესრულებინა და ამით ღმერთისგან გამართლება მიეღო. ახლა კი ჩვენ, ქრისტიანები, რჯულისგან გავთავისუფლდით იმიტომ, რომ ვემსახუროთ ღმერთს "განახლებულითა სულითა და არა დაძუელებულითა წიგნითა", ანუ არა რჯულის გარეგანი, ფორმალური განწესებებით. აქვე მოციქული გვაფრთხილებს, რომ არ გამოვიტანოთ ცრუ დასკვნა, თითქოს კანონი შეიცავდეს ცოდვის მიზეზს: რჯული რომ არ ყოფილიყო, არც ცოდვა იქნებოდაო. არა, ცოდვის მიზეზი თვით ადამიანშია. რჯული თავისთავად წმინდაა, და წმინდაა მისი მცნებებიც სამართლიანია და კეთილისკენ არის მიმართული. რჯული მხოლოდ ავლენს ადამიანის ბუნებაში ფესვგამდგარ ცოდვას, ბუნებაში, რომელიც შერყვნილია პირველქმნილი ცოდვით. მეშვიდე თავის მეორე ნახევარში (მუხ. 13-25) მოციქული განმარტავს მოჩვენებით შეუსაბამობას იმასთან დაკავშირებით, რომ მოსეს წმინდა რჯულის პირობებში ადამიანის ცოდვიანობა არამცთუ შემცირდა, პირიქით, კიდევ უფრო გაიზარდა. რის გამოც, საჭირო გახდა განსაკუთრებული მადლმოსილი საშუალება ადამიანთა გამოხსნისათვის მხოლოდშობილი ძე ღვთისას გამომსყიდველი ღვაწლის მეშვეობით. ეს წმინდა წერილის ახალაღთქმისეული წიგნების არცთუ ბევრ ადგილთაგან ერთ-ერთია, სადაც ასეთი ძალითა და სიღრმით არის გამოხატული ადამიანის ზნეობრივი ბუნების ცოდვიანი გარყვნილობა: "რამეთუ რომელსა-იგი ვიქმნ, არა ვიცი; რამეთუ არა რომელი-იგი მე მნებავს, მას ვიქმ, არამედ რომელი-იგი მძულს, მას ვჰყოფ" (მუხ. 15). მხოლოდ საკუთარი ძალებით, საღვთო მადლის გარეშე, ადამიანისთვის შეუძლებელია მასში დამკვიდრებული ცოდვის დაძლევა, "რამეთუ არა რომელი-იგი მნებავს კეთილი, მას ვჰყოფ, არამედ რომელი-იგი არა მნებავს ბოროტი, მას ვიქმ. ხოლო უკუეთუ, რომელი-იგი მე არა მნებავს და მას ვჰყოფ, არღარა მე ვიქმ მას, არამედ რომელი-იგი დამკვიდრებულ არს ჩემ თანა ცოდვა" (მუხ. 19, 20). წმინდა მოციქული მთელი სიცხადით წარმოაჩენს გაორების იმ სურათს, რასაც ქმნის ცოდვა ჩვენს დაცემულ ბუნებაში: "ვპოვო-მეა შჯული, რომელსა უნდეს ჩემდა ყოფად კეთილისა, რამეთუ მე ბოროტი წინა მიც? რამეთუ თანა-მნებავს მე შჯულსა ღვთისასა შინაგანითა მით კაცითა. და ვხედავ სხუასა შჯულსა ასოთა შინა ჩემთა, რომელი-იგი წინაგანეწყვების შჯულსა მას გონებისა ჩემისასა და წარმტყუენავს მე შჯულითა მით ცოდვისავითა, რომელი-იგი არს ასოთა შინა ჩემთა" (მუხ. 21-23); "უბადრუკი მე ესე კაცი! ვინ-მე მიხსნეს ხორცთა ამათგან ამის სიკუდილისათა?" (მუხ. 24). აღგვიწერა რა ადამიანის ცოდვისადმი დამონების ეს სავალალო მდგომარეობა, წმინდა პავლე ამის შემდეგ მიგვითითებს ჩვენი მაცხოვრის ყოვლადძლიერ შეწევნაზე: "ხოლო ვჰმადლობ ღმერთსა (ჩემსა) ქრისტე იესუვის მიერ უფლისა ჩუენისა..." (მუხ. 25). უფალ გამომსყიდველს, ჩვენი უბადრუკობის პირობებშიც კი, შეუძლია ჩვენში დამკვიდრებულ ცოდვაზე გაგვამარჯვებინოს. დაწვრილებით ამის შესახებ საუბარია ამის შემდგომ (მერვე) თავში. გამოიკვლია რა ცოდვის ძალა და ქრისტე მაცხოვრის გამომსყიდველი ღვაწლის სიდიადე, რომელმაც გაგვათავისუფლა ცოდვის ხელმწიფებისაგან და გვიბოძა საშუალება ვიცხოვროთ სულით და არა ხორცით, წმინდა პავლე მოციქული მერვე თავში გვარწმუნებს ვებრძოლოთ ცოდვას, რამეთუ ახლა უკვე ვერაფრით გავიმართლებთ თავს, თუ ამ ბრძოლას თავს ავარიდებთ. ჩვენთან არის ქრისტეს ყოვლად- ძლიერი სული, რომელიც სულიერ ცხოვრებაში გვეწევა, და არა ხორციელში. ხოლო "უკუეთუ ვისმე სული ქრისტესი არა აქუს, იგი არა არს მისი~ (მუხ. 9). ხოლო რაკი ღვთის სულით დავდივართ, ესე იგი, ღვთის შვილები ვართ (მუხ. 14-16), "ხოლო უკუეთუ შვილ, მკვიდრცა," მკვიდრ ღვთისა თანა და თანა-მკვიდრ ქრისტესა. უკუეთუ მის თანა ვივნოთ, მის თანაცა ვიდიდნეთ" (მუხ. 17). სულიერი ცხოვრების სურვილსა და ცოდვასთან ბრძოლას თან ახლავს ტანჯვა, მაგრამ ქრისტიანს ამისი არ უნდა ეშინოდეს, რამეთუ ეს ტანჯვა არაფერია იმ დიდებასთან შედარებით, რაც ჩვენ მომავალ საუკუნეში გველოდება: "რამეთუ მე ესრე მგონიეს, ვითარმედ ვერ ღირს არიან ვნებანი იგი ამის ჟამისანი მერმისა მის თანა დიდებისა, რომელ გამოჩინებად არს ჩუენდა მომართ" (მუხ. 18). ამ მომავალ დიდებას ჩვენთან ერთად ყველა ქმნილება ელოდება, რამეთუ ისინიც გათავისუფლდებიან სიკვდილის კანონისა და ხრწნილებისაგან, რაც ადამიანის ცოდვით დაცემამ გამოიწვია. ცოდვასთან ბრძოლაში ჩვენ სულიწმიდა გვეხმარება: "...სულიცა იგი თანა-შეეწევის უძლურებათა ჩუენთა, რამეთუ რაიმცა იგი ვილოცეთ, ვითარ-იგი ჯერ-არს, არა ვიცით; არამედ თვითთ იგი სული მეოხ არს ჩუენთვის სულ-თქუმითა მით უსიტყუელითა~ (მუხ. 26). ცხონების სასოებაში გვამტკიცებს წინასაუკუნეთა წინასწარგანჩინება ღმერთისა ჩვენი გამოხსნის შესახებ: "...რომელნი-იგი წინაწარ იცნნა, წინაწარცა განაჩინნა თანა-მსგავსად ხატისა მის ძისა თვისისა, რაითა იყოს იგი პირმშო მრავალთა შორის ძმათა; ხოლო რომელნი-იგი წინაწარ განაჩინნა, მათცა უწოდა; და რომელთა-იგი უწოდა, იგინიცა განამართლნა; და რომელნი-იგი განამართლნა, იგინიცა ადიდნა" (მუხ. 29, 30). წმინდა პავლე მოციქულის ეპისტოლეს ამ ადგილის სწორად აღქმისათვის, საღვთო წინასწარგანჩინების შესახებ, მხედველობაში უნდა ვიქონიოთ, რომ მოციქული საუბრობს არა უპირობო წინასწარგანჩინებაზე, როგორც ამას კალვინისტები ასწავლიან, არამედ ღმერთის ყოვლისმცოდნეობაზე დაფუძნებული წინასწარგანჩინების შესახებ. ეს არ ნიშნავს, რომ ღმერთმა, ადამიანთა ნების გარეშე, ზოგს ცხონება განუწესა, სხვებს წარწყმედა, არამედ იმას, რომ მან, ყოვლისმცოდნეობით იცის, ადამიანთაგან ვინ გამოიყენებს თავის თავისუფალ ნებას სასიკეთოდ და ვინ ბოროტებისთვის. სწორედ ამის მიხედვით განაჩინებს წინასწარ თითოეულის ხვედრს. შეგონების დასასრულს ვიყოთ მტკიცენი ცხონების სასოებაში წმინდა მოციქული ღაღადებს: "ვინ განმაშორნეს ჩუენ სიყუარულსა მას ქრისტესსა...?" (მუხ. 35) და აღფრთოვანებული აღიარებს თავის სიყვარულსა და ერთგულებას ქრისტე მაცხოვრის მიმართ; ამისკენ მოუწოდებს ყველა მორწმუნესაც (მუხ. 35-39). სამ შემდგომ თავშიმეცხრე, მეათე და მეთერთმეტეში წმინდა მოციქული გამოხატავს თავის "დიდ მწუხარებას" და "მოუკლებელ სალმობას გულისას" ქრისტე მაცხოვრის მიმართ იუდეველთა ჯიუტი ურწმუნოებისა და ქრისტეს ეკლესიისგან ღმერთის მიერ მათი განყენების გამო და ამტკიცებს, რომ თვით ისრაელია ამაში დამნაშავე, რადგან გამართლებას ეძებს არა ქრისტე მაცხოვრის სარწმუნოებაში, არამედ მოსეს რჯულის გარეგან წეს-ჩვეულებათა შესრულებაში. ამასთან, წმინდა მოციქული გამოთქვამს რწმენას, რომ ვინაიდან განდგომა არ ეხება ყველა იუდეველს, რამეთუ მათ შორის მორწმუნენიც არიან ("ნეშტი" დარჩა 11, 5), ამიტომ ეს განყენება მარადიული არ იქნება იუდაური ერისთვის: თავის დროზე იუდეველებიც ირწმუნებენ ქრისტეს და შევლენ მის ეკლესიაში. იუდეველების დროებით უარყოფაში, რაც მათ სავსებით დაიმსახურეს, წმინდა მოციქული ხედავს საღვთო სიბრძნის განსაკუთრებულ გამოვლინებას მთელი კაცობრიობის გადარჩენასთან დაკავშირებით. იუდეველების ფანატიზმმა, რაც ქრისტეს, როგორც მესიის ჯიუტად მიუღებლობაში გამოიხატა, პავლე მოციქული აიძულა წარმართებისთვის მიემართა ქრისტეს შესახებ ქადაგებით და, ამგვარად, იუდეველთა გულის გასასტიკებამ მოციქულის ქადაგებასთან მიმართებით, წარმართების ქრისტესკენ მოქცევა გამოიწვა (მუხ.25). ქრისტეს სარწმუნოების წარმატება წარმართებს შორის და ის სულიერი სიკეთენი, რასაც ისინი იღებენ, იუდეველებში საბოლოოდ მოშურნეობას აღძრავს და შედეგად "ყოველი ისრაელი ცხონდეს" (11, 26). ამიტომ, წმინდა მოციქული მორწმუნე წარმართებს შეაგონებს, რომ ქედი არ აიმაღლონ იუდეველთა წინაშე ცოდვის მონობიდან თავიანთი გამოხსნით. ადარებს რა იუდაურ ერს ბაღის კეთილშობილ ზეთისხილის ხეს, რომელსაც "ურწმუნოებითა მათითა" მხოლოდ რტონი გარდატყდა, მაგრამ ძირი მისი მთელი და "წმიდა არს", იმავდროულად, პავლე მოციქული წარმართებს ადარებს "ველური ზეთის ხილს", დამყნობილს ზეთისხილის ხეზე ნაცვლად გარდამტყდარი რტოებისა: "ხოლო შენ ველური ზეთის ხილი იყავ და დაემყენ მათ ზედა და თანა-ზიარ ძირისა და სიპოხისა ზეთის ხილისა იქმენ, ნუ ექადი რტოთა მათ. ხოლო უკუეთუ ექადი, არა თუ შენ ძირი იგი გიტრთავს, არამედ ძირსა მას შენ" (11, 17, 18). ამასთან, ისიც გასათვალისწინებელია, რომ "...შემძლებელ არს ღმერთი კუალად დამყნად მათდა" (მუხ. 23), რამეთუ "...შენ ბუნებითისა მისგან მოეკუეთე ველურისა ზეთის ხილისა და გარეშე ბუნებისა დაემყენ კეთილსა ზეთის ხილსა, რავდენ უფროს იგინი ბუნებითსა მას დაემყნენ თსსავე მას ზეთის ხილსა!" (11, 24). საღვთო განგებულების სიდიადე, რომელსაც ბრძნულად მიჰყავს ყველა ერი გადასარჩენად ადამიანთათავის უხილავი ზემოქმედებით ერების ისტორიულ ბედზე, წმინდა მოციქულში აღფრთოვანებულ ღაღადისს იწვევს: " სიღრმე სიმდიდრისა და სიბრძნისა და მეცნიერებისა ღვთისა! ვითარ გამოუძიებელ არიან განკითხვანი მისნი და გამოუკულეველ არიან გზანი მისნი! რამეთუ ვინ ცნა გონება უფლისა? ...მისა დიდება უკუნითი უკუნისამდე. ამინ" (11, 33-36). ამით მთავრდება სარწმუნოებრივი დოგმატური ნაწილი რომაელთა მიმართ ეპისტოლესი. მეთორმეტე, მეცამეტე, მეთოთხმეტე და მეთხუთმეტე თავები (მე-13 მუხლის ჩათვლით), შეადგენენ ეპისტოლეს ზნეობით ნაწილს. აქ წმინდა მოციქული აღწერს ქრისტიანის ზნეობრივი ცხოვრების იდეალს. მეთორმეტე თავში იგი საუბრობს ქრისტიანის, როგორც ეკლესიის წევრის მოვალეობაზე ღმერთსა (მუხ. 1, 2) და მოყვასთან (მუხ. 3-5) დამოკიდებულებით; სხვადასხვა ზებუნებრივი ნიჭისა და ჩვეულებრივი მსახურების შესახებ; ქრისტიანის გრძნობასა და განწყობაზე (მუხ. 8-21). მეცამეტე თავში წმინდა მოციქული განიხილავს ქრისტიანის, როგორც სახელმწიფოს მოქალაქისა და საზოგადოების წევრის მოვალეობებს. აქ განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია შეგონება მთავრობისადმი დამორჩილების შესახებ: "ყოველი სული ხელმწიფებასა მას უმთავრესი სასა დაემორჩილენ... (მუხ. 1). ამ შეგონების სწორად გაგებისათვის, გულისხმა უნდა ვყოთ იმ აზრისადმი, რომელსაც შეიცავს მე-3 და მე-4 მუხლები: "ღვთისა მიერ განწესე ბულ არიან" ის ხელისუფლებანი, რომლებიც ხელს უწყობენ სიკეთის ქმნას და სჯიან ბოროტებას. "ამიტომ ჩვენ შეგვი ძლია ვთქვათ, ამბობს ღირსი ისიდორე პელუსიელი, რომ თვით საქმე, ვგულისხმობ ხელისუფლებას, ანუ სამეფო მთავრობასა და ხელმწიფებას, დადგენილია ღმერთისგან, მაგრამ თუ რომელიმე ურჯულო ბოროტმოქმედი მიიტაცებს ამ ხელმწიფებას, მაშინ არ ვამტკიცებთ, რომ იგი ღმერთისგან არის დადგენილი, მაგრამ ვამბობთ, რომ დაშვებულია ამოანთხიოს მან ეს მზაკვრობა, როგორც ფარაონის შემთხვევაში, რათა დაისაჯონ ან განიბრძნონ ისინი, ვისთვისაც სისასტიკეა საჭირო, როგორც ბაბილონის მეფემ განაბრძო იუდეველები~ (ნაწ, II, წერილი მე-6). მეთოთხმეტე თავში და მეთხუთმეტე თავის პირველ 13 მუხლში წმინდა მოციქული იძლევა შეგონებას, როგორ უნდა მოვეპყრათ სარწმუნოებაში ჯერ კიდევ უძლურებს, რადგან ამასთან დაკავშირებით რომის ეკლესიაში აზრთა სხვადასხვაობა არსებობდა. წარმართობისგან მოქცეული რომაელი ქრისტიანების უმრავლესობა იქადდა თავისი ქრისტიანული თავისუფლებით იმასთან დაკავშირებით, რომ განურჩევლად იღებდა ყოველგვარ საჭმელსა და სასმელს, რამეთუ ქრისტიანული სარწმუნოება არ ავალდებულებდა რაიმე განსაკუთრებულ აკრძალვას საკვებთან მიმართებით, როგორც არ ავალდებულებდა დღეების განსხვავებას წლის განმავლობაში. მიუხედავად ამისა, იუდეველთაგან მოქცეულნი კვლავ მიიჩნევდნენ უწმინდურად საკვების ზოგიერთ სახეობას და ეშინოდათ მისგან არ შებილწულიყვნენ. ასევე, ყველასთვის სავალდებულოდ მიაჩნდათ ზოგიერთი ძველაღთქმისეული დღესასწაულის აღნიშვნა. წმინდა პავლე მოციქული მოუწოდებს შეწყვიტონ კამათი და განხეთქილება ყოველივე ამის ნიადაგზე, რამეთუ სარწმუნოებაში მართებულია უძლურების მიმართ სულგრძელობის გამოჩენა, ხოლო კერძო აზრები და შეხედულებები უნდა მიენდოს თითოეულის სინდისს. მთავარია, არ განიკითხონ და გაკიცხონ ერთმანეთი და საცდურის მიზეზი არ მისცენ ერთიმეორეს. ქრისტიანისთვის ყოველივე წმინდაა, მაგრამ თუ შენი ძმა ბრკოლდება, მაშინ სჯობს არ ჭამო ხორცი და არ სვა ღვინო, რათა არ დააბრკოლა ძმა შენი (მუხ. 14, 1-21). მეცამეტე თავის მე-12_მე-14 და მეთოთხმეტე თავის 1-4 მუხლები, იკითხება საღვთო ლიტურგიაზე დიდმარხვის წინ ყველიერის კვირაში და აჩვენებს, როგორი განწყობით უნდა შეუდგეს ქრისტიანი დიდმარხვის ღვაწლს. ეპისტოლეს დასკვნით ნაწილში (15, 14_16) წმინდა მოციქული გვიცხადებს იმ მიზეზს, რის გამოც მიმართავს იგი რომაელებს თავისი ეპისტოლეთი, აგრეთვე რეკომენდაციას უწევს მათ წინაშე კენქრის ეკლესიის დედათდიაკვან ფიბეს და გადასცემს მთელ რიგ კერძო მისალმებას რომში მცხოვრებ ქრისტიანებს. პირველი ეპისტოლე კორინთელთა მიმართ კორინთოს ეკლესიის დაარსება. კორინთო მდებარეობს სრუტეზე,რომელიც საბერძნეთის მორასთან ანუ პელოპონესთან აერთებს, ის აშენდა 1500 წლით ადრე ქრისტეს ხორციელი შობამდე. 