- ამჩნევ რაიმეს?

      - რაზე ამბობ...

      - სამოთხის ბაღში რაღაც გაუგებარი ხდება.

      - მაინც რა?

      - შეიცვალა. ისეთი აღარაა, როგორიც უწინ იყო...

      მეძნელებოდა ამაზე საუბარი, მაგრამ რახან სათქმელი უკვე ვთქვი, სიტყვა აღარ გავწყვიტე. გულდაწყვეტით შევჩივლე ადამს, რომ სამოთხის ბაღს ვეღარ კი ვცნობ ამ ბოლო დროს. ყოველივე შეთქმულივით დადუმდა ირგვლივ და სამოთხის მკვიდრნი ახლოსაც აღარ მეკარებიან. თვალს მომკრავენ თუ არა, მაშინვე უკანმოუხედავად გარბიან. სულ დაავიწყდათ, ერთ დროს ყელგადაწეულები რომ მეხვეწებოდნენ, ჩვენთან ითამაშეო.

      ადამი თავჩაღუნული ზის ცეცხლის პირას, თავის წვეტიან ქვებს უჩხიკინებს. ერთი წამით მომეჩვენა, თითქოს ყურს არც კი მიგდებს-მეთქი. მაგრამ არა, ყველაფერი კარგად გაუგონია, თავი ასწია და შემომხედა:

      - რატომ გგონია, მე ვერ ვამჩნევდე, ჩვენს ირგვლივ ყველაფერი რომ შეიცვალა.

      ადამმა ისევ მოჰკიდა ხელი წვეტიან ქვებს, ერთმანეთზე უხათქუნებს მათ, თან მე მელაპარაკება. ამბობს, რომ სამოთხის ბაღი ნამდვილად აღარაა ისეთი, როგორიც უწინ იყო. ნაყოფის მომცემი ხეები დაჩიავდნენ, ხმობა შეეპარათ, მათ ადგილს უფრო გამძლე უნაყოფო ხეები იკავებენ... მწვანე მდელოებს ლამის მთლიანად გადაუარა ეკალბარდმა, ხოლო ნადირი დაფრთხა და შორს გაილალა...

      ქვების ხათქახუთქში კანტიკუნტად მესმის ადამის სიტყვები, როგორ თავისებურად განსაჯა ყველაფერი.

      - ...რახანია შორიდან ვეზიდები საკბილოს, აქ აღარ იშოვება, - თავისას აგრძელებს ადამი, - მე ვფიქრობ, აჯობებს, ჩვენ თვითონვე წავიდეთ იქითკენ.

      ეს სიტყვები ძალიან მეუცხოვა.

      - რას ნიშნავს, ჩვენ თვითონვე წავიდეთ? - ვკითხე ადამს.

      - სამოთხის ბაღი უნდა დავტოვოთ, - თქვა ადამმა და ქვა ქვაზე ისე ღონივრად დასცხო, ნაპერწკლების ნიაღვარი დაიფრქვა.

      ადამი მორჩა ხეებით ხათქახუთქს, მინავლული ცეცხლის პირას თვლემს. მე ძილი არ მეკარება. ,,სამოთხე უნდა დავტოვოთ!~ ეს სიტყვები ცეცხლივით რიალებენ ჰაერში.

უცხო სიტყვა

      სამოთხის ბაღის დატოვება...

      ვერც კი გამოვთქვამ, ისე მეუცხოვება და მაფრთხობს ეს სიტყვები.

      ადამი თავისებურად სჯის ყველაფერს, მაგრამ გველი? ნეტავი გველი რას იტყოდა ამის შესახებ?

      განსაკუთრებით ახლა ვგრძნობ, თუ როგორ მაკლია მისი ქარაგმები.

      გველის ტყავს დავხედე, პეწი ოდანავადაც არ შეცვლია, ახლაც მდინარის ჭავლივით ლივლივებს. ქარაგმული ფიგურებიც ძველებურად ჩახლართულან ერთმანეთში... ქარაგმები, რომლებიც მე არაფერს მეუბნებიან, მე არ შემიძლია მათი ამოკითხვა.

      მაგრამ მდინარე? იქნებ მდინარემ მითხრას რაიმე, ის ხომ ძალიან ჰგავს გველს. ქარაგმებიც ეხერხება, თან ისეთი ენაწყლიანია... ოღონდ ვინმე ყურის დამგდები ჰყავდეს, მეტიც არ უნდა. იქნებ მდინარემ გაიმეტოს ჩემთვის ერთი ორი სიტყვა ამ უსაშველო მდუმარების ჟამს.

      ასე მგონია მდინარემ შორიდან მომაწვდინა ხმა.

      ახლაღა გამახსენდა; რა ხანია, მდინარე არ მინახავს. ყველასთან ვცადე გამოლაპარაკება სამოთხის ბაღში, მდინარის გარდა.

მდინარესთან საუბარი

      ო, როგორ მომეშვა გულზე, როცა მდინარემ საუბარი გამიბა.

      - რა აღარ მინახავს, ვის აღარ შევხვედრივარ, - აბუტბუტდა ჩემი დანახვისთანავე - სამოთხის ბაღის ყველა მკვიდრი ჩემს ნაპირებზე სეირნობს, და არავინ მინახავს შენსავით სევდიანი.

      ამის გაგონებისას წინანდელზე უარესად შემეკუმშა გული; გამახსენდა, თუ როგორ მეუბნებოდა უწინ მდინარე, შენზე უზრუნველი და მხიარული არავინ მინახავსო.

      - ასე რას დაუფიქრებიხარ? - მკითხა მდინარემ, როცა მე საპასუხო სიტყვა დავუგვიანე.

      - სამოთხის ბაღის დატოვება გვიწევს და ეს მანაღვლებს, - ვთქვი მე.

      - ვინ გითხრა?

      - ადამმა.

      - რას იზამ, ჯოჯოხეთსაც ეჩვევა ადამიანი, - წაიბუტბუტა მდინარემ.

      - ჯოჯოხეთი? ეს სადღაა? - ვკითხე შეშინებულმა. ო, როგორ არ მომეწონა ეს სიტყვა!

      - ჯოჯოხეთი სწორედ იქაა, სადაც სამოთხე მთავრდება, - ჩაიდუდუნა მდინარემ და მერე კითხვა აქეთ შემომიბრუნა, - რა, განა ადამს ამის შესახებ არ უთქვამს რაიმე?

      - არა, ჯოჯხეთი არ უხსენებია.

      - არც გველს?

      - არც გველს.

      - არც ცისფერ ჩხიკვს?

      - არა.

      - მუდამ ასეა, - ბუტბუტებს მდინარე, - ყველაზე მძიმე ტვირთი მე უნდა ამკიდონ.