ქეთევან პოპიაშვილი
ეკონომიკური საქმიანობის მოწესრიგება ყველა ტიპის სახელმწიფოს უპირველესი ამოცანაა, რადგან მასზეა დამოკიდებული საზოგადოების კეთილდღეობა.
სოციალისტებს მიაჩნდათ, რომ მხოლოდ “გონივრულად მართვად” ეკონომიკურ ცხოვრებას შეუძლია მოსახლეობისათვის ცხოვრების საუკეთესო პირობების შექმნა და “ეკონომიკურმა დაგეგმვამ” უნდა ჩაანაცვლოს კონკურენცია.
ყველაფრის დაგეგმვის სურვილს ავტომატურად მიყავს სახელმწიფო (სოციალისტური, ნაცისტური თუ დემოკრატიული, ნებისმიერი პოლიტიკური მოწყობის) განუსაზღვრელი ძალაუფლებისკენ.
ეკონომიკური საქმიანობის აბსოლუტური დაგეგმვა განუხორციელებელია თუ არ დაირღვა პიროვნების ან გარკვეული სოციალური ჯგუფების კერძო ინტერესები. რაც უფრო მეტი სფეროს დაგეგმვა სურს ხელისუფლებას, მით უფრო მეტად ირღვევა ცალკეულ პირთა თავისუფლება - დაგეგმოს საკუთარი ცხოვრება ისე, როგორც თვითონ სურს.
ყოვლისმომცველი დაგეგმვის პირობებში თვალსაჩინო ხდება ინტელექტუალური თავისუფლებისა და ზნეობრივი ღირებულებების უპატივცემულობა.
სოციალისტურ დაგეგმვას საფუძვლად უდევს “ თავისუფლების” მნიშვნელობის რადიკალური შეცვლა. სოციალისტური თავისუფლება ნიშნავს “თავისუფლებას სიდუხჭირისგან” და არა პიროვნულ თავისუფლებას, რაც ასე მნიშვნელოვანია ლიბერალიზმისთვის, რომელიც არ აღიარებს “გონიერი საზოგადოებრივი ზედამხედველობის” საჭიროებას. ის ინდივიდებს საშუალებას აძლევს გადაწყვიტონ რა აკეთონ, როგორი ანაზღაურება ჰქონდეთ, რომ ის შეესაბამებოდეს მათ დანახარჯებს.
ლიბერალური დაგეგმვა, ჰაიეკის აზრით, ერთადერთი სწორი დაგეგმვაა, რადგან ის გულისხმობს კონკურენციისათვის ხელშეწყობის პირობების დაგეგმვას, კონკურენცია კი არის ეკონომიკური საქმიანობის ერთადერთი მეთოდი, “რომელშიც ხელისუფლება ძალადობრივად ან ნებელობით არ ერევა”.[1]
ხელისუფლება აუცილებლად უნდა ჩაერიოს ისეთ საკითხებში, როგორიცაა ბუნების დაცვა, ეკოლოგიური უსაფრთხოება, მოქალაქეთა დაცვა, გაყალბებისა და თაღლითობისაგან, თავდაცვა გარეშე საფრთხეებისაგან ასევე ის ვალდებულია აღკვეთოს მონოპოლიები და სხვა.
ეს არ გულისხმობს, რომ შესაძლებელია ცენტრალური მართვისა და კონკურენციის შერწყმა - ასეთ შემთხვევაში ვერც ერთი ვერ იქნება სრულყოფილი. “დაგეგმვისა და კონკურენციის შეხამება შესაძლებელია მხოლოდ თვით კონკურენციის ხელშეწყობისა და არა კონკურენციის შეფერხების დაგეგმვაში”.[2]
სოციალისტური დაგეგმვის პირობებში ადამიანი დაიყვანება რიგით, სტანდარტულ ერთეულამდე ყოველგვარი პირადი სურვილების და გადაწყვეტილებების მიღების თავისუფლების გარეშე. ისეთ უბრალო საკითხებშიც კი, როგორიცაა საცხოვრებელი ადგილის, სამუშაოს, განათლებისა და დასვენების არჩევის უფლება, მმართველობის სათავეში მოქცეული ადამიანთა ჯგუფი გეგმავს და აწესებს თავისთვის ხელსაყრელ და მისაღებ სტანდარტებს და მხოლოდ საკუთარ ინტერესებს უსადაგებს მთელი საზოგადოების ყოფაცხოვრებას. განსხვავებული აზრის მქონე ინდივიდები, რომლებიც ცდილობენ რაიმეს შეცვლას, აკრიტიკებენ არსებულ ცხოვრების წესს, კანონდამრღვევებად და საერთო საქმის მოღალატეებად მიიჩნევიან.
ამის საპირისპიროდ, ლიბერალური პოლიტიკა არის პიროვნული თავისუფლების პოლიტიკა., რომელიც ეფუძნება მხოლოდ და მხოლოდ კონკურენციას ეკონომიკაში და კანონის უზენაესობას, რასაც უზრუნველყოფს თავისუფალი სასამართლო.