44 წელს იულიუს კეისრის დროს კორინთო ნანაგრევებიდან აღადგინეს და ის ყველაზე მშვენიერი ქალაქი გახდა მთელ აქაიაში - რომის ერთ-ერთ პროვინციაში. სილამაზის გარდა,ქალაქი იმითაც იყო მნიშვნელოვანი, რომ მასში პროკონსულების რეზიდენცია მდებარეობდა. ის სახელგანთქმული იყო,აგრეთვე, მეცნიერებით,ხელოვნებითა და მხიარული ცხოვრებით,რაც მასში მოსახლეობის სიმრავლეს იწვევდა. ქალაქში იმართებოდა ე.წ. „ისტმიის თამაშობანი“ მის განსაკუთრებულ ღირსშესანიშნაოვობას აფროდიტეს ტაძარი წარმოადგენდა, შეიძლება ითქვას, რომ სამოციქულო ქადაგების პერიოდში კორინთო იყო ბერძნული მსუბუქაზროვნების,ქარაფშუტობის და ხორციელი ვნებების დასაკმაყოფილებელი ადგილი. კორინთოში ეკლესია დაახლოებით 53 წელს დაარსა სახარების საქადაგებლად მეორედ გამგზავრებულმა წმინდა პავლე მოციქულმა,მას შემდეგ რაც მან ქადაგებით დაიარა ფილიპე,თესალონიკი,ბერია და ატენი. დატოვა რა მაკედონიაში სარწმუნოების განსამტკიცებლად თავისი მოწაფენი შილა და ტიმოთე, წმინდა პავლემ გეზი საბერძნეთისაკენ აიღო,როგორც ამის შესახებ წიგნი „სამე მოციქულთა“ მოგვითხრობს(18,1). კორინთოში წმინდა მოციქული შეხვდა კეთილ და სტუმართმოყვარე პომტოელ იუდეველებს - აკვილასა და პრისკილას, რომლებიც ადრე რომში ცხოვრობდნენ,მაგრამ როდესაც იმპერატორმა კლავდიოსმა იქიდან ყველა იუდეველი გააძევა, ისინი კორინთოში გადასახლდნენ, აკვილას საქმიანობა კარვების დამზადება იყო, ხოლო ვინაიდან წმინდა პავლემ ეს ხელობა კარგად იცოდა,ამიტომ ის მათთან დაბინავდა,რათა ერთად ეშრომათ და სარჩო საკუთარი შრომით მოეპოვებინა, თუკი აკვილა და პრისკილა მანამდე მონათლულნი არ ყოფილან, მაშინ უნდა ვივარაუდოთ, რომ ისინი პავლე მოციქულმა მოაქცია, მანვე მონათლა და ამის შემდეგ ორივენი მისი თანამუშაკნი გახვდნენ სახარების ქადაგებისა და გავრცელების საქმეში. ყოველ შაბათს წმინდა მოციქული ქადაგებდა იუდეველტა სინაგოგაში, არწმუნებდა იუდეველებს და ელინ პროზელიტებს, რომ არ არსებობს ცხონების სხვა გზა, თუ არა უფალ იესო ქრისტეს მიერი, როდესაც მაკედონიისან შილა და ტიმოთე მოვიდნენ, წმინდა პავლეს შესაძლებლობა მიეცა,გაეძლიერებინა და გაეფართოვებინა თავისი ქადაგებითი მოღვაწეობა, თუმცაღა ამ ქადაგებას იუდეველებში დიდ წარმატება არ მოყოლია, ისინი ეწინააღმდეგებოდნენ მოციქულს,ბოროტსიტყვაობდნენ როგორც მისი ისევე, მის მიერ ქადაგებული უფლის გზის მიმართ, მაშინ წმინდა პავლემ დატოვა წინაგოგა იუდეველებისათვის გასაგები მოქმედებითა და სიტყვით: განიყარა(დაიბერტყა) მტვერი თავისი სამოსელიდან და უთხრა მათ :“სისხლი თქვენი თავთა ზედა თქვენთა! უბრალომცა ვარ მე! ამიერითგან წარმართთა მიმართ მივიდე“ (საქმ.18,6) ამ სიტყვების აზრი შემდეგია:“თქვენს წარწყმენდაში ბრალი თავად მიგიძღვით:მე წმინდა ვარ ამ საქმეში. მე თქვენ ხსნის გზას გიჩვენებდით, თქვენ კი მისი მიღება არ გსურთ, მაშ დარჩით თქვენ მიერვე არჩეულ წარსაწყმენდელში“. შემდგომი ქრსიტიანული შეკრების მოწყობა, ქრისტეს შესახებ ქადაგებით, წმინდა პავლემ დაიწყო სინაგოგასთან იქვე ახლოს ვინმე ტიტოსთან, იოსტოსის ძის სახლში, რომელიც ჭეშმარიტი ღვთისმსახური იყო, იქვე იკრიბებოდნენ ქარმართებიც და სახარების ქადაგების საქმე უკეთ წარიმართა : მრავალმა ირწმუნა და მოინათლა, მოქცეულთა შორის იყო თვით სინაგოგის მთავარიც კრისპოსი, ყოვლითურთ სახლეულით მისით (საქ, 18,8) და მაინც, როგორც ჩანს,ქადაგებამ დიდ წარმატებას ვერ მიაღწია და წმინდა პავლემ საერთოდ გადაწვიტა გარყვნილი კორინთოს დატოვება, სადაც მისი სიცოცხლის ხელყოფაც კი განიზრაზხეს (2 თეს.3,2) ამიტომ თავად უფალი გამოეცხადა მას ღამის ხილვაში, რათა გაემხნევებინა და ძალა შეემატა მისთვის კორინთოში შემდგომი მსახურებისთვის(საქმ. 18. 9,19) ამ გამოცხადებით განმტკიცებული წმინდა მოციქული კორინთოში კიდევ წელიწად-ნახევარი დარჩა და ამ ხნის განმავლობაში მისმა ქადაგებამ იქ უხვი ნაყოფი გამოიღო,რამაც კორინთოს ეკლესიას უხვი სულიერი ნიჭის მქონე ეკლესიის ნსახელი შესძინა (1კორ.1,5-7) კორინთოს ეკლესიის მოწმობის შემდეგ,წმინდა პავლე მოციქული უკვე სხვა ადგილებს უნდა სწვეოდა სახარების საქადაგებლად. კორინთოდან მისი გამგზავრება დააჩქარა ერთმა სამწუხარო შემთხვევამ: მისი ქადაგებით გაღიზიანებულა იუდეველებმა შეიპყრეს იგი და პროკონსულ გალიონის სამსჯავროზე მიიყვანეს იმ საჩივრით, რომ ის „თვინიერ სჯულისა ურჩ იქმს ესე კაცთა მსახურებად ღვთისა“ (საქმ. 18, 13) ამ ბრალდების არსი იმაში მდგომარეობდა, რომ პავლე თითქოს გახდა რაღაც ახალი ლექტის დამაარსებელი, რომელიც არ ჯდებოდა რომის იმპერიის კანონებით ნებადართული რჯულაღმსარებლობის ჩარჩოებში, ფრიად განათლებული და კეთილშობილი გალიონი, ცნობილი რომაელი ფილოსოფოსის სენეკას ძმა და პოეტ ლუკანას ბიძა იყო. მან უარი თქვა გამოეკვლია საქმე, რომელიც სარწმუნოებას ეხებოდა და არა სამოქალაქო საკითხს და იუდეველები სასამართლოდან გააძევა. ელინებმა,რომლებსაც იუდეველები სძაგდათ, გალიონის ასეთი გადაწყვეტილების შემდეგ იქვე სასამართლო დარბაზში მიიტანეს მათზე იერიში,შეიპყრეს შფოთის მოთავე სოსთენი,სინაგოგის მთავარი „და სცემდეს საყდარსა წინაშე და არარას ზრუნავდა ამათგანსა გალიონ“ (საქმ. 18, 14-17) შესაძლოა, ამის შემდეგ სოსთენი ქრისტესკენ მოქცეულიყო და სწორედ მას მოიხსენიებდეს მოციქული კორინთელთა მიმართ თავის ეპისტოლეში )1 კორ. 1,1) ეჭვგარეშეა, რომ განსაკუთრებული საღვთო განგებით გამოჩნდა კორინთოში პავლეს საქმის გამგრძელებლად ვინმე იუდეველი სახელად - აპოლო, იგი დაიბადა და აღიზარდა ალექსანდრიაში,საიდანაც ჯერ ეფესოში ჩავიდა, შემდეგ - კორინთოში, ჟამთააღმწერელის სიტყვებით, ის იყო მჭერმეტყველი და წმინდა წერილში გაცნობიერებული ადამიანი (საქმ. 18,24). კორინთოდან წმინდა პავლე გემით გაემგზავრა ეფესოში, იქ მან მცირე ხანს დაჰყო, ადგილზე დატოვა აკვილა და პრისკილა, თავად კი ჯერ იერუსალიმში ავიდა , მერე კი - ანტიოქიაში, საიდანაც დაიწყო ტავისი მესამე სამოციქულო მოგზაურობა, ეფესოდან მისი გამგზავრების შემდეგ, იქ ჩავიდა აპოლო, რომელიც უკვე ქრისტიანი იყო და სულანთებული,მაგრამ იცოდა მხოლოდ იოანეს ნათლისღება, მან გაბედულად დაიწყო სინაგოგაში ქადაგება, „ ესმა მისი აკვილას და პრისკილას და მოიყვანეს იგი უჭეშმარიტესად-რე უთხრეს მას გზაი უფლისაი“ (საქმ.18, 26) როდესაც მას აქაიაში გამგზავრება დასჭირდა, რომლის დედაქალაქიც იმ დროს კორინთო იყო, ეფესელმა მორწმუნეებმა მას სარეკომენდაციო წერილი მისცეს იქაურ ქრისტიანებთან, კორინთოში ის ფრიად შეეწია მორწმუნეებს, საჯაროდ ეპაექრებოდა იუდეველებს და „უჩუენებდა წიგნთაგან, ვითარმედ არს ქრსიტე იესუ“ (საქმ.18,27-28). აპოლოს ქადაგება კორინთოში ქრისტიანობის განსამტკიცებლად იმდენად დიდი მნიშვნელობისა იყო, რომ წმინდა პავლე მოციქული მას უწოდებს თავის მიერ ქრსტიანული სარწმუნოების დანერგილი თესლის მომრწყველს: მე დავასხ, აპოლომ მორწყო,ხოლო ღმერთმან ააღორძინა“ (1 კორ. 3-6) რამდენად დიდხანს დაჰყო აპოლომ კორინთოში ცნობილი არ არის, მაგრამ კორინთელთა მიმართ პირველი ეპისტოლეს დაწერის დროს, ჩვენ მას კვლავ ეფესოში ვხედავთ მოციქულთან ერთად (1 კორ. 16, 12). ეპისტოლეს დაწერის მიზეზი აპოლოს კორინთოში ყოფნის დროს,მას შემდეგ რაც წმინდა პავლემ შეასრულა თავის მიერ დასახული გეგმა - იერუსალიმში პასექის დრესასწაულს დასწრებოდა, მან დაიწყო თავისი მესამე სამოციქულო მოგზაურობა ანტიოქიიდან „მიმოვიდოდა შემდგომითი-შემდგომად გალატელთა სოფელსა და ფრიგვიაისსა“ )საქმ.18, 22-23) და ჩავიდა ეფესოშიო ქრსიტეს ეკლესიის დასაარსებლად (საქმ. 19, 1) აქ მის ყურამდე მიაღწია არასასიამოვნო ხმებმა მის მიერ დატოვებული კორინთოს ეკლესიასთან დაკავშირებით, რის გამოც დააპირა დაბრუნებულიყო კორინთოში ზღვით, პირდაპირ ეფესოდან (2 კორ. 1,15,16) მაგრამ ეფესოს დატოვება საბოლოოდ მაინც ვერ გადაწყვიტა და თავის ნაცვლად ტიმოთე წარგზავნა, რომელსაც დაავალა ჯერ მაკედონია გაევლო და შემდეგ მოეხსენებინა მისთვის ყოველივე,რაც კორინთოს ეკლესიაში ხდებოდა. იმავდროულად, არასასიამოვნო ხმები კორინთოს ეკლესიის შესახებ, კიდევ უფრო მატულობდა:თითქოს ერთ-ერთი კორინთოელი ქრისტიანი ისეთი სახის სიძვას კადრულობდა,რომელიც წარმართებთანაც კი დაუშვებლად მიიჩნეოდა (1კორ, 5,1) შემდგომ ეფესოში მოვიდნენ ერთ-ერთი ქრისტიანი დედაკაცის ქლოვეს სახლეულნი, რომლებმაც მოციქულს დაუდასტურეს არსებული ხმები და ამასთანავე უამბეს მას ბევრი სხვა უკეთური საქმეების შესახებ, რაც კორინთოელ ქრისტიანებში ხდებოდა, განსაკუთრებით დაამწუხრა მოციქული იქ წარმოებულმა სხვადასხვა სახის რელიგიურმა დავამ და პაექრობამ (1 კორ. 1,11,12) ისეთი შეხედულება იქმნებოდა რომ კორინთოში წარმოიშვა სხვადსხვა სახის რელიგიური პარტიები თუ სექტები. ქმინდა პავლესთან კორინთოს ეკლესიიდან წარმოგზავნილმა სტეფანემ,ფურტონატემ და აქაიკემ რამდენადმე დაამშვიდეს მოციქულის სული (1 კორ. 16-17), თუმცა მაინც დადასტურდა ეკლესიის მოწყობასთან დაკავშირებული მრავალი დარღვევის არსებობა,წარმოგზავნილებმა დაადასტურეს ხმები სიძვისა და ერთმანეთში უთანხმოების შესახებ და სხვა ამბებიც მოიტანეს: ქრისტიანებს შორის წარმოებული სადავო საკითხების წარმართულ სასამართლოებში განხილვა,უწესრიგობები სიყვარულის სერობებზე, დედაკაცების ტავდაუბურავობა ეკლესიებში,ზოგიერთების მხრიდან მკვდრეთიოთ აღდგომის ურწმუნოება. მოციქულს ასევე საგანგებო ეპსიტოლეში ეკითხებოდნენ ქორწინებისა და ქალწულობის შესახებ,კერპებისათვის შეწირულის ქამასთან დაკავშირებით,ენების ნიჭთან მიმართებით და ასე შემდეგ. ამის გამო პავლე მოციქულმა გადაწყვიტა,გაეგზავნა კორინთოში ეპისტოლე, რათა აღმოეფხვრა ყოველგვარი მოუწყობლობა და გაეცა პასუხები მათთვის გაურკვეველ საკითხებზე, ამასთან აღუთქვა, რომ პირადადაც ეწვეოდა (1კორ. 4,19-21). ეპისტოლეს დაწერის დამატებითი მიზეზი,როგორც ეს 1 კორ. 16, 1_დან ჩანს იყო ის, რომ შეეგროვებინათ იქ ფულადი შესაწირი პალესტინელი ქრისტიანების დასახმარებლად. დაწერის დრო და ადგილი როგორც ეს ნათლად ჩანს თვით ეპისტოლეად, ის დაწერილია ეფესოში. „არა მნებასვს აქ მგზავრ ხილვაი თქვენი; ხოლო ვესავ რაოდენისამე ჟამისა დაყოფასა თქვენ თანა, უფალმან თუ გვიბრძანოს.ხოლო დავადგრე ეფესოს შინა ვიდრე მარტვილიამდე“ (1 კორ. 16,7-8) წმინდა პავლე წერს, რომ მან კორინთოში წარგზავნა წმინდა ტიმოთე (1 კორ. 16, 7-8) ხოლო „საქმეებში“ ჩვენ ვხედავთ, რომ მან იგი ეფესოდან მაშინ წარგზავნა,როდესაც თავად იქიდან წასვლას აპირებდა (საქმ.19,21-22) წლების მიხედვით ეს არის 58 ან 59წ. ბიბლიოგაფია: წმინდა წერილის ახალი აღთქმის წიგნების შესასწავლად.მთავარეპისკოპოსი ამბერკი(ტაუშევი).თბილისი.2013 …
- დაამატა Kakha to წმინდა წერილი at 7:10am on ნოემბერი 15, 2013
- პოსტი: ნარკომანია
თემა, რომელზედაც ვაპირებ საუბარს, ვფიქრობ, მისი პოპულარობისა და უხეშად რომ ვთქვათ, გაცვეთილობის მიუხედავათ, ყოველთვის საინტერესო არის და…
- დაამატა sopia kikacheishvili at 9:35pm on დეკემბერი 6, 2012
- თემა: ივან ილიჩის სიკვდილი (დასასრული)
- ბა, რომ მე – ივან ილიჩმა, ისე არ ვიცხოვრე, როგორც საჭირო იყოო. მერე გაახსენდებოდა, მთელი სიცოცხლე როგორ წესიერად, როგორ პატიოსნად იცხოვრა და იმ უცნაურ აზრსაც თავიდან მოიშორებდა. 10 გაიარა კიდევ ორმა კვირამ. იმის გამო, რომ საწოლში წოლა არ უნდოდა, ახლა დივანზე იწვა – იწვა ყოველთვის კედლისკენ პირშებრუნებული და მარტო იტანჯებოდა ამ გაუგებელი სატანჯველის გამო, მარტო ფიქრობდა ამ ამოუხსნელ საფიქრალს. «რა არის ეს, ნუთუ მართლა სიკვდილია?! – ეკითხებოდა თავის თავს და – დიახ, სიკვდილიაო, – პასუხობდა შინაგანი ხმა. «ჰო, მაგრამ რატომ? რატომ ვიტანჯები ასე?» – ახლა ამას ჰკითხავდა და – ისე, არაფრისთვისო, – უპასუხებდა იგივე ხმა. მერე? მერე რა იყო?.. მერე აღარაფერი იყო... თავიდან, როცა ეს-ესაა ავადმყოფობა ეწყებოდა, როცა პირველად წავიდა ექიმთან, მის ცხოვრებას ორი ურთიერთსაწინააღმდეგო, ურთიერთმონაცვლე განწყობა ორად ჰყოფდა. ერთ მხარეს იყო სასოწარკვეთილება, გაუგებარი, შემაძრწუნებელი სიკვდილის მოლოდინი, მეორე მხარეს – გაზრდილი ინტერესი საკუთარი სხეულის ქმედებაზე... თვალწინ ხან ის მოგზაური თირკმელი ედგა, ხან ბრმა ნაწლავი, რომელმაც დროებით უარი თქვა თავის მოვალეობაზე და ხან გაუგებარი, თავზარდამცემი სიკვდილი, რომლისგანაც ვერაფრით გათავისუფლდებოდა. ეს ორი განწყობა ავადმყოფობის პირველი დღეებიდან ენაცვლებოდა ერთმანეთს, მაგრამ, რაც უფრო მძიმდებოდა, რაც უფრო შორს მიდიოდა ავადმყოფობა, მით უფრო საეჭვო და დაუჯერებელი ხდებოდა მოსაზრება თირკმელის მდგომარეობის შესახებ, ხოლო უფრო რეალური – კარსმომდგარი სიკვდილის გაცნობიერება. საკმარისია გაეფიქრა, რა იყო სამი თვის წინ და რა არის ახლა, გაახსენდებოდა, როგორ მიაბიჯებდა მთის ძირას მძიმე, თანაზომიერი ნაბიჯებით, რათა საბოლოოდ გადასწუროდა დაიმედების იოტისოდენა შესაძლებლობაც კი. ამ ბოლო დროს რაც დივნის ზურგისკენ პირშებრუნებული იწვა, იმ საშინელ მარტოობას განიცდიდა, იმ გაუსაძლის მარტოობას, ხალხმრავალ ქალაქსა თუ მრავალრიცხოვან ნაცნობ-მეგობრებსა და ოჯახის წევრებს შორის, რომლის უარესადაც თავს ზღვის უძირო ფსკერზედაც არ იგრძნობდა, ივან ილიჩი ამ ბოლო დროს მხოლოდ წარსულის გახსენებით ცხოვრობდა... ერთმანეთის მიყოლებით წარმოუდგებოდა გარდასულ დღეთა სურათები, დაიწყებდა უახლოესი დროით, მივიდოდა შორეულ ბავშვობამდე და გაჩერდებოდა... გახსენებია კი ივან ილიჩს ის შავი ქლიავის მურაბა, დღეს დილას საუზმეზე რომ მოუტანეს, მაშინ როცა გუშინდელივით ახსოვს ბავშვობის დროინდელი იმ დამჭკნარი ფრანგული ქლიავის გემო, რომელიც განსაკუთრებულად მაშინ იყო გემრიელი, კურკამდე რომ მივიდოდა და ნერწყვით აევსებოდა პირი... გაახსენდებოდა გადია, ძმა, სათამაშოები, მაგრამ, არა, ამაზე ფიქრი საჭირო არ არის, მეტისმეტად მტკივნეულიაო და დაუბრუნდებოდა ისევ ახლანდელს – აი, ღილი დივნის ზურგზე, ხმარებისგან გაუფერულებული ტარსიკონი... სწორედ ამ ტარსიკონის გამო იყო, ასე რომ იჩხუბეს – ძვირია, გამძლე არ არისო... მაგრამ, სულ სხვა იყო ეს ჩხუბი ტარსიკონის გამო და სულ სხვა, მამას პორთფელი რომ დაუხიეს და დასჯილებს დედამ ჩუმად ღვეზელი მოუტანა... მერე ფიქრი ისევ ბავშვობისკენ გაექცეოდა, თუმცა ესეც მისთვის მეტისმეტად მტკივნეული იყო და შეეცდებოდა, ფიქრი სხვა რამეზე გადაეტანა. იმ მოგონებების გვერდით მის გულში მიედინებოდა სხვა მოგონებები, მოგონებები იმის შესახებ, როგორ მატულობდა, თანდათან როგორ იკრებდა ძალას მისი ავადმყოფობა... იმის შესახებაც, რომ იქ, იმ შორეულ წარსულში მეტი იყო სიკეთე, მეტი იყო თავად სიცოცხლე და ორივე – ერთიცა და მეორეც ერთმანეთს ერწყმოდა... რაც უფრო მატულობს ტკივილი, რაც უფრო მატულობს ტანჯვა, ცხოვრება მით უფრო მძიმე და გაუსაძლისი ხდებაო, – ფიქრობდა. ერთადერთი ნათელი წერტილი იქ, უკან, ცხოვრების დასაწყისში ანათებდა, მერე თანდათან ყველაფერი სულ უფრო სწრაფად და სწრაფად ინთქმებოდა სიბნელეში. «მანძილი სიკვდილიდან უკან, კვადრატების უკუპროპორციულია», – გაიფიქრა ივან ილიჩმა და ზევიდან ფრენით წამოსული ქვის ეს ხატი სულში ჩასწვდა, – მზარდი ტკივილით გაჯერებული სიცოცხლე სულ უფრო სწრაფად მიფრინავდა აღსასრულისაკენ ტანჯვით, წამებით. «აი, მივფრინავ...» შეაკანკალა, შეკრთა, უნდოდა რაღაც ექნა, ემოქმედა, შეწინააღმდეგებოდა, მაგრამ იცოდა, რომ ამ შეწინააღმდეგებას აზრი აღარ ჰქონდა და ყურებით დაღლილი, მაგრამ არშემძლე იმის არყურების, რაც მის წინ იყო, ისევ ფართოდ თვალებგახელილი მისჩერებოდა დივნის ზურგს და ელოდა – ელოდა იმ საშიშ ვარდნას, იმ დაცემას, იმ განადგურებას... ვიცი, არ შეიძლება წინააღმდეგობის გაწევა, – ფიქრობდა იგი გუნებაში, – მაგრამ, ის მაინც გამაგებინა, ასე რატომაა? არა, არც ეს შეიძლება! ამის ახსნას მხოლოდ მაშინ შევძლებ, თუ ვიტყვი, თუ ვაღიარებ, რომ ისე არ ვიცხოვრე, როგორც უნდა მეცხოვრა... თუმცა არც ამის აღიარებას აქვს აზრიო, – ეუბნებოდა თავის თავს და იხსენებდა, როგორ პატიოსნად იცავდა კანონებს, რა წესიერად, რა პატიოსნად იცხოვრა... «სწორედ ეს არის დაუშვებელი, ეს არის შეუძლებელი», – უთხრა თავის თავს და ტუჩებში ისე ჩაიცინა, თითქოს ვინმეს შეეძლო, მისი ეს ღიმილი დაენახა და მოტყუებულიყო, – ეს არ არის ახსნა, ამით ვერაფერს ახსნი!.. ტკივილი... ტანჯვა... სიკვდილი... რატომ?! მაინც რატომ?! -------------------------------- 11 ასე გაიარა ორმა კვირამ. და აი, ამ ორ კვირაში მოხდა ის, რაც ივან ილიჩსა და მის ცოლს – პრასკოვია ფეოდოროვნას ასე ეწადათ – პეტრიშევმა მათ ქალიშვილს – ლიზას ცოლობა სთხოვა. ეს ამბავი საღამოთი მოხდა. მეორე დღეს, ვიდრე ქმართან შევიდოდა, პრასკოვია ფეოდოროვნამ ბევრი იფიქრა, აწონ-დაწონა და გადაწყვიტა, ეს ახალი ამბავი როგორ ეხარებინა ქმრისათვის, მაგრამ, სწორედ იმ ღამეს ივან ილიჩის ჯანმრთელობის მდგომარეობა კიდევ უფრო დამძიმდა. ოთახში რომ შევიდა, ქმარი ისევ იმ დივანზე იწვა, ოღონდ ზურგისკენ პირშებრუნებული კი არა, იწვა გულაღმა, გაუნძრევლად და რაღაცას მისჩერებოდა. პრასკოვია ფეოდოროვნამ წამლებზე დაუწყო ლაპარაკი, მაგრამ ცოლს ისე გადმოხედა, ისეთი ბოღმა, ისეთი გესლი იყო მის თვალებში, რომ ქალმა დაწყებული სიტყვა ვეღარ დაამთავრა. – ღვთის გულისთვის, მაცალე მშვიდად მოვკვდე, – უთხრა ივან ილიჩმა. პრასკოვია ფეოდოროვნა ის იყო, წასასვლელად წამოდგა, რომ ქალიშვილი შემოვიდა, მამას მიესალმა, ჰკითხა, როგორ ხართ, თავს როგორ გრძნობთო, მაგრამ მამამ ქალიშვილსაც ისე შეხედა, როგორც ცოლს და ცივად უთხრა, რომ მალე ყველა გათავისუფლდებოდა მისგან... არც დედას და არც შვილს ხმა აღარ ამოუღია, ცოტა ხანს კიდევ ისხდნენ და წავიდნენ. – ვითომ რა დავაშავეთ, რაში ვართ ჩვენ დამნაშავეები?! – უთხრა ლიზამ დედას, – თითქოს ჩვენი ბრალი იყოს... მამა მეცოდება, მაგრამ ჩვენ ასე რატომ ვიტანჯებით? მოვიდა ექიმი. კითხვებზე ივან ილიჩი ან «ჰოს» პასუხობდა, ან «არას», თან გაბრაზებული შეჰყურებდა და ბოლოს უთხრა: – თქვენ კარგად იცით, რომ ვერ მიშველით, თავი დამანებეთ. – რატომ, ტკივილის შემსუბუქება შეგვიძლია, – თქვა მშრალად ექიმმა. – არც ეგ შეგიძლიათ, თავი დამანებეთ... ექიმი სასტუმრო ოთახში გავიდა, – საქმე ცუდადაა, – უთხრა პრასკოვია ფეოდოროვნას, – ეს ტანჯვა, რომელიც ნამდვილად საშინელებაა, როგორმე რომ შეუმსუბუქდეს, მხოლოდ ერთადერთი საშუალებაა – ოპიუმი. ავადმყოფის ფიზიკური მდგომარეობა ძალიან მძიმეაო, – ამბობდა ექიმი და ეს მართლაც ასე იყო, თუმცა ივან ილიჩისთვის ფიზიკურ ტკივილზე უფრო მძიმე ზნეობრივი ტანჯვა იყო. მისი ზნეობრივი ტანჯვის მიზეზი კი გახლდათ ის, რომ იმ ღამეს, როცა ის გერასიმის კეთილ, ნამძინარევ, ღაწვმაღალ სახეს უყურებდა – იქნებ მთელი ჩემი გაცნობიერებული ცხოვრება «ისეთი» მართლაც არ იყოო, – გაუელვა უცებ გონებაში. თავში ახლა ის აზრი მოუვიდა, იქნებ მართალი ის იყო, რაც ადრე სრულიად წარმოუდგენლად მიაჩნდა, ანუ ის, რომ ცხოვრება ისე არ განვლო, როგორც საჭირო იყო, როგორც უნდა ეცხოვრა... ახლა იმაზე ფიქრობდა, იქნებ მართალი იმის წინააღმდეგ მისი ის გაუბედავი მცდელობაა, რასაც უმაღლეს დონეზე მყოფი ადამიანები საუკეთესოდ მიიჩნევენ, ის ბუნდოვანი განზრახვა, რასაც მაშინვე უგულებელყოფდა, თავიდან იშორებდა, იქნებ სწორედ ის იყო ნამდვილი, ხოლო სხვა ყველაფერი – მისი სამსახურიც, მისი ცხოვრების წესიც, მისი ოჯახიც, საზოგადოების და სამსახურის ინტერესებიც სულაც არ იყო ნამდვილი... ივან ილიჩი შეეცადა დაეცვა, გაემართლებინა საკუთარი თავის წინაშე ეს ყველაფერი, მაგრამ, უცებ იგრძნო, რომ იმის დაცვა, რის დაცვასაც ასე საგულდაგულოდ ცდილობდა, არც ისე ადვილი იყო... მოკლედ, დასაცავიც აღარაფერი იყო... «მაგრამ თუ ასეა, – უთხრა თავის თავს, – თუ მე ცხოვრებიდან იმ შეგნებით მივდივარ, რომ დავღუპე, გავანადგურე ყველაფერი, რაც მე მოცემული მქონდა, ხოლო ამის გამოსწორება შეუძლებელია, მაშინ რა უნდა ვქნა, რა გაეწყობა?» მერე ისევ პირაღმა დაწვა და მთელი თავისი ცხოვრება ახლებურად გადასინჯა. დილით ლაქია რომ შემოვიდა, ჯერ მას შეხედა, მერე ცოლს, მერე ქალიშვილს, მერე ექიმს, თითოეული მათი მოძრაობა, მათ მიერ ნათქვამი თითოეული სიტყვა იმ სულისშემძვრელ სიმართლეს უდასტურებდა, რომელიც მისთვის ამ ღამით გახდა ნათელი. მათში ის საკუთარ თავს ხედავდა, ხედავდა ყველაფერ იმას, რითაც იცხოვრა, ხედავდა, რომ ეს ყველაფერი არ იყო ის, არამედ იყო დიდი, საზარელი სიცრუე, რომელიც სიცოცხლესაც მოიცავდა და სიკვდილსაც. ამის გაცნობიერება აათმაგებდა მის ფიზიკურ ტანჯვას, შფოთავდა, კვნესოდა, ტანსაცმელს იგლეჯდა, ეჩვენებოდა, რომ აღრჩობდა, სულს უხუთავდა ეს ტანსაცმელი და ვერ იტანდა მათ. დაალევინეს დიდი დოზით ოპიუმი და ძილბურანში მყოფი ცოტა დამშვიდდა, მაგრამ სადილობისას ისევ დაეწყო ძლიერი ტკივილები. თავისთან ოთახში არავის აჩერებდა, შფოთავდა, აქეთ-იქით აწყდებოდა. შემოვიდა პრასკოვია ფეოდოროვნა: – Jean, ძვირფასო, გააკეთე ეს ჩემთვის (ჩემთვის?!). წყენით არ გაწყენს, თუმცა ხშირად შველის. ეს ხომ ისეთი არაფერია, აი, ჯანმრთელობისთვის კი... გაოცებისგან ივან ილიჩს თვალები გაუფართოვდა: – რაა?! ვეზიარო?! რატომ? არა, არ არის საჭირო! თუმცა... პრასკოვია ფეოდოროვნა ატირდა: – ესე იგი, თანახმა ხარ, ჩემო მეგობარო? მაშინ დავუძახებ ჩვენს მოძღვარს, ის ისეთი საყვარელია. – კარგი, ასე იყოს, – ჩაილაპარაკა ივან ილიჩმა. მღვდელი რომ მოვიდა და აზიარა, ზიარების შემდეგ ოდნავ დამშვიდდა, თითქოს გათავისუფლდა ეჭვებისგან, თითქოს გულზე მოეშვა, იმედი მიეცა. მერე ფიქრი ისევ ბრმა ნაწლავზე დაიწყო, იმაზე, თუ როგორ გამოჯანსაღდებოდა, თუმცა ზიარებით მაინც თვალზე ცრემლიანი ეზიარა... ზიარების შემდეგ რომ აწვენდნენ, წუთით შვება იგრძნო და ისევ გაუჩნდა სიცოცხლის იმედი. ახლა იმ ოპერაციაზეც კი ფიქრობდა, რომლის გაკეთებასაც ურჩევდნენ – სიცოცხლე... სიცოცხლე მინდაო! – იმეორებდა გუნებაში. მალე პრასკოვია ფეოდოროვნა შემოვიდა, რათა ზიარება მიელოცა ქმრისათვის, ჯერ რაღაც სრულიად უმნიშვნელოზე დაუწყო ლაპარაკი და ბოლოს უთხრა: – ხომ ხარ უკეთესად, ხომ მართლა კარგად ხარ? – ჰო... ისე ჩაილაპარაკა ივან ილიჩმა, მისთვის არც კი შეუხედავს. ცოლის სამოსი, მისი აღნაგობა, მისი სახის გამომეტყველება, მისი ხმა მხოლოდ ერთს ეუბნებოდა: «არა, ეს ის არ არის. ყველაფერი, რითაც იცხოვრე და ცხოვრობ, სიცრუეა, რომელიც ფარავს შენგან სიცოცხლესაც და სიკვდილსაც». ამის გაფიქრებაზე გული სიძულვილით აევსო, რასაც სულის ამომხდელი ტკივილი დაერთო და მოახლოვებული, გარდაუვალი სიკვდილი მისთვის კიდევ უფრო აშკარა გახდა... ტანში სცრიდა, ამტვრევდა, სუნთქვა ეკვროდა, ფერდში ჭვალივით ჩხვლეტდა – ეს რაღაც ახალი იყო. როცა ზიარებაზე