ჰაიეკს მიაჩნია, რომ მხოლოდ ეკონომიკის მართვის ლიბერალურ ფორმას შეუძლია შექმნას “პროგრესისათვის ხელსაყრელი პირობები და არა დაგეგმილი პროგრესი”[3]. [4]
მე ვფიქრობ, თეორიულად ეს ყველაფერი იდეალურადაა წარმოდგენილი, განმარტებული და ახსნილი. ბევრი რამ პრაქტიკაშიც ნათლად ადასტურებს ჰაიეკის შეხედულებებს განსაკუთრებით იქ, სადაც ის საუბრობს თუ რა მცირე მანძილია დემოკრატიიდან ტოტალიტარიზმამდე, თუ თავისუფლებისა და თანასწორობის ცნებების გაგება დამახინჯდება.
ჩემი აზრით, რთულია წლების მანძილზე ჩამოყალიბებული ეკონომიკური ცხოვრების წესი და მასზე მორგებული აზროვნება რამდენიმე ათწლეულში რადიკალურად შეიცვალოს. ადამიანთა ნაწილი ადვილად უწყობს ფეხს სიახლეებს, სწორად აფასებს სიტუაციებს, მხოლოდ საკუთარ თავს, თავის ქმედებებს მიიჩნევს წარმატებისა თუ მარცხის მიზეზად, საზოგადოების ნაწილს კი კვლავ მიაჩნია, რომ სახელმწიფო უნდა ერეოდეს როგორც პოლიტიკურ, ისე ეკონომიკურ ცხოვრებაში. სწორედ ეს ადამიანები იწყობენ ხელს პიროვნებას თუ გარკვეულ ჯგუფს, მართონ ქვეყანა თავისი სურვილებისა და შეხედულებების მიხედვით. შექმნილ სიტუაციაში კი “მთავრობის ხელმძღვანელი თავის პოზიციებს პერიოდულად სახალხო არჩევნებით გაამყარებს, თავისი ბრძანებების შესაბამისად, ამომრჩეველთა ხმები სინამდვილეში წარმართოს იმ მიმართულებით, რომელიც მას სჭირდება“.[5]
ვფიქრობ, არც ისე ადვილია საკუთარი პოლიტიკური თუ ეკონომიკური უფლებებისა და თავისუფლებას გათავისება და სწორად გამოყენება. ამის სრულყოფილ შეთავსებას გარკვეული პერიოდი სჭირდება როგორც ყველა სიახლეს, რომელმაც უნდა უარყოს და ჩაანაცვლოს მოძველებული.
[1] ჰაიეკი. გზა ბატონ ყმობისაკენ. 250.
[2] ჰაიეკი. გზა ბატონ-ყმობისაკენ. 251.
[3] ჰაიეკი. გზა ბატონ-ყმობისაკენ. 269.
[4] ჰაიეკი ფრიდრიხ, ლიბერალიზმი და ძალაუფლება, შესავალი თანამედროვე აზროვნებაში, მეექვსე გადამუშავებული გამოცემა, წიგნი 2, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2018 წელი.
[5] ჰაიეკი. გზა ბატონ-ყმობისაკენ. 254.
Welcome to
Qwelly
გამოაქვეყნა Evan Duke_მ.
თარიღი: მაისი 29, 2025.
საათი: 9:31pm
0 კომენტარი
0 მოწონება
გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მაისი 29, 2025.
საათი: 6:33pm
0 კომენტარი
0 მოწონება
Embrace Sustainable Cleansing Alternatives
Preserving a cleanse and wholesome property is vital, however it doesn’t need to arrive for the price in the setting. Eco-helpful carpet and upholstery cleaning companies in Wirral offer you an ideal solution for homeowners and corporations planning to lessen their carbon footprint although reaching remarkable final results.
What exactly is Eco-Friendly Cleansing?
Eco-welcoming cleaning prioritizes the usage of…
გამოაქვეყნა Anselmrosseti_მ.
თარიღი: მაისი 29, 2025.
საათი: 5:00am
0 კომენტარი
0 მოწონება
In the realm of MMORPGs, few games have attempted to bridge the gap between mobile and PC with the ambition and visual spectacle of Odin: Valhalla Rising. With over 150 hours invested—about 30 of those actively and the rest through its extensive AFK features—I can confidently say that Valhalla Rising is a solid MMO experience that, despite its quirks and mobile roots, offers much more than meets the eye.
The MMO Landscape and Valhalla’s Position
Let’s start with the is a…
გაგრძელება
გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: აპრილი 26, 2025.
საათი: 2:30pm
0 კომენტარი
0 მოწონება
In the present earth, history checks are getting to be a regular part of the selecting method, tenant screening, and in some cases volunteer variety. From verifying work historical past to examining felony information, qualifications check providers give vital insights into somebody's heritage. In the following paragraphs, we’ll include the kinds of track record checks, how they perform, and why They are really critical for each companies and people.
What exactly…
© 2025 George.
•
თქვენ უნდა გახდეთ Qwelly_ს წევრი რომ შეძლოთ კომენტარის გაკეთება!
Qwelly_ზე რეგისტრაცია