თანხმობის ნიშნად ივან ილიჩმა – კარგი, ასე იყოსო, – ჩაილაპარაკა, მისი სახის გამომეტყველება შემაძრწუნებელი იყო. კარგიო – თქვა და უცებ ცოლს სახეში შეხედა, სისუსტის, უძლურების მიუხედავად გულაღმა სწრაფად გადმოტრიალდა და იყვირა: – წადით, თავი დამანებეთ, წადით, დამტოვეთ. ----------------------------------- 12 იმ წუთიდან დაიწყო ის სამი უმძიმესი დღე, ის შემზარავი ყვირილი, რომლის მოსმენა ორი კარის იქითაც თავზარს გცემდა და რომელიც წუთითაც არ შეუწყვეტია... იმ წუთას, როცა ივან ილიჩი ცოლს პასუხობდა, მიხვდა, რომ ყველაფერი დამთავრდა, რომ ეს უკვე დასასრული იყო. – უუ!.. უუჰ!.. – ყვიროდა სხვადასხვა კილოზე შეუჩერებლივ... «არ მინდა! არა, არ მინდა!» – დაიწყებდა ამით და – უუო! – აკვნესდებოდა. სიცოცხლის სამი ბოლო დღე ისე წვალობდა, ისე იტანჯებოდა იმ შავ ტომარაში, რომელშიც უხილავი, დაუძლეველი ძალა ტენიდა, ისე ეხეთქებოდა აქეთ-იქით, ისე ფართხალებდა, როგორც ჯალათის ხელში სიკვდილმისჯილი, ვინაიდან იცოდა, თავს ვეღარაფრით იხსნიდა... ყოველ წუთს გრძნობდა, იმ თავგამოდებული ბრძოლის მიუხედავად სულ უფრო უახლოვდებოდა იმას, რისიც ასე ეშინოდა, რაც ასე თავზარს სცემდა... გრძნობდა, მისი ამ წამების მიზეზი ის შავი ხვრელი იყო, შიგ ასე ძალისძალად რომ ტენიდნენ, მაგრამ, კიდევ უფრო ის ტანჯავდა, შიგ რომ ვერა და ვერ ტენიდნენ და ამაში, რაშიც ხელს იმის აღიარება უშლიდა, რომ მისი ცხოვრება ახლა მშვენიერი იყო. სწორედ ეს აკავებდა, წინ არ უშვებდა და იტანჯებოდა. უცებ მკერდზე მთელი ძალით თითქოს რაღაც დააწვა, მერე ფერდზეც იგრძნო ის მძიმე დაწოლა, სუნთქვა კიდევ უფრო გაუჭირდა, მთელი სისწრაფით ხვრელში ჩაასკდა, ხვრელის ფსკერზე ერთბაშად რაღაცამ ინათა და უცებ თავი ისე იგრძნო, როგორც მატარებელში, როცა გგონია, წინ მივდივარო, სინამდვილეში კი მატარებელს უკან-უკან მიყავხარ და ამას მხოლოდ მერეღა ხვდები. «დიახ, ყველაფერი ისე არ იყო... – ჩაილაპარაკა თავისთვის, – მაგრამ, ამას არაუშავს, ჯერ კიდევ შეიძლება «ამის» გამოსწორება... ჰო, მაგრამ რა «ამის»? – გაიფიქრა გუნებაში და უცებ გაირინდა. ეს მოხდა მესამე დღის ბოლოს, სიკვდილამდე ერთი საათი ადრე. ზუსტად იმ დროს გიმნაზიელი ბიჭუნა მამის ოთახში ფეხაკრეფით შეიპარა და მისი საწოლის წინ გაჩერდა. მომაკვდავი განწირული ხმით ყვიროდა, ხელებს გამწარებული იქნევდა, მისი ხელი ბიჭს თავში მოხვდა, ბიჭმა ხელში აიღო, დაეკონა და ატირდა. ეს ის დრო იყო, როცა ივან ილიჩი შავ ხვრელში ჩაასკდა, სინათლე დაინახა, გონება გაუნათდა, მიხვდა, რომ მისი ცხოვრება «ის» არ იყო, რაც უნდა ყოფილიყო და რისი გამოსწორებაც ჯერ კიდევ შეიძლებოდა. «მაგრამ რა არის «ის»? – ჰკითხა ისევ თავის თავს და გაირინდა. უცებ იგრძნო, რომ ხელზე ვიღაც კოცნიდა, თვალები გაახილა, ბიჭს შეხედა და შეეცოდა შვილი... საწოლთან ახლოს მოდგა პრასკოვია ფეოდოროვნაც, ივან ილიჩმა მასაც შეხედა, დაინახა, როგორ იდგა ნამტირალევი, ღაწვებზე ცრემლშეუმშრალი და როგორი სასოწარკვეთილი მისჩერებოდა. ივან ილიჩს ისიც შეეცოდა და გუნებაში გაიფიქრა: «ასეა, მე მათ ვტანჯავ. მართალია, ამათ ყველას ვეცოდები, მაგრამ ჩემი სიკვდილის შემდეგ არათუ კარგად, არამედ ძალიან კარგად იქნებიან...» უნდოდა ეს ხმამაღლა, მათ გასაგონად ეთქვა, მაგრამ ძალა არ ეყო და – თქმა კი არა, მოქმედებაა საჭიროო, – გაიფიქრა, თვალით შვილზე მიანიშნა და უთხრა: – გაიყვანეთ... ცოდოა... შენ კი... – უნდოდა, მაპატიეო, ესეც ეთქვა, მაგრამ «გაუშვიო», – მხოლოდ ეს თქვა, თუმცა, იმის სათქმელად, რისი თქმაც უნდოდა, ძალა არც ახლა ეყო და – ვისაც უნდა რომ გაიგოს, გაიგებსო, – ხელი ჩაიქნია. უცებ მისთვის ნათელი გახდა, რომ ის, რაც ასე აწამებდა და რასაც ვერავინ ამჩნევდა, ხედავს, მისი ორგანიზმის ყოველი ნაკვთიდან ერთბაშად გამოდის... ორი... ათი... მოკლედ, ყოველი მხრიდან. «ცოდონი არიან, ისე უნდა მოვიქცე, მათთვის ეს მტკივნეული არ იყოს, ისინიც გავათავისუფლო ამ ტანჯვისგან, მეც გავთავისუფლდე... რა კარგია, რა ადვილია!.. მაგრამ ტკივილი? სად არის, რა იქნა, სად წავიდა ტკივილი?! – გაიფიქრა გუნებაში, – სადა ხარ, რა იქენი, სად წახვედი, ტკივილო?!» და ისევ მიაყურა: – ჰო, აი, ისიც!.. რას იზამ, იყოს! რა გაეწყობა!.. «მაგრამ სიკვდილი? სად არის სიკვდილი?!» ივან ილიჩი ეძებდა შიშს სიკვდილისას, შიშს ადრინდელს, რომელსაც ასე მიჩვეული იყო და ვერ პოულობდა... სად არის?.. როგორია სიკვდილი? – ეკითხებოდა თავის თავს, მაგრამ აღარ იყო შიში, ვინაიდან აღარც სიკვდილი იყო. სიკვდილის მაგივრად იყო სინათლე. – აი, თურმე რა არის! – თქვა უცებ ხმამაღლა, – რა კარგია, რა მშვენიერია!.. ეს მხოლოდ ერთი წამი იყო, ერთი მნიშვნელოვანი წამი და ამ ერთი წამის მნიშვნელობა არ შეცვლილა... სულთმობრძავის აგონია მის გვერდით მყოფთათვის კიდევ ერთ საათს გაგრძელდა. მკერდში რაღაც უთუხთუხებდა, ძალამიხდილი სხეული უთრთოდა... მერე მკერდში იმ ხმაურმა თანდათან იკლო, ხროტინითაც უკვე აღარ ხროტინებდა. – მორჩა! – თქვა რომელიღაცამ მის თავთან. მომაკვდავმა გაიგონა ეს სიტყვა და გაიმეორა გუნებაში: «მორჩა!.. მორჩა სიკვდილი... სიკვდილი უკვე აღარ არის...» – თქვა უხმოდ, თავისთვის. მერე პირი გააღო, მაგრამ ჰაერი ბოლომდე ვერ ჩაისუნთქა, გაიზმორა და გარდაიცვალა. …
- დაამატა Kakha to ლიტერატურა at 8:20pm on იანვარი 3, 2019
- თემა: მშობიარობის უჩვეულო შემთხვევები
- დაბადებულები 10. სტეისი ჰერალდმა თითქმის თავისხელა ბავშვი გააჩინა - მსოფლიოში ყველაზე დაბალი დედა 72 სმ სიმაღლის ქალბატონს 46სმ ბავშვი გაუჩნდა. ორსულობის დროს მისი მუცელი "უშველებელი" გახდა."დაწოლილი ლოკოკინას ვგავდი" – ღიმილით იხსენებს სტეისი. 9. ბრიტანელ ცოლ-ქმარს შერეული, "შავ–თეთრი" ტყუპები შეეძინა! ორჯერ. მაიას მამიკოსავით მუქი კანი და თმები აქვს, მის ტყუპისცალ დაიკო ლეას კი ისეთივე თეთრი კანი და ცისფერი თვალები, როგორც მის წითურ დედიკოს. მათ უფროს დებს – ტყუპებს ლოურენს და ჰეილეის ასევე განსხვავებული გარეგნობა აქვთ. ტყუპების ორივე წყვილი სხვადსხვა კვერცხიდუჯრედიდან განვითარებული ნაყოფებია, შესაბამისად არ არის გამორიცხული ორივე მშობლის გენების გამოვლენა. 8. ოჯახში მატებაა - ჯერ ერთი, მერე ორი, სამი და ა.შ. ნიუ იორკში მცხოვრებმა ნატაშა უილსონმა პატარა ნიკოლასი გააჩინა. შემდეგ მას ეყოლა ტყუპები – ჯეიმსი და ესაია. ნატაშას დედამ გაიხუმრა – შემდეგი ალბათ სამტყუპი იქნებაო. ასე ყველაფერი კარგად აგიხდეთ, ნატაშამ სამი პაწია ტყუპისცალი მოავლინა ქვეყანას. ნატაშას დედა ოთხეულზე ჯერ–ჯერობით დუმს. 7. სხვადასხვა ასაკის ტყუპები ჩრდილოეთ ილინოისში მადისენ კარინ ლუისი ქვეყანას მოევლინა 2010 წლის 31 დეკემბერს 23 საათსა და 59 წუთზე, ხოლო აიდენ ევერეტ ლუისი – 2011 წლის პირველ იანვარს 00 საათსა და 01 წუთზე. ამიტომ, მადისენი თავის ტყუპისცალ დაიკოზე ერთი წლით დიდია:). გოგონების მამიკო იხსენებს, რომ როდესაც ექიმი წამებს ითვლიდა, ეს იყო მისი უბედნიერესი ახალი წლის "ქაუნთდაუნი" ☺ 6. სინდრომში დამალული ბავშვი 21 წლის ბელინდა უაითი რამოდენიმეჯერ მივიდა საავადმყოფოში მუცლის არეში უსიამოვნო შეგრძნებებით. მას დაუსვეს იშვიათი ნაწლავური სინდრომის დიაგნოზი. ერთ დღესაც ჩვეულებრივზე უფრო ძლიერი ტკივილებით შეწუხებულმა ბელინდამ საავადმყოფოს მიაკითხა. გასინჯვის შემდეგ მას "ახალი" დიაგნოზი დაუსვეს – სამი თვის ორსულობა. თუმცა 4 საათში მან ჯანმრთელი, 9 თვის ორსულობის შესაფერისი განვითარების ჩვილი გააჩინა. სად "იმალებოდა" პატარა ამდენი ხანი, გაუგებარია. 5. ოჯახი, ყველაზე ეკონომიურად გადახდილი დაბადების დღე 29 მარტს მარშალების ოჯახს შეემატა პატარა მილა. მისი დაბადების თარიღში არავის ეპარებოდა ეჭვი, რადგან მილას ბებია სიდნი, სიდნის ბაბუა ედი, ედის ბებია ალისია და ალისიას დედა ანიტა – ყველანი 29 მარტს არიან დაბადებულნი. 4. ერთად ჩნდებიან, ერთად აჩენენ. ყოველგვარი დაგეგმვის გარეშე, ტყუპები ემი და ელისონი ერთდროულად დაორსულდნენ, მიუხედავად იმისა, რომ ელისონი 6 თვით ადრე გათხოვდა. მათ ერთი და იგივე ექიმი აიყვანეს და რას წარმოდგიენდნენ, რომ სამშობიაროშიც ერთდროულად მოუწევდათ მისვლა. ამას არც ექიმი ელოდა, რომელიც ორ დას შორის დარბოდა და ორ მშობიარობას ერთდროულად იღებდა. პატარების დაბადებას შორის განსვავება 14 წუთია. 3. იანვრის 11, 2011 და კიდევ 1_ანები როდესაც მინესოტას სამშობიაროში ემი ზელერი ბავშვს აჩენდა, მთელი მედპერსონალი საათს შეჰყურებდა. პატარა ფლორა მენსა დაიბადა 1:11, 1.11.11 – 2011 წლის 11 იანვრის პირველ საათსა და 11 წუთზე. 2. რიცხვები თუ არ ემთხვევა, ისე ვერ აჩენენ 36 წლის ბარბარა სოპერის პირველი შვილის დაბადების თარიღია 08.08.08, მეორე შვილის – 09.09.09, ხოლო მესამე შვილის – უკვე აღარც გიკვირთ – 10.10.10. "ეს ჩვენი ოჯახის პატარა სასწაულია" – გაუხარდათ მშობლებს. თუმცა, სასწაული რომ არ "გაეფუჭებინათ", თუ სხვა მოსაზრების გამო, მეოთხე შვილი აღარ გაუჩენიათ. (მითუმეტეს საეჭვოა, რომ ეს რეკორდი ვნმემ მოხსნას) 1. ხარაკირი მიუხედავად იმისა, რომ საბოლოოდ ყველაფერი კარგად დასრულდა, ეს შემთხვევა საშინელებათა ფილმის სიუჟეტს ჰგავს. 6 შვილის დედას მშობიარობის დრომ რომ მოუწია, იგი იმყოფებოდა უახლოესი ქალაქიდან 80 კმ–ის დაშორებულ პატარა დაბაში, უკვე შუაღამე იყო და ქმარი მეგობრებთან ერთად იქაურ სოფლის კანტინაში სვამდა. ინეს რამირესს არ გააჩნდა ტელეფონი და ქმართან წასვლასაც აზრი არ ჰქონდა, რადგან არც კანტინაში ჰქონდათ ტელეფონი. გაუსაძლისი ტკივილებით მოკრუნჩხულმა ქალმა სპირტიანი სასმელი ჩაიცალა, 15სმ–იანი დანა აიღო, დაბალ ხის სკამზე ჩამოჯდა და ბასრი დანა საკუთარ მუცელს დაუსვა… მბჟუტავი ნათურის შუქზე მან გაკვეთა კანი, ცხიმოვანი და კუნთოვანი ქსოვილი და საშვილოსნომდე ჩავიდა, შემდეგ ამოიყვანა ბავშვი, უკანასკნელი ძალების დაძაბვით მაკრატლით ჭიპლარი გადაჭრა და გონება დაკარგა. როდესაც გონს მოეგო, კვლავ მარტო იყო, პირსახოცით სისხლიანი მუცელი შეიხვია და უფროსი შვილი – 6წლის ბენიტო დახმარების სათხოვნელად გაგზავნა. რამოდენიმე საათის შემდეგ, უკვე გათენებულზე, მეზობელი დასახლებიდან ბენიტომ მოიყვანა ექიმბაში, რომელმაც ჩვეულებრივი ნემსით და ძაფით გაკერა 17სმ სიგრძის ჭრილობა, შემდეგ დედა და ახალშობილი საბნებში გაახვიეს, ცხენებზე დააკრეს და უახლოესი ქალაქის საავადმყოფოში წაიყვანეს. ინეს რამირესი და მისი შვიდივე შვილი თავს მშვენივრად გრძნობენ. პირდაპირი მნიშვნელობით გმირი–დედა კი ერთდაერთი ქალია მთელ მსოფლიოში, რომელმაც საკუთარ თავს საკეისრო კვეთა ჩაუტარა. წყარო: ვერტიკალური ჰორიზონტი …
- დაამატა ლაშა to ეს საინტერესოა at 11:02pm on მაისი 1, 2012
- თემა: ესპანური შური
- ი, - მგონი, ადრეც ვთქვი ამის თაობაზე, - მარტო ბოლივიაში როდია გავრცელებული; მწერალს ბოლივიელები უბრალოდ, მაგალითად მოჰყავს, თორემ ამ სენით გაცილებით მეტი ხალხია შეპყრობილი. არგედასი ცოცხლად და შთამბეჭდავად გვიხატავს ქვეყნის ცხოვრების სურათებს, ხალხის ყოველდღიურ ყოფას, პატარა ქალაქებისა თუ სოფლების კარჩაკეტილ, გარე სამყაროსგან სრულიად მოწყვეტილ, სხვა ხალხებთან, ქალაქებთან და მით უმეტეს, ქვეყნებთან ყოველგვარ ურთიერთობას მოკლებულ, მონურად ჩამკვდარ, ერთფეროვან, უღიმღამო, მართლაც პროვინციულ არსებობას, მაგრამ ამ სურათებშიც კი ცხადად ჩანს, როგორ ღვივის იქ ბოღმა და შური. „ამ ქალაქებსა და სოფლებში, - წერს არგედასი, - ადამიანის მთელი ცხოვრება, - მათი ისედაც შეზღუდულ-შემოფარგლული ფიზიკური თუ ზნეობრივი მოთხოვნილებები, - მდორედ და უსიხარულოდ მიედინება. აქ ბატონობს ერთფეროვანი ყოფა-ცხოვრების ნიადაგზე აღმოცენებული მორალური დოგმები; ამ გონებაშეზღუდულთა ურთიერთობებიც ასევე მათი აზროვნების ერთგვაროვნობაზეა აგებული. ასეთი ცხოვრების მატერიალური პირობებიც უცვლელია, კონტრასტები - შეუმჩნეველი; ხალხი ერთხელ და სამუდამოდ დადგენილი წესითა და რიგით ცხოვრობს; თითოეული დღე მკაცრად აქვთ დაგეგმილი, სტუმრობა-გართობის თარიღები და საათებიც კი სულ კალენდრის მიხედვით გამოთვლილი. ამისთანა ყოფა ბოლოს და ბოლოს ადამიანს მთლად ჩაუკლავს წარმოსახვის უნარს და ერთიანად გამოუფიტავს გონებას. პატარა ქალაქებში თავისებური და თვალშეუვლები სულიერი კლიმატიც ყალიბდება. ყველაფერი მითქმა-მოთქმის საგანი ხდება, ნებისმიერი მოვლენა სალაპარაკო თემად იქცევა, კერძო ცხოვრებას ყველა გაფაციცებით ადევნებს თვალს, ყველა ყველას საქმეში ერევა, ყველა თავისი მეზობლის მოწმეც არის და მსაჯულიც. ერთმანეთთან ქიშპის საუკეთესო იარაღი კი ჭორი და ცილისწამებაა... ხოლო ჟინი, როგორმე ისე დათრგუნონ პიროვნება და აიძულონ ცხოვრების ერთხელ და სამუდამოდ დადგენილ წესს დაემორჩილოს, მეტ-ნაკლებად შეიმჩნევა ბოლივიის თითქმის ყველა ქალაქსა თუ სოფელში...“ „ბოლივიის ყველა ქალაქშიო?!“ - მერედა, მარტო ბოლივიისა? არგედასის ამ სურათებს რომ ჩავცქერი, თვალწინ წარმომიდგება ყველა ის პროვინციული ქალაქი, რომელიც კი ოდესმე მინახავს და სადაც ადამიანის ბუნება ვერანაირ მაღალ იდეალს ვერ დაუოკებია, თუ ასეთ იდეალად გამდიდრებაზე ოცნებას არ მივიჩნევთ. ადამიანის დათრგუნვის ეს ტენდენცია კი ყოველი კონსერვატული, დახავსებული საზოგადოებისა და აგრეთვე, მომხვეჭელობისა და სიხარბის ჭაობში ჩაფლულთა პირველი ნიშანია. პიროვნების პატივისცემა, ანუ იმის გააზრება, თუ რას წარმოადგენს ადამიანი - ინდივიდი, ასეთი საზოგადოებისთვის სრულიად უცხოა; იგი სწორედ იმ ადამიანს მიაკრავს ხოლმე გიჟის იარლიყს, ვინც მართლა ღირსია ეწოდოს ადამიანი, თუმცა კი, ბოლოს, - მაგრამ ეს „ბოლო“ მხოლოდ სიკვდილის შემდეგ დგება, - ამ „გიჟს“ მაინც მიაგებენ ჯეროვან პატივს, თანაც საკმაოდ დიდ პატივსაც, - თავად გენიოსმა ლამის მუშტის ძალით რომ მოიპოვა, - და მაინც, ამ პატივის მიუხედავად, სულერთია, ისევ გიჟად მოიხსენიებენ. რამდენი ვიცი ასეთ საზოგადოებაში, - განსაკუთრებით პროვინციულ ქალაქებში, სადაც ყველა ყველას იცნობს, - ისეთი გონებაშეზღუდული და მით უფრო ბოლოხანებში გამდიდრებული, არასგზით რომ არ აღიარებს სხვის უპირატესობას, რაგინდ ნიჭიერი უნდა იყოს, თუნდაც იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ ეს კაცი მათ თვალწინ დაიბადა და გაიზარდა; „ერთი მიბრძანეთ, თუკი ამისთანა ნიჭიერი ბრძანდება, რით ვეღარ დააღწია თავი სიღარიბეს?“ - აღშფოთება ვეღარ დამალა ერთმა ასეთმა ახალგამოჩეკილმა ბობოლამ. თუკი ერთი წამოგცდათ ვისმეზე „ჭკვიანი კაციაო“, მაშინვე სეტყვასავით დაგაყრიან კითხვებს: „მაინც რა ასეთი დოვლათის პატრონია?“ - და ამ კითხვებით ერთი კი არა, მთელი ლაშქარი შემოგიტევთ. ამ თხზულების მეოთხე თავში, სადაც არგედასი ბოლივიელთა ეროვნულ თავისებურებებზე მსჯელობს, იმასაც აღნიშნავს, რომ მის ქვეყანაში იმდენად მოსახლეობის ეთნიკური სიჭრელე, ანდა მათი გათიშულობა არ გაგაკვირვებთ, - ცხადია, ამ თვალუწვდენელ ტერიტორიაზე ისედაც თითო-ოროლა ქალაქი თუ სოფელი როგორ იქნება მიმოფანტული, - რამდენადაც შეუწყნარებლობის სული, რაღაცნაირი ბოღმის გრძნობა და უმალ სწორედ ეს გეცემათ თვალში. არგედასის წიგნის წინასიტყვაობის ავტორმა რამირო დე მაესტუმ უკვე არაერთგზის გაამახვილა ყურადღება იმ ფაქტზე, რომ ბოღმა, ჩვენი, ესპანური პროვინციული ცხოვრების ერთი ყველაზე გამორჩეული თვისებაა. ჩვენში ხომ ისედაც ვერ ვიტანთ ერთმანეთს, მაგრამ, წარმოიდგინეთ, ვერც საკუთარ თავს ვიტანთ! ამიტომაა ყოველი ფეხის ნაბიჯზე რომ გვესმის და ლამის მოარულიც კი გახდა გამოთქმა „ამ კაცს ვერ ვიტან!“ - თანაც ისეთი კილოთი იტყვიან ხოლმე და ისე ლაზათიანად შეამკობენ, რომ გამეორებისაც მრცხვენია. ჩვენში სწორედ იმ კაცს ვერ იტანენ, - მართლა ნამდვილ კაცს, - ვისაც საკუთარი სახე აქვს და ეს თითქმის წესად იქცა. ერთი სიტყვით, რაც ხდება ბოლივიაში, იგივე ხდება ჩვენში. „საკმარისია ვინმემ რომელიმე დარგში თავი გამოიჩინოს, - წერს არგედასი, - რომ მაშინვე შმაგი სიძულვილით ხომ შეიძულებენ, მაგრამ არც თავს შეიწუხებენ, შური მაინც დამალონ. უთუოდ ამის გამოა, ყველას ერთი საზომით რომ ზომავენ და ვაი იმას, ვინც თუნდაც ერთი გოჯით ასცდება ამ ერთნაირად გადაკრეჭილ ფარას, მას აღარც კეთილ სალამს აღირსებენ და აღარც გაბოროტებულ მზერას მოაკლებენ“. შური! აი, ჩვენი ქვეყნების დაუნდობელი ჭირი და რისხვა, ესპანური სულის ჩუმი განგრენა. განა ესპანელი არ იყო კევედო და მას არ ეკუთვნის უსასტიკესი სიტყვები, - მარად მშიერი, ამდენს ჭამს და ნთქავს, მუცელი კი მაინც ვერ ამოიყორაო. მამა-პაპისგან მემკვიდრეობით ნაანდერძევი ეს წყლული, ჩვენი განთქმული მცონარობის ღვიძლი ნათესავი, ჩვენმა წინაპრებმა ესპანური ამერიკის ხალხებსაც გადაულოცა, ხოლო იქ, კიდევ უფრო ნოყიერი ნიადაგი ნახა, უფრო ამაზრზენად აყვავდა და გაიფურჩქნა. ისიც კარგადაა ცნობილი ლასტარია რომ წერდა, ვინ იცის, ჩემს დროს რამდენჯერ ჩააგდო შურმა ჩილელი ხალხი სავალალო დღეშიო. შური კაენის დამღაა, აი, საიდან მოგვდევს ჩვენც ეს ბუნება, მუდამ და ყველაფრით უკმაყოფილება, წუწუნი და ბუზღუნი, სულ რომ შფოთსა და დავაზე, ჩხუბსა და ომზე გვიჭირავს თვალი. დიახ, სწორედ რომ კაენის დამღაა შური! განა შემთხვევითია, მაინცდამაინც ლათინური ამერიკის შვილმა, ურუგვაელმა რეილესმა რომ შექმნა შურის ტრაგიკული ეპოპეა, რომანი „კაენის მოდგმა“, რომელშიც მართლაც უძლიერეს, ლამის სისხლით დაწერილ ურიცხვ ფურცელს წაიკითხავთ. ჩვენ, ესპანელები ხომ ყველა, უკლებლივ, შურიანები ვართ, ყველა, განურჩევლად, ატლანტიის გადაღმაც და გადმოღმაც. „ცბიერები, ეჭვიანები, უნდობლები, თავკერძები, ძუნწები, ვერაგები, - განაგრძობს არგედასი, - გვერდი-გვერდ ვცხოვრობთ და ერთმანეთის მტრობაში კი ამოგვდის სული, ყველას გზას ვუღობავთ, ვინც ეცდება ერთი საფეხურით აიწიოს, გარდა, რასაკვირველია, უნიჭო, ვაიპოლიტიკოსებისა, მაგრამ თუკი ვინმე, თავისდა სავალალოდ, მაინც ერთი საფეხურით მაღლა ავა და მდაბალი ვნებების მიკრობებით სავსე გუბეში არ ამოიგანგლება, მაშინ, იმ თავისი, ბრძოლით მოპოვებულ სიმაღლეზე სულ მარტო აღმოჩნდება, ყველასაგან მიტოვებული და მივიწყებული; იქ კი ერთადერთი გრძნობა დაეუფლება, უკიდეგანო სევდა, ისეთი სევდა, მხოლოდ ინდიელთა სოფელში რომ შეიპყრობს კაცს, - მთელს ამ ტრიალ ქვეყანაზე თურმე ერთი სულიერიც არ არსებულა, ჩემიანად რომ მეგულებოდესო...“ შური ის ავთვისებიანი სიმსივნეა, რეაქციის სახით მეორე დაავადებას რომ წარმოშობს - დევნის მანიას, ხოლო ეს ავადმყოფობა იმ ადამიანებს ემართებათ, ვისაც თავი სხვადასხვა მზაკვრობის მსხვერპლად წარმოუდგენია. მაგრამ თუ კაცი ეჭვიანია, უდავოდ რაღაც სენი უნდა ღრღნიდეს; როცა ამა თუ იმ ქვეყანაში ადამიანთა დიდ ჯგუფს ეჩვენება, რომ რაღაცის განზრახ მიჩუმათებას შეეწირა, ანდა შევიწროებას განიცდის, დარწმუნებული ბრძანდებოდეთ, სწორედ იქ და მაშინ მძვინვარებს შური, თუნდაც ცალკე მომჩივანს არც ჰქონდეს ჩივილის საბაბი... კარგად მომეხსენება, რომ ყველა, ვითომ გენიოსი, ვისაც აღიარება არ ჰღირსებია და ჰგონია კი, ვითომ მტრულად განწყობილი გარემოცვის, თუ მეტოქეების ინტრიგების მსხვერპლია, ერთი ბეჩავი, ჭკუაგადაბრუნებული ბედოვლათი გახლავთ და მეტი არაფერი; მაგრამ ეგაა, ეს სენი ისეთ შეგრძნებას გიჩენთ, თითქოს მართლა გდევნიდნენ და ამას ჰქვია კიდეც დევნის მანია. ასეთი მოვლენები უმეტესწილად გარკვეული საზოგადოებრივი წყობის დროს უფრო იჩენს ხოლმე თავს. ოჰ, ნეტავ კი შემეძლოს, ყველა ის წერილი გამოვაქვეყნო, რაც ამ ახალგამოჩეკილი პოეტებისგან მიმიღია, სწორედ იმათგან, თავი რომ მოაქვთ და დარწმუნებულებიც ბრძანდებიან, თითქოს მათივე მოყვასებმა ამოიღეს მიზანში. ხოლო ზოგიერთი სხვა ავტორის წერილების გამომზეურებაც რომ შემეძლოს, ვინც ერთ ყიჟინას დასცემს ხოლმე სიხარულით, თუკი მათი მეტოქე კრიტიკის ქარ-ცეცხლში გავატარე... ტკბილ-მწარის ამბავი ხომ მოგეხსენებათ, ჯერ ლაფს რომ დაგასხამენ, მერე კი შაქარივით დაგიდნებიან, - ჩვენი, ესპანური კრიტიკის ამ უპირველესმა თვისებამ ყველაზე ლაღად ლათინურ ამერიკაში გაშალა ფრთები, - ერთის მხრიდან რომ დითირამბებს გიმღერიან, მეორეს მხრიდან კი ლანძღვა-გინებას გასმენინებენ. რასაკვირველია, ასეთ დროს ნებისმიერი მწერალი დაიბნევა, მაგრამ როგორც ქებას, ისე ძრახვას სათავე ერთი აქვს - შური! დიახ, შური და უმეცრება! ბოლივიელ მეტისებზე რომ მსჯელობს, არგედასი აღნიშნავს: „დაბალი კულტურის გამო, მათ ბევრი რამ არ ესმით და ამიტომ აღტაცების გამოხატვაც არ ძალუძთ; ან კი როგორ უნდა გამოხატონ აღტაცება, თუ ვერაფერს მიხვდებიან!“ მაგრამ განა ეს მარტო მეტისებს ეხება და მარტო მათ ახასიათებთ? აბა, ახლა ჩვენიცა ვთქვათ და მერე, ატლანტიის გადაღმა თქვენიც! თუ თავიდანვე და ერთბაშად არ აღფრთოვანდი, მერე რაღა გაჟივჟივებს? მაგრამ ჯერ ხომ უნდა გაიგო, რომ აღფრთოვანდე! ერთი ვენესუელელი ვაჟბატონის ორი წერილი მაქვს შემონახული, ერთში ისე მაქებს და მადიდებს, ნებისმიერი კაცი გაწითლდებოდა, სიყალბისა და პირფერობის ჩემისთანა გამოცდილება რომ არა ჰქონდეს; მეორე წერილში კი მლანძღავს და რას მლანძღავს! „ესეც თქვენი ესპანური სული! ხომ უნდა მცოდნოდა, საიდანაც არ ელი, სწორედ იქიდან გამოძვრება შუმი ესპანელიო!“ და აი, რისთვის და რატომ; პირველ წერილსა და მეორეს შორის ერთი პატარა გამოხმაურება დავბეჭდე ვინმე ახალბედა ვენესუელელის წიგნზე და თურმე, ნუ იტყვით, აკი ეს გამხდარა მისი გაცეცხლების მიზეზი. მაგრამ არ გეგონოთ, მასში რაიმე საწყენი იყო, არა, უბრალოდ, ის პატარა გამოხმაურება სიტყვაძუნწობაში ჩამომართვა და თავიც ამიტომ იგრძნო შეურაცხყოფილად. მერედა, როგორი შენიღბვა სცოდნია იმ ბოღმას, იმ შურს, რაც არგედასმა ბოლივიაში იხილა, ჩვენ კი, ყველა ჩვენსავე საკუთარ ქვეყნებში მშვენივრად ვხედავთ, რამეთუ სულიერების თვალსაზრისით ჩვენი ქვეყნები ღვიძლი ძმებივით ჰგვანან ერთმანეთს. „ჩვენი გულითადობა მარტო თვალთმაქცობაა და სხვა არაფერი, - წერს ბოლივიელი მწერალი, - ჩვენი თავაზიანობა და დათაფლულ-დაშაქრული სიტყვები სულ შურით, გულგრილობით და ღვარძლითაა გაჟღენთილი, ჩვენი სასაუბრო ენა ხომ ერთიანად თავაზიანობის ნიმუშებითაა სავსე, მაგრამ დაუფიქრებლად რომ ვლაპარაკობთ, აზრს არ ვატანთ და ვაუხამსებთ. ჩვენში ხომ არავინ და არავის მიმართ აღფრთოვანებას გულწრფელად არ გამოხატავს. დათაფლული თავაზიანობა ხომ მუდამ შიშითაა ნაკარნახევი, ჩინისა და თანამდებობის წინაშე ქედის მოხრაა, თუ არადა, ანგარება და ფარისევლობა წაგვაქეზებს, ჩვენ, სამხრეთელებს მაინც, დიდი მიდრეკილება გვაქვს და სულ იმას ვცდილობთ შთაბეჭდილება მოვახდინოთ, მაგრამ თან უსულგულობა რომ ახლავს! კეთილშობილება, რაინდობა, სიწრფელე ჩვენთვის მარტო ცარიელი სიტყვებია, თუნდაც მაღალ ზნეობრივ ცნებებზე მიანიშნებდეს, სულერთია, აზრს მაინც მოკლებულია! გადაიკითხეთ თავიდან „ეროვნული სენის“ ავტორის ჩემს მიერ ციტირებული სიტყვები, რა უბრალო და რა შემაძრწუნებელია, რაოდენი ტკივილი იგრძნობა მათში, ასეთი ტკივილი შეიძლება მხოლოდ ცხადზე ცხადმა ჭეშმარიტებამ განგაცდევინოთ. პირდაპირ და, ნათლად, მიკიბულ-მოკიბულობის, ყოველგვარი რიტორიკის გარეშეა ნათქვამი მთელი სიმართლე და ეს მწარე გამოცდილების შედეგია მხოლოდ და მხოლოდ. „ჩვენი თავაზიანობა მარტო მოჩვენებითიაო“, ხშირად რომ ვერაგობაცაა და კატისებრი მუხანათობაც! ვითომ მოწიწებულ, დაშაქრულ სიტყვებს შურის წვეთები სცვივა, უფრო მეტიც, სწორედ შურია ყველაზე მეტად გაწაფული ხოტბასა და მლიქვნელობაში. ნუთუ არც ერთხელ არა გსმენიათ შურის ბაგეთაგან გადმონთხეული ვერაგული და ორაზროვანი ხოტბა! აი, შურის კიდევ ერთი მუხანათური ხრიკი: საქებარსა და საძრახისს თანაბრად გაუნაწილებენ ხოტბა-დიდებას და სწორედ ამით გაუტოლებენ ერთმანეთს. იმ ხალხს, ვისაც შური ღრღნის, ქებაც არ დაეჯერება! აკი სულ ამას გავიძახი, თუ ჩვენში გაიგონებთ - მავანი და მავანი ქებით ცაში აჰყავთო, მაშინვე თქვენს თავს ჰკითხეთ, ვის წინააღმდეგაა ეს ქება მიმართული. ისეც ხდება, რომ თვითონ საქებარს უმიზნებენ, მაგრამ შეიძლება - ვინმე სხვასაც! ნეტავი, საიდანა გვაქვს შურის ეს ამაზრზენი განგრენა? ჩემის აზრით, გონებრივი უქნარობისგან, თუმცა არც ის უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ზოგჯერ ეს უქნარობა - თუნდ გონებრივი და თუნდაც სულიერი, - იმ ადამიანებსაც სჭირთ, ვინც პრაქტიკულ ცხოვრებაში საკმაოდ გამჭრიახია და კიდევ იმათაც და უფრო იმათაც, განათლებულ ადამიანებად რომ ნათლავენ; ისიც უნდა ითქვას, რომ უმეტესწილად შურიანებად განსწავლული ხალხია მიჩნეული, მაგრამ ამის მიზეზი ის უნდა იყოს, რომ მათი გონებრივი მოღვაწეობა მხოლოდ ცუდად შენიღბული უქნარობაა. ერთხელ ერთ ფრიად პატივსაცემ კაცს რომ ვესაუბრებოდი, - ისეთ კაცს, ვინც მუდამ გამოირჩეოდა თავისი დაძაბული სულიერი ცხოვრებით, ვუთხარი: „პირადად მე, თქვენს ყველაზე დასაფასებელ თვისებად ის მიმაჩნია, რომ შურიანობის იოტისოდენა კვალსაც ვერ შეგნიშნავენ-მეთქი“, - „შურისთვის სადა მცალია, - მიპასუხა ჩემმა თანამოსაუბრემ, - იმდენად ვარ ჩაფლული ჩემს ფიქრში, იმდენად მაწვალებს კითხვა, ნეტავ, სად მიმიყვანს ჩემი არჩეული გზა, რომ იმის დრო აღარა მრჩება აქეთ-იქით ვიყურო, სხვის გზას ვუთვალთვალო და სულ იმის შიშში ვიყო, ვაითუ, ის, ვიღაც სხვა ჩემზე ჩქარა მიდის-მეთქი“. შურს ზერელე გონება და ღრმა შინაგანი ცხოვრების სიმწირე ბადებს. შური იმ ადამიანებს შორის გალაღდება ხოლმე, ვისაც კარგა ხანია დაჟანგებია ის ზამბარა, რწმენის ღრმა და ჭეშმარიტ მოთხოვნილებებს რომ წარმართავს, ხოლო შემოქმედებითი რელიგიური გრძნობა პარაზიტივით ღივდება დოგმატების ხარჯზე და რაკი შური მაინც გონებრივი უქნარობის ნაყოფია, ამიტომაც მიჰყვება კიდეც მხარდამხარ დოგმატიზმს. ტყუილად კი არ მოიკიდა ფეხი გამოთქმამ Odium theologicum; ყველას კარგად მოეხსენება, რომ შური, ისევე როგორც ნაყროვანება, შვიდ მომაკვდინებელ ცოდვათა შორის, ყველაზე უფრო სასულიერო პირთა ნიშანდობლივი მანკია; შური წმინდა მონასტრების ფარული კეთრია და კვლავ სულიერი უქნარობიდან მომდინარეობს. შური თითქმის გარდუვალია მშვიდობიანი ცხოვრებისა და დემოკრატიული წყობილების პირობებში. შურის საწინააღმდეგოდ უებარი საშუალებაა ომი, მაგრამ ერთი პირობით, ყველაზე სასტიკი ომი საკუთარ თავს უნდა გამოვუცხადოთ და თუ ბრძოლაა, ისევ საკუთარი ყოფიერებისა და საკუთარი ბედის გამოცანისთვის ვიბრძოლოთ. ხოლო რაც შეეხება დემოკრატიას, განა ამქვეყნად ათენელებზე უფრო შურიანი ყოფილა ვინმე? განა მათ არ გამოიგონეს ოსტრაკიზმი! ძველი ელადის ღმერთებს ბედნიერი მოკვდავებისაც კი შურდათ. ასეც არ იყოს, ძველბერძნული სიტყვით phthonos-ის, ანუ შურის შესატყვისს ძნელად მონახავთ სხვა ენებში სრულად და ზუსტად რომ გამოხატავდეს მის სიღრმისეულ აზრს. დემოკრატია თავადვეა შურიანი. სწორედ შურმა წააქეზა დემოკრატიული რესპუბლიკები, ტიტულები, საპატიო წოდებები და ორდენები რომ გააუქმეს და ამით კიდეც ამაყობდნენ; თუმცა გრაფებისა და მარკიზების ადგილი გენერლებმა და მეცნიერებათა დოქტორებმა დაიკავეს. „ჩინელი მანდარინებისა არ იყოს, - ამბობს არგედასი თავისი ქვეყნის ხელისუფლებაზე, - მათთვის მთავარია პომპეზური ეკიპირება და ძალაუფლების აღმნიშვნელი სხვა ატრიბუტები...“ მალგარესო მეწამული მოსასხამის გარეშე ხალხში არ გამოჩნდებოდა, სანტა კრუსი კი სულ მედლებით დახუნძლული დადიოდა, ხოლო როცა იმ თავის დეკრეტებს კითხულობდა, მუდამ ასე იწყებდა: „მე ანდრეს სანტა კრუსი, წარჩინებული მოქალაქე, ვინც აღორძინების გზაზე დააყენა ბოლივია, მისი პრეზიდენტი და მთავარსარდალი, გენერალი, ვინც ჩამოაგდო ზავი პერუს რესპუბლიკაში“ და ა.შ. და ა.შ... ასეთი გონებრივი წყობის ადამიანებისთვის, ერთი შეხედვით თითქოს წვრილმანი, მაგრამ მეტად ნიშანდობლივია კიდევ, აი, რა: საკმარისია კაცმა ფეხი შედგას იერარქიული კიბის ნებისმიერ საფეხურზე, რომ უმალ იწყებს ზრუნვას საკუთარ პორტრეტზე, რომელზედაც სურს მთელი თავისი დიდებული მდგომარეობითა და თანამდებობის აღმნიშვნელი ყველა ნიშნებით წარმოგვიდგეს; პრეზიდენტს ეამება, რომ მხარზე გადასალტული სამფეროვანი ბაფთით იხილონ, გენერალს - მუნდირში გამოჭიმული, მინისტრებს - კვერთხებით, პრეფექტებს - მაღალი სამკუთხა პლუმაჟებიანი ქუდებით, ელჩებს, საქმეთა მმართველებსა და ატაშეებს და ა.შ., ა.შ. - ოქრომკერდით ნაქარგ მუნდირებში, სამინისტროს ჩინოსნებს - თავიანთი საწერ-კალმებითა და ქაღალდებით, გენერლებს - საომრად შემართული, გაშიშვლებული ხმლებით, დეპუტატებს - ფრაკებში და თეთრ ხელთათმანებში გამოწყობილები და ასე უსასრულოდ. და ეს მყვირალა პატივმოყვარეობა ყველაფერში ჩანს და ყველაფერში ვლინდება, ამას დაერთვის ფუფუნებისადმი დაუოკებელი ლტოლვაც, რითიც განსაკუთრებით გამოირჩევიან ახალგამდიდრებულები; მოდი და ნუ იტყვი, ფუფუნება და შური უერთმანეთოდ ვერ ძლებენო... ამას წინათ ერთი კარგად განათლებული, გონიერი და დაფიქრებული ახალგაზრდა ჩილელი კაცი მიამბობდა იმ ენით აუწერელი ფუფუნების შესახებ, სანტიაგოში რომ იხილა და რამაც ერთიანად გააოგნა; იგი ახალი დაბრუნებული იყო პარიზიდან და აღშფოთებას ვერ მალავდა - პარიზის საქვეყნოდ განთქმულ თეატრებშიც კი არ მინახავს ისეთი ჩაცმულ-დახურული საზოგადოება, რომელიც ჩილელი ოლიგარქიის წარმომადგენლებს გაუტოლდებოდაო. კარგად მახსოვს არაერთგზის მიუბრუნდა ფუფუნებაზე საუბარს საბრალო როსაც, მართლაც რომ დიდი გულისა და გონების ადამიანი, - ამის დამტკიცება არ გამიჭირდება, - კარგად მახსოვს, ვალპარაისის მიწისძვრაზე რომ ჩამოვარდა სიტყვა, გასაოცარი რამ თქვა, ამას რა დამავიწყებს, - ეგებ ამ უბედურებამ მაინც მოიყვანოს ჭკუაზე ეს ხალხი, სიკეთისკენ შემოაბრუნოს და ფუფუნებისადმი ასეთ ლტოლვას, მათს წრეგადასულ თავხედობას ბოლო მოუღოსო. რაც მაშინ როსასგან მოვისმინე და მერე მისი ცოლისძმის ნათქვამიც დაემატა, ჩილელი ბობოლების სამარცხვინო ფუფუნების შესახებ, ლასტარიას ნათქვამიც გამახსენდა და უკვე აშკარად დავინახე შურსა და ფუფუნებისადმი სწრაფვას, ამ ორ ჩვენს უბედურებას შორის კავშირი და მივხვდი, რომ ერთიცა და მეორეც იმ ადამიანთა სულიერი უქნარობის შედეგი იყო, რომელთა უზენაესი რწმენა ან გაქვავებულა ან საერთოდ არ არსებულა და რომელთა უპირველეს მიზანს წარმოადგენს გამდიდრება და საზოგადოებაში წარმატების მოპოვება. ხმამაღლა, ყველას გასაგონად უნდა ითქვას, რომ მდაბიო მაინც მდაბიოდ დარჩება, რაც უნდა ეცადოს და გარეგნულ სინატიფესა და ბრწყინვალებას მიაღწიოს, გინდაც პარიზული უკანასკნელი მოდის მიხედვით მოირთოს და მოიკაზმოს, მდაბიო მაინც მდაბიოდ დარჩება, სანამ მისთვის ცხოვრების უმაღლესი მიზანი პარიზული მოდა იქნება. ზოგიერთ ქვეყანაში ცალკეული საზოგადოებრივი ფენისთვის გარკვეული სახის სამოსელი უბრალოდ აუცილებლობაა და შესაძლოა მონურ მორჩილებასაც კი უტოლდება, მაგალითად, ეპისკოპოსი ვალდებულია განსაზღვრულ დღეებში ხალხის წინაშე თავისი წოდების შესაფერისი შესამოსელით წარსდგეს, ხოლო სამხედრო გუბერნატორი - საზეიმო მუნდირში გამოწყობილი. სხვა შემთხვევებში საზეიმო ტანსაცმელი ეგებ ჩვენში მორჩილების მინიშნებაც კი იყოს; მაგრამ არის კიდევ თანამდებობები და საზოგადოებრივი მოვალეობები საზეიმო რიტუალებთან რომაა დაკავშირებული და მისი ზედმიწევნითი დაცვა შეიძლება სულაც თავმდაბლობის დასტური იყოს. მაგრამ არის კიდევ სხვა სახის ფუფუნება და რაგინდ დახვეწილი იყოს, „კარგი გემოვნების ყველა განაწესს“ იცავდეს და მისაბაძიც კი გახდეს, ასეთი ფუფუნება მხოლოდ და მხოლოდ მდაბიურია. ეს მე მაგონებს იმ შემთხვევებს, რომელსაც ესპანეთში ვხედავთ და არცთუ იშვიათად; ზოგიერთ სოფელში გლეხის გოგოები მთელ თავის ქონებას საყურეებში, თვლებით მოოჭვილ ოქროს გულქანდებში, მედალიონებში ხარჯავენ და საქვეყნოდ გამოამზეურებენ ხოლმე თავიანთ მზითევს; ისე რომ მარტო ერთი აბრაღა აკლიათ მიიკრან და ზედ წააწერონ „ეს გახლავთ მთელი ჩემი ავლა-დიდებაო“. მაგრამ ეს უკვე იმდენად ამაზრზენია, რომ სურვილიც აღარა მაქვს ამაზე სიტყვა გავაგრძელო. …
- დაამატა Kakha to ლიტერატურა at 6:35pm on აპრილი 6, 2016
- თემა: კოგნიტური ფსიქოლოგია
- რმა ფსიქოლოგიამ, რომელიც მისმა ლიდერებმა მესამე ძალად მონათლეს. იგულისხმება, რომ იგი, ბიჰევიორიზმთან და ფსიქოანალიზთან ერთად, იგი არის კიდევ ერთი მასშტაბური ფსიქოლოგიური მიმდინარეობა ან ორიენტაცია. თანამედროვე ფსიქოლოგიაც, არსებითად, სამი ძირითადი მიმართულებითაა წარმოდგენილი, ოღონდ, ბიჰევიორიზმის ნაცვლად, უკვე კოგნიტურ ფსიქოლოგიაზე, ან სხვაგვარად, კოგნიტივიზმზე უნდა ვილაპარაკოთ. მან საუკუნის შუა წლებიდან დაიწყო განვითარება, თანდათან გამოდევნა ბიჰევიორისტული ორიენტაცია და მისი ნიშა დაიკავა. ეს შესაძლებელი გახდა იმიტომ, რომ კოგნიტურ ფსიქოლოგიას, ბიჰევიორიზმისაგან მნიშვნელოვანი განსხვავებულობის გარდა, მასთან სრულიად გარკვეული ნათესაობაც აკავშირებს. ძირითადი განმასხვავებელი ნიშანი ფსიქოლოგიური აზრის ამ ორ მიმართულებას შორის ორია: ერთი ის, რომ კოგნიტივიზმი ფსიქიკურ პროცესებს რეალური მოვლენების სახით განიხილავს, მაშინ, როდესაც ბიჰევიორიზმის სხვადასხვა ვარიანტებში მათი არსებობა ან უარყოფილია, ან უგულვებელყოფილი, ან, საუკეთესო შემთხვევაში, ჰიპოთეტური ცვლადის ფორმითაა დაშვებული. მეორე - კოგნიტურმა ფსიქოლოგიამ ბიჰევიორიზმისთვის დამახასიათებელი გარეგანი მიზეზობრიობიდან აქცენტი შინაგან მიზეზობრიობაზე გადმოიტანა. რაც შეეხება მათ მსგავსებასა და მემკვიდრეობითობას, აქ, პირველ რიგში, უნდა აღინიშნოს, რომ კოგნიტივიზმი, ისევე როგორც ბიჰევიორიზმი, საბუნებისმეტყველო ტიპის ფსიქოლოგიაა თავისი ექსპერიმენტული და სტატისტიკური პროცედურებით, აგრეთვე იმ ჰიპოთეტიკო-დედუქციური მეთოდოლოგიით, რომელიც ემპირიული ჰიპოთეზებიდან თეორიის გამოყვანას გულისხმობს. მან შეინარჩუნა ბიჰევიორიზმის ინტერესი მოდელირების მიმართ (ოღონდ მექანიკურ-მანქანური მოდელები კომპიუტერულით შეცვალა) და, აგრეთვე, დასწავლისა და მეხსიერების პრობლემის მიმართ. უნდა ითქვას, რომ ბიჰევიორიზმის ჩანაცვლება კოგნიტივიზმით საკმაოდ უმტკივნეულოდ მოხდა. ამის მიზეზი თვით ბიჰევიორიზმის ევოლუციასა და ეტაპობრივ ტრანსფორმაციაში უნდა ვეძებოთ. ერთი მხრივ, როგორც ფსიქოლოგიის ისტორიკოსები ადასტურებენ, XX საუკუნის შუა პერიოდში ნებისმიერ ამერიკელ ფსიქოლოგს შეიძლებოდა კარიერის ფასად დასჯდომოდა რაიმე ნაშრომის გამოქვეყნება გონების, ცნობიერების ან ნებელობის თემაზე. ასეთი ცნებების განხილვა ნიშნავდა იმ “მენტალისტებისადმი” მიკუთვნებულობას, რომელთაც სჯეროდათ მოძველებული, სუბიექტური, მისტიკური კონცეფციებისა (გ. ჰანტი). მეორე მხრივ, როგორც ცნობილია, ოცდაათიანი წლებიდან კლასიკურ ბიჰევიორიზმს ცვლის ნეობიჰევიორიზმი; სტიმულსა და რეაქციას შორის ჩნდება შუალედური ცვლადები. მიუხედავად იმისა, რომ ამ ცვლადებს, ერთი შეხედვით, საკმაოდ მენტალისტური ჟღერადობა ჰქონდათ (განზრახვა, მოლოდინი, ცოდნა და სხვა), მათი განსაზღვრება წმინდა ოპერაციონალისტურ, არაფენომენოლოგიურ ხასიათს ატარებდა, რაც, თითქოს, თანხვდებოდა ბიჰევიორიზმისთვის დამახასიათებელ ანტიმენტალისტურ პოზიციას. და მაინც, იგივე ტოლმენისეულ ბიჰევიორიზმში გამოყენებულ ისეთ ცნებებს, როგორიცაა მიზანი, მიზნობრივი ქცევა, კოგნიტური რუქა, გეშტალტი, არ შეეძლო გარკვეულად არ შეერყია ეს პოზიცია. ამიტომ არის, რომ ტოლმენის თეორიას ხშირად შემეცნებით ან კოგნიტურ ბიჰევიორიზმს უწოდებენ და კოგნიტური ფსიქოლოგიის წინაპრად მოიხსენიებენ. დაახლოებით იმავე პერიოდში ბიჰევიორიზმს საგრძნობი დარტყმა მიაყენა ერთ-ერთმა ყველაზე ავტორიტეტულმა ამერიკელმა ფსიქოლოგმა რობერტ ვუდვორთმა; იგი გადაჭრით ამტკიცებდა, რომ ტაბუ, რომელიც ბიჰევიორიზმა დაადო განცდებს, წარმოდგენებს, იდეებს, ამუხრუჭებდა ფსიქოლოგიური მეცნიერების განვითარებას. იგი ებრძოდა ბიჰევიორიზმისთვის დამახასიათებელ უფსიქიკო ფსიქოლოგიას და თვლიდა, რომ “ქცევა ბუნებრივი მოვლენების სამყაროს მიეკუთვნება, ინდივიდის ცნობიერი გამოცდილება კი მჭიდროდაა დაკავშირებული მის გარე ქცევასთან; ამგვარად, ორივე მათგანი ერთი და იგივე ქმედების ნაწილს წარმოადგენს”. ბიჰევიორიზმის კლასიკურ სქემაში ვუდვორთმა ორგანიზმი, სუბიექტი (S-O-R) შემოიყვანა და განსაკუთრებული გულისყურით დაიწყო იმ შემეცნებითი ფუნქციების შესწავლა, რომლებიც ქცევის რეგულაციას ახორციელებენ; უპირატესად ეს აღქმას ეხებოდა. ამ მიმართულებით 30-50-იან წლებში მუშაობდნენ, როგორც ფუნქციონალური ფსიქოლოგიის მიმდევრები (ბრუნსვიკი, ვუდვორთი), ასევე, ე.წ. ახალი ხედვის (New look) წარმომადგენლები (ბრუნერი, კრეჩი, პოსტმანი და სხვა). ამ ახალი ხედვის მქონე მკვლევარები აღქმის, პიროვნებისა და სოციალური ფსიქოლოგიის გადაკვეთაზე მუშაობდნენ და ფიქრობდნენ შეესწავლათ პიროვნება აღქმის მეშვეობით. მათ დაადასტურეს, რომ აღმქმელი სუბიექტის თავისებურებები და სოციალური ფონი მნიშვნელოვნად განსაზღვრავენ იმას, თუ რას და როგორ ხედავს ადამიანი. მაგალითად, ერთი და იმავე მოცულობის მონეტას ღარიბი ბავშვები უფრო დიდად ხედავენ, ვიდრე მდიდარი. რაც უფრო დიდია ობიექტის სოციალური ღირებულება, მით მეტია მისი აღქმული სიდიდის დამახინჯება. მაშასადამე, ღირებულებათა სისტემა ერთ-ერთი ფაქტორია, რომელიც განსაზღვრავს ადამიანის მსოფლაღქმის ინდივიდუალურ თავისებურებებს. მაგრამ, ყველაზე ცნობილი გამოკვლევები ეხებოდა ე.წ. პერცეპტული დაცვის ეფექტებს აღქმაში. გართულებული აღქმის პირობებში ცდისპირებს უნდა ამოეცნოთ სხვადასხვა ემოციონალური შინაარსის სიტყვები - ნეიტრალური და ტაბუირებული (მაგ., უხამსი, სექსუალური შინაარსის და ა.შ.) აღმოჩნდა, რომ ამ უკანასკნელთა ამოცნობას მეტი დრო ესაჭიროება. გამოითქვა, რომ ცდისპირები არაცნობიერად აღიქვამენ ტაბუირებული (უსიამოვნების მომგვრელი) სიტყვების უარყოფით ემოციურ შინაარსს და თრგუნავენ მის გაცნობიერებას. პერცეპტული დაცვის ფენომენის გარშემო თავიდანვე გაცხოველებული კამათი გაიმართა, რომელიც დღესაც მიმდინარეობს. მაგრამ, მთავარი ის არის, რომ ახალი ხედვა პერცეფციას განიხილავდა აქტიური ცნობიერი და არაცნობიერი პროცესის სახით, რომელიც სტიმულსა (შეგრძნებას) და საპასუხო რეაქციას შორის არის მოთავსებული. ამდენად, ნათელია, რომ ეს ახალი ხედვა ბიჰევიორიზმისკენ ნამდვილად არ იყო მიმართული. იმის დადგენამ, რომ აღქმაში აქტიურად მონაწილეობენ გონება და პიროვნება, ჯერომ ბრუნერის (1915-2016) ინტერესი იმდროინდელ ამერიკულ ფსიქოლოგიაში მივიწყებული უმაღლესი ფსიქიკური პროცესებისკენ წარმართა. მან ერთ-ერთმა პირველმა წამოიწყო კატეგორიზაციის ექსპერიმენტული კვლევა და აჩვენა, რომ ახალი ცნების ფორმირება აქტიური ინტელექტუალური პროცესია, რომლის დროსაც სუბიექტი იმუშავებს სხვადასხვა სტრატეგიებს და მათ საფუძველზე ახორციელებს სტიმულების მიკუთვნებას გარკვეული კონცეპტუალური კატეგორიებისადმი. მოკლედ, აქაც სტიმულსა და რეაქციას შორის მოქცეული კოგნიტური სფერო შეისწავლებოდა. 1960 წელს ბრუნერმა ჯორჯ მილერთან (1920-2012) ერთად კოგნიტური კვლევების ცენტრი ჰარვარდის უნივერსიტეტთან. სიმბოლურია, რომ ეს ცენტრი განათავსეს შენობაში, რომელშიც თავის დროზე ცხოვრობდა თვით ჯეიმსი, რომელმაც ფსიქოლოგიის ისტორიას ცნობიერების ერთ-ერთი ყველაზე დახვეწილი დახასიათება დაუტოვა. აქ დაიწყო ისეთი თემების დამუშავება (აღქმა, მეხსიერება, აზროვნება, მეტყველება), რომლებიც ბიჰევიორიზმს საფუძვლიანად გადაავიწყდა. დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა ამავე პერიოდში ნ. ხომსკის მიერ დაწყებულ ლინგვისტურ კვლევებს, რომლებმაც სერიოზულად შეარყია ბიჰევიორიზმის პოზიციები არა მხოლოდ ვერბალური ქცევის, არამედ, საზოგადოდ ადამიანის ქცევის გააზრების საქმეში (იხ. თავი 9.3). როგორც ვხედავთ, თვით ამერიკაში მიმდინარეობდა ბიჰევიორისტული პროგრამის საერთო დისკრედიტაციის პროცესი მისი რადიკალური ანტიმენტალიზმის გამო. საუკუნის მეორე ნახევრისათვის მან უკვე გამოხატული სახე მიიღო. ამას, გარკვეულწილად, ხელი შეუწყო ევროპული ფსიქოლოგიის გავლენამ, სადაც ე.წ. ბიჰევიორისტულმა რევოლუციამ გაცილებით მშვიდობიან ფორმაში ჩაიარა და სადაც ცნობიერება ბოლომდე არასოდეს განდევნილა ფსიქოლოგიიდან. ამ მხრივ განსაკუთრებული როლი ითამაშა ლევინმა და გეშტალტფსიქოლოგიამ, რომლის ყველა წამყვანი ფიგურა, ოცდაათიანი წლებიდან მოყოლებული, ამერიკაში მოღვაწეობდა. ამას უკვალოდ არ ჩაუვლია; მათმა მოწაფეებმა (ჰაიდერმა, ფესტინგერმა და სხვა), სოციალურ ფსიქოლოგიაში შექმნეს ახალი, ძლიერი მიმართულება, რომელსაც კოგნიტივისტური ორიენტაცია ეწოდა. მიუხედავად იმისა, რომ ამ ორიენტაციაში გაერთიანებულ მოდელებს ტრადიციულად სოციალურ ფსიქოლოგიას აკუთვნებენ, მათი ავტორები არ აიგივებენ თავს უთუოდ სოციალურ ფსიქოლოგიასთან. შემეცნებითი სტრუქტურებისა და ადამიანის კოგნიტური ორგანიზაციის პრობლემა, ფართო გაგებით, ზოგადფსიქოლოგიურია; სოციალური ფსიქოლოგიისთვის მხოლოდ მისი ზოგიერთი ასპექტია საინტერესო. კოგნიტური თავსებადობის თეორიები, რომლებიც ორმოცდაათიანი წლებიდან გამოჩნდნენ, კოგნიტივიზმის, როგორც ქცევის კონცეფციის კონკრეტული სახეობებია. თუმცა, ისიც გასათვალისწინებელია, რომ აღნიშნული თეორიები, პირველ რიგში, სოციალურ ფსიქოლოგიურ მასალას ეფუძნება. ამრიგად, შეიძლება ითქვას, რომ გასული საუკუნის შუა ხანებში ფსიქოლოგიურ მეცნიერებაში ისეთი მდგომარეობა შეიქმნა, რომელიც სტიმულს აძლევდა ცნობიერების ფსიქოლოგიის ხელახალ აღორძინებას. მაგრამ კოგნიტური ფსიქოლოგიის დაფუძნების და სწრაფი გავრცელების უშუალო ფაქტორი სხვა რამეა. იგი დაკავშირებულია კიბერნეტიკასთან და გამოთვლითი მანქანების შექმნასთან. როგორც ცნობილია, კიბერნეტიკაში არსებობს დისციპლინათა სინთეზის ძლიერი ტენდენცია. ნორბერტ ვინერის 1948 წელს გამოსულ წიგნში “კიბერნეტიკა ანუ მართვა და კავშირი ცხოველსა და მანქანაში” გაღრმავებულია უკუკავშირების იდეა, რომელსაც მანამდეც ექცეოდა ყურადღება ცოცხალი არსებების მიზანშეწონილი ქცევის ახსნისას; მოცემულია, აგრეთვე, რთული სისტემების მართვის ზოგადი თეორია. კიბერნეტიკა ეყრდნობა იდეას, რომ მართვისა და ინფორმაციის გადამუშავების პროცესი ყოველგვარ რთულ სისტემაში - კომპიუტერშიც და ცოცხალ არსებაშიც - საერთო, ზოგად კანონზომიერებებს ემორჩილება. ბიჰევიორისტული კრიზისით გზააბნეული ფსიქოლოგიისთვის ეს პრინციპები, ერთი შეხედვით, უაღრესად პროდუქტიული და ევრისტიკული ჩანდა. იხსნებოდა ახალი გზა მენტალური და, კერძოდ, კოგნიტური პროცესების შემეცნებისკენ. გამოთვლითი მანქანების მსგავსად, ადამიანის ფსიქიკაში ინფორმაცია აისახება, გაიშიფრება, ტრანსფორმირდება, კლასიფიცირდება, შეინახება, რეპროდუცირდება და გამოიყენება. ერთი სიტყვით, ხდება ინფორმაციის გადამუშავება. ბიჰევიორიზმის მიერ ტაბუირებული კოგნიტური პროცესები (აღქმა, ყურადღება, მეხსიერება, წარმოსახვა, ამოცნობა, ამოცანის გადაწყვეტა და სხვა) რეალური მოვლენების სტატუსს იძენენ, როგორც ინფორმაციის გადამუშავების ერთიანი, რთული პროცესის სტადიები თუ ელემენტები. 50-60-ანი წლებიდან ინფორმატიკის და გამოთვლითი მათემატიკის სპეციალისტები (ალან ტიურინგი, კლოდ შენონი, ალან ნიუელი, ჰერბერტ საიმონი და სხვები) იწყებენ იმის შესწავლას, თუ როგორ შეიძლება კომპიუტერების გამოყენება ლოგიკური და მეცნიერულ-კვლევითი პრობლემების გადაჭრისთვის. ისინი იმედოვნებდნენ, რომ ეს სამუშაო გახდებოდა იმის მოდელი, თუ როგორ ხსნიან საზოგადოდ ადამიანები პრობლემებს. გამოთვლით მანქანასთან ანალოგია, ანუ, როგორც ამბობენ, კომპიუტერული მეტაფორა, საშუალებას იძლევა, რომ კოგნიტური პროცესები რეალურად იქნეს შესწავლილი და, შესაძლოა, გაგებულიც. იქმნება უზუსტეს გაზომვებზე დამყარებული ექსპერიმენტული მეთოდიკები; ახალი ცნებებით მდიდრდება ლექსიკონი, რომლითაც აღიწერება კოგნიტური ფუნქციონირების ელემენტები: ინფორმაცია, სისტემის შესავალი, გადამუშავება, კოდირება, პროგრამა და ა.შ. მართალია, თავიდანვე დადგა და ახლაც მწვავედ დგას საკითხი მანქანური და ფსიქიკური პროცესების სტრუქტურულ-ფუნქციონალური იგივეობის მართებულობის შესახებ, ანუ ხელოვნური ინტელექტის პრობლემა, მაგრამ ეჭვი არავის ეპარება, რომ კომპიუტერთან ფსიქიკური პროცესების ანალოგიამ შეიძლება გარკვეული სარგებლობა მოუტანოს თანამედროვე ფსიქოლოგიას. 1967 წელს გამოდის ნაისერის საპროგრამო წიგნი “კოგნიტური ფსიქოლოგია”. ფსიქოლოგიის ისტორიაში მას ხშირად კოგნიტივიზმის, როგორც ახალი მიმდინარეობის ათვლის წერტილად მოიხსენიებენ. ულრიკ ნაისერი (1928-2012) სწავლობდა ჰარვარდში ჯ. მილერთან და სვარტმორის კოლეჯში ვ. კელერთან; მუშაობდა ბრანდეისის უნივერსიტეტში, სადაც ფსიქოლოგიის ფაკულტეტს სათავეში ა. მასლოუ ედგა. აღნიშნულ ნაშრომში კოგნიტური ან შემეცნებითი აქტივობა განსაზღვრულია ისეთ ქმედებად, რომელიც ცოდნის ან ინფორმაციის მიღებას, ორგანიზაციასა და გამოყენებას უკავშირდება. კოგნიტური ფსიქოლოგიის ამოცანა, არსებითად, იმის დახასიათებაა, თუ როგორ მოძრაობს ინფორმაციის ნაკადი სისტემაში. ამგვარი ინფორმაციული მიდგომა შემეცნებითი ფსიქიკური პროცესების შესწავლის მიმართ ორ ძირითად დაშვებაზეა დამყარებული: 1) ფსიქიკაში, როგორც რთულ სისტემაში, ხდება ინფორმაციის ეტაპობრივი გადამუშავება და 2) სისტემის მოცულობა და გამტარუნარიანობა შეზღუდულია; ამას უკავშირდება მოსაზრება ინფორმაციის გადამუშავების პროცესების უწყვეტობის შესახებ. პირველი დაშვების არსი შემდეგშია: ინფორმაციის გადამუშავების პროცესი მთელ რიგ ქვეპროცედურებს ან ეტაპებს გაივლის. ერთი ეტაპიდან მეორეზე გადასვლისას ინფორმაცია მნიშვნელოვან სახეცვლილებას განიცდის. ამის საილუსტაციოდ შემდეგი ყოფითი ფაქტი გამოდგება - ადამიანი აჩერებს მანქანას წითელ შუქზე. ეს თითქოს მარტივი პროცესი ეტაპებად იყოფა: ჯერ ერთი, ჩვენი მხედველობითი სისტემა რეგისტრაციას უკეთებს წითელ სინათლეს; მეორე, ჩვენ ამოვიცნობთ მოცემულ მხედველობით გამღიზიანებელს, როგორც იმას, რაც სინამდვილეში არის ანუ, შუქნიშნის წითელ სინათლეს. აქ შემოდის მეხსიერებაში არსებული ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ როგორ გამოიყურება შუქნიშნის წითელი სიგნალი; მესამე, ჩვენ ვიყენებთ წესს, რომელიც აგრეთვე მეხსიერებაშია შემონახული - “წითელ სიგნალზე მანქანის გაჩერება აუცილებელია”. ცხადია, რომ პრინციპში, ეს პროცესი, შეიძლება უფრო მეტადაც დანაწევრდეს. მაგრამ მთავარი სხვაა; კერძოდ, ის, რომ აღწერილ ეტაპებზე პირველადმა ინფორმაციამ საგრძნობი გარდაქმნა განიცადა. უბრალო მხედველობითი შეგრძნებიდან იგი გადაიქცა ამოცნობილ კატეგორიად (წითელი სიგნალის საგნობრივ აღქმად), რის შემდეგაც, იგი ისევ შეიცვალა და გადაიქცა გარკვეული წესის შესრულების პირობად. აქედან ჩანს, რომ პროცესის ყოველი ეტაპი ან დონე შეესაბამება სტიმულში ჩადებული ინფორმაციის სხვადასხვა ფსიქიკურ კორელატებს. ერთი ეტაპიდან მეორეზე გადასვლისას იცვლება ინფორმაციის ფსიქიკური რეპრეზენტაციის სახე. იგივე მაგალითი შეიძლება განხილულ იქნეს სისტემის ინფორმაციული გამტარიანობისა და მოცულობის თვალსაზრისითაც. ყოველ ეტაპს ინფორმაციის გადამუშავების გარკვეული ფარგლები აქვს. თუ შუქნიშნის წითელ სინათლეს დავუმატებთ მოძრაობის მომწესრიგებელ პოლიციელს, რამდენიმე მოსეირნეს და სასწრაფო დახმარების მანქანას, ერთეულთა რაოდენობამ შეიძლება გადააჭარბოს იმ საზღვარს, რომელშიც მხედველობით სისტემას შეუძლია სტიმულთა ერთდროული რეგისტრაცია. ხდება რეგისტრის გადატვირთვა, რასაც მთელი რიგი გართულება შეიძლება მოყვეს. მაგალითად, ინფორმაციის ნაწილი არ შევიდეს სისტემაში; მოხდეს სტიმულური სიტუაციის სრულიად ახლებური კოდირება და მან სხვა სტიმულის სახე მიიღოს (სახიფათო სიტუაცია), ან კიდევ დაიწყოს ინფორმაციის უფრო სელექტიური გადამუშავება - მაგალითად, მთელი ყურადღება დაფიქსირდეს პოლიციელზე და სტრუქტურის დანარჩენი ელემენტები საერთოდ შეუმჩნეველი დარჩეს. ადამიანის მიერ ინფორმაციის მიღებისა და გადამუშავების უნარის შეზღუდულობის შესახებ შემეცნებითი პროცესების კლასიკურ ფსიქოლოგიაშიც ბევრი რამ იყო ცნობილი. არსებითად, ამაზე მეტყველებს ყურადღების მოცულობასთან და განაწილებასთან, მის რხევადობასთან და მდგრადობასთან დაკავშირებული ფაქტები. კოგნიტურმა ფსიქოლოგიამ ამ ფენომენების ბევრად უფრო ღრმა, ზუსტი და მრავალმხრივი შესწავლა მოახერხა. ამისთვის შეიქმნა მრავალი ახალი, უფაქიზესი და უზუსტესი ლაბორატორიული მეთოდიკა. შემეცნების პროცესში მონაწილე მოვლენების უფრო დიფერენცირებული და მკაცრი აღწერა-დახასიათებისთვის შემოღებული იქნა ბევრი ახალი ტერმინი: მხედველობითი, ვერბალური, სივრცითი თუ სხვა კოდები, ანალოგობრივი და სივრცითი რეპრეზენტაციები, სხადასხვა რიგის იზომორფიზმები, სენსორული რეგისტრები, იკონიკური და ექოიტური მეხსიერება, მრავალგანზომილებიანი სივრცეები, შაბლონები, სტრუქტურული აღწერები, სემანტიკური ბადეები, მულტიკომპონენტური ფაქტორები და ჰოლოგრამებიც კი. მაგრამ, კოგნიტური ფსიქოლოგიის ერთ-ერთი წამყვანი სპეციალისტის ს. პალმერის თქმით, ეს ტერმინოლოგიური სიჭარბე სასარგებლო არ აღმოჩნდა იმის გამო, რომ ტერმინებს შორის არსებული მიმართებები და განსხვავებები, უმრავლეს შემთხვევაში, ბოლომდე გასაგები არ არის. ეს კი შეუთავსებელია ცოდნის იმ დარგისათვის, რომელსაც ღრმად ესმის თავისი პრობლემები და სერიოზულად არის მიმართული მათ გადასაწყვეტად, დაასკვნის იგი. როგორც ვხედავთ, შეფასება საკმაოდ მკაცრია. მიუხედავად იმისა, რომ 70-90-იანი წლები უკვე კოგნიტივიზმის ტოტალური ბატონობის სურათს წარმოაჩენს, დღეს ამ მიმართულების მიღწევების შეფასება თვით მისი წარმომადგენლების მხირივაც საკმაოდ თავშეკავებულია. კომპიუტერული მიდგომის შემოტანამ თავდაპირველად მართლაც დიდი ენთუზიაზმი აღძრა. ახალი მეთოდიკების სიუხვემ, ცდების დაგეგმვაში, წარმართვაში და მასალის დამუშავებაში გამოთვლითი ტექნიკის გამოყენებამ, ინფორმაციულ-კომპიუტერულმა ცნებებმა და ანალოგიებმა პროგრესის მათრობელი განცდა გამოიწვია. გაჩნდა იმედი, რომ კოგნიტური ფსიქოლოგია დაძლევდა ყველა იმ სირთულეს, რომლებმაც, საბოლოოდ, ჩიხში შეიყვანეს შემეცნებითი პროცესების შესწავლა კლასიკურ ფსიქოლოგიაში. მაგრამ, როგორც ჩანს, ეს მოლოდინები გადაჭარბებული იყო; ფსიქოლოგიის ისტორიკოსების დასკვნით, ე.წ. კოგნიტური რევოლუცია მითი აღმოჩნდა. კვლევის მეთოდოლოგიაში კოგნიტური ფსიქოლოგიის დამკვიდრებას თვისებრივი ცვლილება არ მოჰყოლია. მან მართლაც მიაკვლია ტრადიციული ფსიქოლოგიის პრობლემების ბევრ ახალ ასპექტს, მაგრამ პარადიგმატული გადატრიალებისთვის ეს საკმარისი არ აღმოჩნდა. აუცილებელი იყო ამოსავალი მეთოდოლოგიური მიდგომის კარდინალური შეცვლა, რაც, სამწუხაროდ, არ მოხდა. ნაისერი თავის შემაჯამებელ წიგნში “შემეცნება და რეალობა” (1976) გულისტკივილით აღნიშნავს, რომ ინფორმაციის გადამუშავებასთან დაკავშირებული “თანამედროვე კვლევების საფუძვლადმდებარე პოსტულატები, ინტროსპექციაზე უარის თქმის მიუხედავად, განსაცვიფრებლად მცირედ განსხვავდება XIX საუკუნის ინტროსპექციული ფსიქოლოგიის პოსტულატებისაგან”. ნაისერი საკმაოდ კრიტიკულია იმ მიმართულების მიმართ, რომლის ერთ-ერთი მთავარი ფიგურაც თავად არის. მას არ აკმაყოფილებს ცოდნის ის დონე, რომელიც არსებობს მთლიანად შემეცნებითი პროცესების კვლევაში და, კერძოდ, მეხსიერების ფსიქოლოგიაში. ნაისერი ასეთ დასკვნამდე მიდის: მეხსიერების ასწლიანმა შესწავლამ საკმაოდ შემაცბუნებელი შედეგები მოგვცა. ჩვენ დავადგინეთ სანდო ემპირიული განზოგადოებები, მაგრამ მათი უმრავლესობა იმდენად აშკარაა, რომ ათი წლის ბავშვისთვისაცაა ცნობილი. მეხსიერების თანამედროვე მოდელები თითქოს უშეცდომონი არიან, მაგრამ ისინი იმდენად ცოტას ამბობენ მეხსიერების ყოველდღიური გამოყენების შესახებ, რომ საბოლოო ჯამში, იმავე ბედს იზიარებენ, რაც დასწავლის თეორიას ეწია. ერთი სიტყვით, კოგნიტური ფსიქოლოგიის მოდელები ეკოლოგიურად ვალიდური არ არიან. ეს იმას ნიშნავს, რომ გარკვეული ხელოვნურობისა და ლაბორატორიულობის გამო, ისინი ვერ გამოხატავენ შემეცნებითი პროცესების ყოველდღიურ და ბუნებრივ ფუნქციონირებას. კოგნიტურმა ფსიქოლოგიამ ვერ შექმნა შემეცნებითი პროცესების ერთიანი სურათი. სადღეისოდ არსებობს უამრავი ფაქტი და მინითეორია, რომელთა გაერთიანება მწყობრ სისტემაში ჯერ-ჯერობით ვერ ხერხდება. შეიძლება ითქვას, რომ კოგნიტივისტური მიდგომა, ადრეული მენტალისტური ფსიქოლოგიის მსგავსად, სერიოზულ სირთულეებს განიცდის შინაგანი ფსიქიკური პროცესების ადეკვატურ მეცნიერულ ენაზე წარმოდგენის საქმეში. მაგრამ ნაისერის პრეტენზიები კოგნიტური ფსიქოლოგიის მიმართ უფრო არსებითი და პრინციპული ხასიათისაა. ნაისერს არ აკმაყოფილებს ის გარემოება, რომ კოგნიტივიზმი რჩება მხოლოდ შემეცნების პროცესების ფსიქოლოგიად. ნამდვილმა ფსიქოლოგიამ უნდა დასვას და გადაჭრას უფრო ფუნდამენტური პრობლემები, რომლებიც ადამიანის ბუნებასთან და ქცევის დეტერმინაციასთან არის დაკავშირებული. ეს პრობლემები, ამბობს იგი, იმდენად მნიშვნელოვანია, რომ არ შეიძლება მათი მიტოვება ბიჰევიორიზმისა და ფსიქოანალიზის ამარა. რამდენადაც ისინი ქცევისა და პიროვნების ზოგადფსიქოლოგიური თეორიებია, გამოდის, რომ კოგნიტურ ფსიქოლოგიასაც მსგავსი პრეტენზიები უნდა გააჩნდეს. როგორც ჩანს, ნაისერი მართლაც ასე ფიქრობს, ვინაიდან თავის საპროგრამო წიგნში კოგნიტური ფსიქოლოგიის საბოლოო ამოცანად იმას მიიჩნევს, რომ აჩვენოს ცოდნის როლი ადამიანის ქცევის დეტერმინაციაში. ამასთან უნდა აღინიშნოს, რომ მკითხველისთვის გაუგებარი რჩება, თუ როგორ აპირებს ავტორი ამ ამოცანის გადაწყვეტას, რადგანაც მთელი შრომა ფსიქიკაში ინფორმაციის გადამუშავების პროცესებს ანუ შემეცნების ფსიქოლოგიას ეძღვნება. იბადება კითხვა, შეიძლება კი, საერთოდ, შემეცნების ფსიქოლოგიიდან, როგორც ზოგადი ფსიქოლოგიის ერთ-ერთი ნაწილიდან, მივიღოთ ზოგადფსიქოლოგიური მასშტაბის კონცეფცია? ცხადია, არ კმარა მხოლოდ იმის თქმა, რომ ქცევა ცოდნით არის განსაზღვრული (რასაც ნაისერი ამბობს კიდეც). კოგნიტურმა ფსიქოლოგიამ ზოგადფსიქოლოგიური თეორიის სახე რომ მიიღოს, აუცილებელია იმ კანონზომიერებათა ჩვენება, თუ როგორ განსაზღვრავს რეალურად ცოდნა ადამიანის ქცევას. აქ კი ნაისერი და მისი ორიენტაციის ყველა მკვლევარი უძლურია რამდენადმე მნიშვნელოვანი და საინტერესო რამ თქვას, ვინაიდან იგი, ფაქტობრივად, ამ პრობლემას არც შეისწავლის. მისი შესწავლის საგანი, ძველი ფსიქოლოგიის ენით რომ ვთქვათ, შემეცნებითი ფსიქიკური ფუნქციებია. აქ მოპოვებული ფაქტები და მათი ამხსნელი თეორიები კერძო, ანუ ე.წ. მცირე ფსიქოლოგიური თეორიებია; ისინი ეხებიან კონკრეტულ ფსიქიკურ პროცესებს (აღქმას, ყურადღებას, მეხსიერებას, აზროვნებას და, შესაძლოა, მათ კავშირებსაც), მაგრამ არა ადამიანის მთელ ქცევას, მის ყოველგვარ აქტივობას და, მითუმეტეს, პიროვნების ბუნებას. ის ზოგადი, არსებითი, ფუნდამენტური კანონზომიერებანი, რაც ყოველივე ამას უდევს საფუძვლად, პრინციპულად ვერ მოთავსდება მცირე, კერძო თეორიის ჩარჩოებში. ნაისერი, როგორც ჩანს, ამას არ აცნობიერებს; იგი ავითარებს შემეცნების ფსიქოლოგიას და სურს, რომ მან გადაწყვიტოს ქცევისა და პიროვნების საკითხები. ამავე დროს აღსანიშნავია, რომ კოგნიტივიზმის ფარგლებში უკვე საკმაო ხანია არსებობს თეორიები, რომლებიც ყველა ნიშნის მიხედვით უნდა მივაკუთნოთ ქცევის მასშტაბურ კონცეფციებს. პირველ რიგში ეს ეხება კოგნიტური კონსისტენტობის ან კონგრუენტობის თეორიებს, რომლებიც ორმოცდაათიან წლებში გამოჩნდნენ ამერიკულ სოციალურ ფსიქოლოგიაში და მასში კოგნიტივისტური ორიენტაცია დაამკვიდრეს. აღსანიშნავია აგრეთვე ქცევის ზოგადი კონცეფცია, რომელიც გადმოცემულია ჯ. მილერის, ი. გალანტერის და კ. პრიბრამის 1960 წელს გამოქვეყნებულ კლასიკურ ნაშრომში “ქცევის გეგმები და სტრუქტურები”. ეს თეორიები ძალიან განსხვავდება ერთმანეთისაგან, მაგრამ ერთი არსებითი გარემოება აერთიანებს: ისინი კოგნიტურ ფაქტორებზე დაფუძნებული ზოგადი ამხსნელი თეორიებია. მათი ძირითადი ნიშანი ქცევის კოგნიტური, ცოდნისეული გაპირობებულობის მტკიცებაა. ამრიგად, კოგნიტივიზმი ან კოგნიტური ფსიქოლოგია, რომელიც თანამედროვე ფსიქოლოგიის ყველაზე გავრცელებულ და გავლენიან მიმდინარეობად შეიძლება ჩაითვალოს, ორი სახით არის წარმოდგენილი: ერთი, როგორც შემეცნებითი პროცესების შემსწავლელი დარგი, თავისი სპეციფიკური მეთოდოლოგიური, მეთოდური, ტერმინოლოგიური და კონცეპტუალური ასპექტებით (ჩვენი ანალიზის კონტექსტში მთავარი ისაა, რომ ყოველგვარი განზოგადება მოცემულ სფეროში კერძო ან მცირე თეორიის ფარგლებს არ სცილდება) და მეორე - კოგნიტივიზმი, როგორც საერთო კონცეფცია ადამიანის ყოველგვარი აქტივობის შესახებ, ანუ როგორც დიდი ზოგადფსიქოლოგიური თეორია. სამწუხაროდ, სპეციალურ ლიტერატურაში კოგნიტური ფსიქოლოგიის ანალიზისას ეს გარემოება სათანადოდ არ არის გააზრებული. როგორც წესი, მკვლევართა მხედველობის ველში კოგნიტივიზმის მხოლოდ ერთი სახეობა, ერთი მხარე ექცევა და ანალიზიც ამით შემოიფარგლება. ირაკლი იმედაძე წიგნიდან: ფსიქოლოგიის ისტორია « წინა ნაწილი | გაგრძელება » …
- დაამატა ლაშა to ფსიქოლოგია at 11:01am on ივნისი 4, 2018
Welcome to
Qwelly
ღონისძიებები
ბლოგ პოსტები
How They Operate, And Why They Subject for Employers
გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: აპრილი 26, 2025.
საათი: 2:30pm
0 კომენტარი
0 მოწონება
In the present earth, history checks are getting to be a regular part of the selecting method, tenant screening, and in some cases volunteer variety. From verifying work historical past to examining felony information, qualifications check providers give vital insights into somebody's heritage. In the following paragraphs, we’ll include the kinds of track record checks, how they perform, and why They are really critical for each companies and people.
What exactly…
შემოქმედი მხატვარი
გამოაქვეყნა ლაშა_მ.
თარიღი: აპრილი 22, 2025.
საათი: 11:23pm
0 კომენტარი
2 მოწონება
თვალებს ძლივს ახელდა დასაძინებლად რომ წავედით, მაგრამ მაინც მოვახერხეთ ძილისწინა საუბრები. ამჯერად, თემა ნათესავები და ნათესაური კავშირები იყო და ცოტა ვერ მიხვდა რა სხვაობა შვილიშვილსა და შვილთაშვილს შორის. ის კი გაიგო, რომ პირველი - მესამე თაობას ნიშნავდა, ხოლო მეორე - მეოთხეს, მაგრამ თვითონ ეს სიტყვები - შვილი-შვილი და შვილთა-შვილი რატომ…
სააღდგომო ეპისტოლე 2025
გამოაქვეყნა ლაშა_მ.
თარიღი: აპრილი 20, 2025.
საათი: 2:00am
0 კომენტარი
2 მოწონება
სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსისა და ბიჭვინთისა და ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტის, ილია II-ის სააღდგომო ეპისტოლე
საქართველოს წმინდა მართლმადიდებელი ეკლესიის წევრთ, მკვიდრთ ივერიისა და ჩვენი ქვეყნის საზღვრებს გარეთ მცხოვრებ თანამემამულეთ:
ქრისტე აღდგა!
აღდგეს ღმერთი, მიმოიფანტონ…
Fresh New Stories
გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: აპრილი 9, 2025.
საათი: 5:30am
0 კომენტარი
0 მოწონება
The 12 months 2025 has brought a wave of innovation and creativeness to Bangla natok, redefining the storytelling landscape for audiences worldwide. With refreshing narratives, groundbreaking themes, and Outstanding performances, The brand new natoks of 2025 continue to elevate the art of Bengali drama.
What to anticipate from New Natoks in 2025
Daring Narratives: The most up-to-date natoks are exploring uncharted territories, delving into social…
Qwelly World
© 2025 George.
•
